Ar mab digalon
Gouel kaer a zo e kelendi Lesneven : emaor o vont da rei ar priziou d’ar vugale. An amzer ne c’hall ket beza kaeroc’h ; en oabl splann, an heol a daol e vannou bero war an douar, hag eus a bell-bro ez eus deuet tud da Lesneven, da gerc’hat o bugale.
E-mesk an dud pinvidik a zo breman azezet e-tal an teatr, mall ganto klevout ar pez-c’hoari, eur vaouezig goz, daoubleget gant an oad, he deus, da beder eur er mintin-man, dilezet he zi, he bioc’h velen hag he danvadez zu, evit mont da welout he mabig bihan a zo ivez er c’helendi daou vloaz a zo, hag en devezo eur vriad priziou hag eur gurunen gaer. Harpet war he bazig kelvez, ez eo deuet eus a Winiventer, evit kaout an eurvad da bokat d’he mab, d’he merc’h-kaer ha d’he mabig bihan, Glaodaig. Pebez levenez a vezo eviti pokat d’ezo ! Ankounac’haat a raio he skuizder holl, hag emberr, p’he devezo o gwelet, e valeo seder ha dinec’h war-zu he lochennig balan.
Trei ha dizrei a ra he daoulagad a bep tu d’ezi, gwelout a ra krennarded o kaozeal pep hini gant e dud. Met petra ra ze d’ezi ? He Glaodaig eo a glask hag hen hepken. Gwech ha gwech-all he sav en he zav, o sonjal e vezo marteze gwelet hag anavezet gantan, hag e tiredo da bokat d’ezi, ar c’heaz paotr. Marteze ivez he mab Charlez hag he merc’h-kaer he gwelo, hag a deuio d’he briata, da vihana mar emaint e-touez an engroez.
Kaer he deus sellet a bep tu, kaer he deus chom en he zav, ne wel ket he bugale, n’eo ket gwelet ganto, hag ec’h azez war he c’hador, an daerou en he daoulagad, ken diez e kav.
A-hont breman war leuren an teatr, eun aotrou a zo a-zevri o kaozeal, o prezeg e galleg, met bah ! inouet eo hi oc’h e glevet, ne entent netra eus ar pez a lavar. Eun all a deu war e lerc’h, ha galleg gantan adarre, leiz e c’henou !
— Dakebie ! m’am bije gouezet oan deuet aman da selaou prezegennou gallek, a dra zur e vijen chomet er gear war-dro va chatal !
Diez he fenn, Katellig goz, eus a Winiventer, a c’houlennas oc’h eun itron a oa en he c’hichen hag hi ne anaveze ket an aotrou Charlez Kerriboul, marc’hadour gwin e Landerne.
— Eo avad, hen anaout a ran, rak me zo ivez eus a Landerne, n’emaoun ket pell dioutan !
— Daoust ha deuet eo aman ivez, hirio, rak e vab Glaodaig a zo aman o studia, daou vloaz a zo ?
— Gwelet em eus bremaik an aotrou hag an itron Kerriboul, met n’ouzon ket e peleac’h emaint breman. Ha perak e c’houlennit an dra-ze, mamm-goz ?
— Me a zo mamm d’an aotrou Charlez, itron, ha laouen e vefen oc’h o gwelet, pegwir oun deuet war vale eus a Winiventer er mintin-man evit se !… Kaer em eus sellet a bep tu, n’o gwelan ket.
Breman ar muzikou a lak kear da dregerni, echu ar prezegennou. Ar baotred yaouank, ar skolaerien o deus achuet da ober ardou, eur beleg a deu war an teatr, eul levr gantan en e zourn deou, eul levr leun a hanoiou bugale ar c’helendi.
— Alo ! eme Gatellig, poent eo d’in chacha, rak heman, douetus, a zo adarre erru da c’hallega d’eomp, ha ma choman en toull-gutez-man, e vezo sklear al loar pa en em gavin er gear.
« Premier prix d’arithmétique, à l’élève Claude Kerriboul, de Landerneau. »
— Ah ! Takendien ! Hennez eo va mab bihan avad, hennez eo !… Sell anezan ’ta o pignat da gerc’hat e briz.
An hini goz, seder, a red, kouls lavaret, he c’halon entanet, war-zu he mab bihan, her briata ra dirak an holl, ne selaou nemet mouez he c’halon a verv gant tan ar garantez.
Ar paotrig, ruz-tan-glaou, a lezas e vamm-goz, e vaeronez, da bokat d’ezan, ha mont a reas ganti da azeza war eur gador en he c’hichen.
— E peleac’h ema da dad ha da vamm, mabig ? Karout a rafen o gwelout, ha dioustu breman, rak me zo poent d’in mont d’ar gear hep dale.
— Krogit em dourn, mamm-goz. A-hont, pelloc’h, er penn uhela emaint.
Ar vamm-goz, poulzet gant ar garantez a vamm, a yee, tiz warni, evel eur plac’h yaouank skanv, da heul he Glaodaig ; he daoulagad a bare krak war al leac’h ma tlee beza he mab Charlez hag he merc’h-kaer Armandine. Siouaz ha re siouaz ! tec’het oa an daou zube ! Eat oant kuit evel daou zen pennfollet, p’o devoa gwelet o mamm o pokat d’o mab ! Hag an hini goz a zirollas neuze da ouela, hag evelato he kavas nerz awalc’h evit tec’hout eus a-douez ar bobl, da guzet he daerou.
— Mont a ran breman d’am lochen, mabig, awalc’h am eus bet eus ar gouel-man. Va c’halon baour a zo frailhet, dirak an dismegans taolet warnoun gant da dad ha da vamm. Kenavo, mabig, kenavo er Baradoz !
Ar paotrig neuze a redas war-zu toull-dor ar c’helendi, dinec’h ha dizoursi, forz ebet na rea eus daerou e vamm-goz. Eno eur c’harr-dre-dan a ioa oc’h her gortoz, garm a rea pell a ioa ; an tad, azezet, e zaouarn krog er rod-bleinerez, a oa e kounnar, an itron Kerriboul, he daoulagad skoelf, a oa dare da goll he skiant wella, o c’hortoz he mab amboubal !
— Ah ! setu te arruet pelloc’h !… E peleac’h out chomet ?… Da bokat d’az mamm-goz, moarvad ? Mez ar re zaonet a peus great d’eomp hirio !…
— N’eo ket me, met hi eo he deus va gwelet !… Tec’hit d’ar red, rak mamm-goz a zo aze e toull an nor !
An aotrou hag an itron a reas neuze eur zell war toull-dor ar c’helendi, hag o-daou e welchont eur vaouez goz o ouela, harpet war baz h e c’hozni : o mamm a oa dirako, he c’halon frailhet ! Eun dro a-gleiz d’ar rod-bleinerez, hag ar c’harr a yudas, evel pennfollet. Eur goumoulen a boultren, eur flear a lezas war e lerc’h. Hep na grik na mik, ar mab digalon, deuet da veza pried d’eur bennherez pinvidik a Landerne, a dec’h diouz e vamm, abalamour ma ’z eo hi paour, ha desket en deus d’e vab disprizout ar baourentez.
Ar vamm-goz geaz, leun he daoulagad a zaerou, he c’halon broudet gant an taoliou lagad roet d’ezi bremaik gant he mab hag he merc’h-kaer eus o c’harr, a zo breman o kerzet gouestadik war roudou ar c’harr-dre-dan-ze, ha prestik e Kroaz-ar-Rod, e troio a-gleiz, evit tizout Sant-Neven. Eno e raio eun ehanig, ec’h evo eur banne kafe, ha goude-ze e yelo adarre, harpet war he bazig, war-zu Gwiniventer, e-leac’h e kavo eul lochennig c’houdor. Mont a raio d’ober eur gwelig d’he bioc’h velen, d’he danvadez zu, hag enni he-unan e c’hallo lavarout :
— Da vihana, ar re-man n’o deus ket a vez oc’h va gwelout !
Loeiz Ar Floc’h.