Ar c’henta Miz Mari/Mari pa velas ar maro tost

Dizanv
troet gant Vincent Roudaut.
F. Hallégouët, 1868  (p. 195-207)



AR PEVARE VAR-N-UGENT DERVEZ


————
Mari pa velas ar maro tost


Pa oe tost ar mare ma tlie Mari tremen eus ar bed-ma da vont da Jerusalem an Ee, Doue a roas dezi, evit e enori c’hoas, ur c’hras all. Doue a falvezas deza ma vize an Ebestel var al leac’h pa dremense, evel ma velomp var al levriou coz. Eb merca ama ar pez a verc deomp sant Denis, unan euz ar re a oe var e maro, e lacaïn ar pez a verc Juvenal, escop Jerusalem, divarbenn maro ar Verc’hez. Petra bennac, emeza, ar Scritur Sacr ne lavar deomp netra eus ar pez a c’hoarvezas var e zremenvan, evelato, ervez ur greden a zo a-goz, a rum-da-rum, etouez ar Gristenien, an Ebestel, scuilled dre ar bed, a oe digassed a-zoug, en un taol count, da Jerusalem gant Doue oll galloudeg, ac e oent var al leac’h pa varvas ar Verc’hez benniged. Sant Anselm, ac re all, a lavar ive, e tiskennas Jesus-Christ eus an Ee, eleiz a Elez en dro deza, evit digemeret e Vam muia-cared, da vont d’an Ee ganta, rac-tal ma raze e alanad diveza etre e zaouarn. Ervez unan eus ar memez Tadou, ar Mab ac ar Vam a oe neuze ur pennad o comz etrezo an eil d’egile.


MIDITA


Ar maro santel


I


Setu tost an eur da Vari da dremen eus ar bed-ma d’ar bed-all. An Ebestel ac an Diskibien a velet o-h en em gavout, dre viracl, evel pa vizent bet en em glevet da zont, eus a bep-tu, da Jerusalem, evit beza var al leac’h da velet ur maro ken caer. Doue a felle deza e vizent eno, pa varvas ar Verc’hez, evit brassa mad an Diskibien, ha muioc’h a joa d’ar Verc’hez. Sonjit e daelou an Ebestel, a voele o velet Mari o vont diganto ac o lezer anezo var e lerc’h, evel minoret paour. Sonjit pegen stard e pedent anezi da gaout sonj anezo, ac eus an Iliz a oa c’hoas o sevel. Sonjit en traou caer ha dudiuz a lavare dezo da zoussaat o foan. Santella comzou a lavare evit o c’helenn ! Gant pebez carantez e pede Doue da scuilla varno e c’hrassou, o prometi dezo e vize o alvocadez en Ee ! Tennit ac’hano ur vad bennac d’oc’h ene. Carout a rafec’h e ve, var ho maro, en dro d’ar guele ma varvoc’h enna, tud vad, tud a garantez Doue, da lavaret traou caer deoc’h ac da zicour ac’hanoc’h da zonjal e Doue ? Mad ! kent a-ze boazit da zilaou anezo, da ober o lavarou, en dra ma emaouc’h var ho iec’hed. Dreist peb tra, grit ma ho pezo ur c’hofessor mad da ententouz o-h ene, ma echuoc’h ho puez dre ur maro christen.


II


Jesus-Christ leun a c’hloar, caer ha dudiuz da velet, a ziskennas e-unan eus an Ee, da gaout e Vam benniged, evit beza e-unan ganti var e maro, ac cass e ene d’ar Baradoz. Sellit ouz Jesus, Elez aleiz en dro deza. Gant pebez joa e teu an Elez-se da entent ouz o Rouanez, da zervicha anezi !

Servichit anezi, c’hui ive, evel d-o. — Silaouit Jesus : Savit, emeza o comz ouz e Vam, savit, deuit, deuit buan, va muia-cared, caer dreist an oll, deuit ! Ar goanv a zo eat a-biou, ar glao a zo taved, an oll boaniou a zo eat pell, deuit d’an Ee ! Gant pebez joa ac carantez e lavarse Mari, evel Jesus pa varvas : In manus tuas.... Me ro deoc’h va ene da viret, da vont ganeoc’h ! — Carout a rafec’h e ve, en eur ho maro, sonjou mad var ho spered. Kent a ze boazit ho spered da gaout ar seurt sonjou-ze epad ho puez. Eaz e caver, en eur ar maro, sonjal er pez e vezer bet boaz da zonjal mad epad ar iec’hed. Darn o d-euz bet merked ar pez o d-oa c’hoant a vize lavared dezo pa vizent o vont da vervel.


III


Pebez madelez, pebez carantez a ziscuez Jesus deomp en on amzer diveza ! Om bizita a ra, maga ac’hanomp er zacramant sacr !... Lacaït carantez Jesus kever-e-kever gant garantez an dud.... Em c’hlenved diveza, va mignonet am lezo ganeen va-unan, ac a bellaio diouzin : Jesus a deui eus e dempl, a deuio a-dreuz al leur-geriou, ar villarennou, d’am c’haout var va guele em poan. Va mignonet, evel pa o defe eûz o velet ac’hanon o stourm ouz ar maro, a dec’ho, ha ne deuint nemeur var va zro : Jesus, eleac’h pellaat, a deu neuze da gaout ar c’hlanvour keaz, a zisken var e deod, en e galon. Va mignonet, ar re a veze atao assamblez ganeen pa zean en un tu bennac, ne c’hallint mui erzel ouz ar c’houez cre a zavo diouz va c’horf prest da zismantri : Jesus n’en devezo donjer ebed ouzin, ac a fell deza beza atao em c’hichen, em daouarn ganeen, pa fell deza e crogfen em grucifi, evit ma varvin en eur boket d’e c’houliou sacr, ac en eur e starda var va c’halon. Ia, ia, Jesus eo ar guir vignon, ar re all n’int nemet an neuz, n’o d-euz nemet an ano. O ! pebez sotoni eta displizout da Jesus, gant poan displizout d’ar seurt mignonet-se ! Penaoz credi, en eur ar maro, sellet ouz gouliou Jesus, goude beza o nevezed gant aoun rag displizout d’an dud. O ! Carit Jesus dreist kement a zerempredit pa eo ar guella mignon a houfet caout.

Ober peb communion e-doare pa ve an diveza... Abars cousket, poket d’ar grucifi, — pe da viana lacaït ho speret da zonjal e rit — gant carantez tener, evel ma carfec’h ober en eur ar maro.


Eulalii Duval


Ur zervicheurez vad d’ar Verc’hez, Eulalii a vise bet eaz dezi caout fortun er hed : Un ear vrao, un arvez deread, ur c’hiz da barlant ac a ziscueze ur verc’h da veza deuet mad e peb leac’h. E gonidegez a vise bet avoalc’h, ac ouzpenn, evit lacaat enezi en e eaz, paneve ma oa choumed ganti, eb souten nemeti, e mam, a vise clanv dalc’h-mad, ac ur breur bian. Caër e doa poania, e veze berr atao, ma ranke en em briva goude re labourat. Ma clanvas e-unan. Clanv ar vam, clanv ar verc’h, ac ur c’hrouaduric ebken var o zro, o doare a oa trist. Eulalii, p’oa iac’h, ne d-ae nemeur eus e zi, nemet var dro ar re baour, ac a-veichou all da velet ur c’hreg vad a oa en e amezegez. Ar c’hreg vad-se n’en em gave ket er gear, e beach edo, pa glanvas Eulalii. M’en em gavas ar verc’h keaz eb sicour ; ac e c’haller credi, an dienez a ziverras e buez. Pa zistroas ar c’hreg vad eus e beach, ez eas, e fried ac i, da velet Eulalii, ac caout anezi netra var e zro nemet dienez ; ha liou ar maro varni. Un ear vrao a verc’h oa a viscoas, ac evelato e cavsont an earedigez anezi, en doare m’edo var e gvele, evel bravoc’h c’hoaz. O ! ac ez eo caer da velet, var e maro, ur verc’h devod da Vari ! — An amezeg, pa velas Eulalii : — A ! mar em bise gouezed kentoc’h oac’h clanv, emeza ! Mes, d’oc’h oad e teuer eus a bell, ha ni a viro na vanco netra deoc’h. — Bennoz Doue deoc’h, emezi ; grit d’am mam ar vad oc’h euz bolontez da ober d’in-me : me em euz bet va zacramanchou diveza, ha n’em euz ezom eus netra mui var an douar. — Cassit divar ho spered ar zonjou trist-se ; arabat disesperi. — Ac Eulalii, en eur ober ur muzc’hoarzic dudiuz : — Arabat sonjal e vên o tisesperi, emezi : esperout eo a raan, ha mont gant an Aotrou Doue neket un dra drist. — N’oc’h euz ket a boan ? a c’houlennas an amezeg. — Eo, poan em euz, mes joa em euz ive, ac an Aotrou Doue, pa c’halv ac’hanon da vont ganta, en devezo truez ouz va mam. — Ac o trei ouz ar c’hreg, e lavaras dezi : Ha neket ’ta, eme Eulalii, ho pried a vezo unan eus ar re a zoulazo va mam, evit Doue ? — Ia, eme ar c’hreg vad, ha c’hui a bedo evita. — Ac e rin, eme Eulalii, ha Doue em zilaouo. — An amezeg-se dezi, siouaz ! den mad ervez ar bed, ne d-ea ket éun gant al lezenn gristen. Eulalii o fedas ive da lezel o flac’h da zont d’e enterramant, da heul e c’hamaradezet all. — Eulalii, diag’ent aounig rag ar maro, a oa deuet, abaoe m’oa noued ha sacramented, eleac’h caout aoun, ne ziscueze nemet joa o sonjal er vuez all. — Un dra vraz eo, eme e mam, n’em befe ket muioc’h a anken o velet ma merc’h o vont diganên, un dra n’em euz ken souten na ken joa nemeti var an douar. Ken doun ema en e spered ar zonj emai o vont da velet Doue, ma sonjan eveldi. Guelet traou ne velom-ni ket anezo. Lavared e ve e clev comzon eus an Ee, ac e vel leun ar gampr a Elez, deuet evit beza en dro dezi var e zremenvan. O velet anezi ken euruz, ne oun ket evit voela. — Ac evelato e voele, ar vam geaz, mes e daelou a oa daelou dous d’ar galon. Caout ur verc’h o vont d’an Ee, caëra chans. (Ur pennad all varc’hoas.)


————