Avis ar en établissemant, er hrescance hac en avantageu spirituel ag en Urh
N Eutru Doué en dès reït de S. Françæs en occasion hac er chonge d’établissein en drivet-Urh doh scùir buhé hun Salvér, santefiet hæd-ha-hæd dré er benigen ; rac Jésus-Chrouist en dès groeit, emé sant Lucas, quênt m’en dès perdéguet, er péh e fal dehou e rehemb. Chetu en occasion ag en drivet-Urh. Er sant Seraphiq-zé en doai déja discoeit er vrastæt ag é garanté doh Doué, hac en hoant bras en doai de laquat en ol d’er chervigein, én ur instituein é zeu guettan Urh : unan eit er Venéh, en aral eit Léannéset santés Clair, péré e zesirai hum gonsacrein de Zoué dré ur beuranté vras, dré ur burtæt general, ha dré un aboéissance parfæt. Doué en doai reit dehou er gonsolation de uélet en neu Urh-cé é splannein dirac en ol grecheneah, hac èl ur riviér é arrousein jardrin en Ilis, hac é touguein pep sort fréh a vénédiction ; en Eutru Doué e ras de hanàuein dehou en doai reit é vénédiction d’é vugalé hac é vezent deit, èl ligné Abraham, de vout quer stanc-strêhuet èl er stiret hac èl er sabl ag en aud.
Goudé en deut queméret quement a boèn eit salvedigueah é nessan, ha gùèlet er profit ag é boénieu, ean e ras er chonge d’impléein er rest ag é vuhé d’assurein é gani. Eah en doai, èl saht Paul (1. Cor 1.), a vout collet goudé en dout laqueit quement a dut én hènt de vout salvet. Creinnein e rai guet eah he vehai arrihuet guet-ou, èl guet Moïse, péhani e dennas er bobl a Israël a gaptivité, ou honduyas d’er vro heurus a bromission, hac e chommas ean ér mæz.
En eah bras ha santel-zé e ras dehou quittat er gargue a vestr ar en eu Urh a Venéh hac a Léannéset, én ur chonjal é vai bet æssoh dehou hum salvein é aboéissein eit é commandein. Ean e ras memb er chonge d’hum dennein é creis un deserh benac, eit bout separet tout-a-fæt doh langageu en dut, hac eit gobèr èl en Ælet.
Mæs èl ma oai extraordinær en dessein-zé, ne fallai quet dehou en antreprenein hemb goulen conseil. Eit quement-cé, ean hum laquas de yunein ha de bedein ; deu alhué e chervigeai perpet dehou de zigoeor trésor en Nean, eit en dout er sclerdér hac er græceu en doai dobér én é ol antrepreneu. Mæs en Eutru Doué, perpet prest de cheleuet pedenneu er peur (Ps. 20), e barissas bouar de bedenneu ardant ha dalhabl er peurran hac er santellan martezé ag é amzér. En nean e oai deit de vout arêm, hac en doar de vout hoarn én é guevér, revé menace Moïse. É speret e oai ér vrassan tihoueldæt ; er glàu a græceu Doué, nac er gloéh ag er honsolationeu ne gouéhent quet mui én é inean nac én é galon. Haval oai doh David, a pe larai : m’inean e zou dirac-on quer séh èl un doar carnet. (Ps. 42.)
Un abandon quer calet aberh Doué en devai découraget un inean gouannoh eit hani S. Françæs ; mæs ne chervigeas dehou meit d’er rantein humploh ha courajussoh. Ean e gredas é fallai d’en Eutru Doué rein de bedenneu er ré-ral er péh e refusai d’é zareu ha d’é huannadeu.
Ean e gassas er brér Macé devat é verh santés Clair, e oai Supériorés ér houvant brudet a sant Damien, ha devat er brér Sylvestr, er hettan Belêg ag é Urh, péhani e gonduyai ur vuhé admirabl én un hermitagic é hunan ar mané Soubès, aveit ou fedein ag é berh de oulen guet Doué sclerdér hac er græce de hanàuein péhani ag en neu stad é teliai choégein eit brassan gloër en Eutru Doué, pé bihuein é mesq en dut, pé tremén er rest ag é vuhé é hunan én un deserh.
Doué e ras de hanàuein dehai en en doai ean choéget, ne pas aveit-ou é hunan, mæs aveit hum chervigein a nehou de gonvertissein er behérion dré berdéguein en aviel. Quentéh èl m’en doai hanàuet volanté Doué, ean e ziblassas aben-cair, eit commance er péh e oulennai Doué guet-ou, é compagnoneah brér Ange ha brér Macé.
Er vourh a Carnerio, ardro dihue leàu doh er guær a Assis, e oai bet er place quetan é péhani er Perdégour séraphiq e gommanças alum en tan sacret a garanté Doué é caloneu en dut, èl ma oai en é gani. Ean e berdégas er benigen guet quement a nerh hac a duemdér, pedost èl en Apostolet sul er Pantecoust d’en dut a Jerusalem, hac é berdégueu e bourfitai pedost el ré sant Yehan-er-Badéour én deserh.
Er hærieu hac er bourheu e chommai déserh dré en nombr bras ag en habitandet e sortiai aveit monet de cheleuet er Perdégour admirabl ha brudet-cé. Int er honsiderai èl un Æl disquennet ag en Nean aveit desquein dehai en hènt sur e gondui d’en heurustet éternel. Int e oulennai conseil guet-ou èl guet un doctor degasset dehai aberh Doué de zesquein dehai er sciance a salvedigueah. Haval oai guet-ai n’ou doai nitra gùel d’obér, eit monet èl d’ou devihuein ér houvandeu.
Sant Françæs e guemèras ur joé vras é uélet er résolution courajus-cé, rac ma sellai quement-cé èl er fréh assuret a græce Doué hac a é berdégueu ; mæs poéniet oai doh un tu aral, rac ma uélai ne oai quet moyant de gassein quement a dut d’er houvandeu. En Eutru Doué en tennas a boèn, én ur zegassein dehou er chonge pourfitabl d’établissein en drivet-Urh a benigen, eit en eil sort hac éguilé ag er grechénion e fal dehai condui, é creis er bed, ur vuhé a benigen haval doh Menéh ha doh Léannéset.
Ér memb ær, revé santimant tud habil, ean e scrihuas ur règl, revé ma tegassai en Eutru Doué chonge dehou, eit derhel ha condui én hènt mad er-ré en doai convertisset. Ean e bresantas dehai er règl-zé, hac int hé heméras guet ur gred drest er péh e ellér credein. Ou exampl en dès acouraget tud a bep bro de guemér ha de héli er règl-zé. En Itali é oai commancet en drivet-Urh a benigen, hac imbèr-amzér é oai strêhuet partout dré en Itali ; ne oai quasi kær erbet n’en doai ur gongrégation hac un nombr bras a verdér er benigen, quentéh èl ma oai bet aprouvet guet er Pab Honoré III, (dé laret-é en drivet ag en hanhue-zé), ér blai 1221. Er Pab Grégoër IX, e oai bet ami de sant Françæs ha carguet de guemér sourci ag é Urheu trema oai cardinal, e aprouvas ehué en drivet-Urh a benigen, dré er bul e gommance : Detestanda humani generis invidia, etc., en eil blai ag é garg a Bap.
Er Pab Nicolas IV, péhani e oai bet general a Urheu sant Françæs, hac un hairrat amzér directour a hani er Benigen, quênt bout Pab, e aprouvas ehué er règl dré ur bul e gommance : Unigenitus Dei Filius. Sixt IV, ehué ag en Urh a sant Françæs, en dès ehué hé aprouvet, (de laret-é, agréet), dré er bul : Romani Pontificis Providentia ; dré béhani é ra ur pouvoër entiér d’er general ha d’er provincialet, ha d’en nemb en dou pouvoër guet-ai, de gonduyein perpet en drivet-Urh-men, hac e zihuen, édan boén a vout excommuniet, a refus dehai en autorité-zé.
Er Pab Clemant VII en dès cresquet hilleih er faveurieu accordet d’en drivet-Urh-men guet er Pab Sixt ér blai 1479, dré ur bul reit é Rom en drivet dé a vis Mai, ér blai 1525, dré behani é ra d’en ol verdér ha hoéreset ag en drivet-Urh a benigen, generalemant en ol induljanceu ha faveurieu spirituel e zou bet hac e vou reit d’er Venéh ha d’el Léannéset ag en Urheu Mandiant (de laret-é, e ya de guestal). Paul IV en dès reneuéet en donæzon spirituel-zé, dré ur bul, er hettan dé a vis Gourhélin 1555.
El-cé er verdér ha hoéreset en des er bonheur d’en dout lod, ne pas hembquin é œvreu mad bugalé sant Françæs, mæs ehué én ol induljanceu accordet d’en Urheu Mandiant : hac en dra-zé é laret bamdé pemb Pater, Ave ha Gloria Patri, én hinour de bemp Gouli hun Salvér, ha hoah open ur Pater, Ave ha Gloria Patri, aveit hun Tad Santel er Pab, guet en intantion de ouni en ol induljanceu ha græceu-zé. Hac èl mé ma er græce-men er hairran avantage e ellehai bout reit d’er verdér ag en drivet-Urh, int e zeli gobér un estim vras a nehi, én ur laret ou huéh Pater, Ave ha Gloria Patri, guet un devotion vras, guet ur grat hemb par de Zoué, ha guet ur gùir gontrition a ou fehédeu, én ur obér un act a gontrition a greis ou halon quênt commance er pedenneu-zé, guet eah ne virrehai ou fehédeu doh t’ai a ouni er græce cair-zé. Int e ellou ou laret én Ilis pe én ou zi, èl m’en dès disclæriet Léon X (eit bout lodêg én ol induljanceu e zou accordet de guement Ilis e zou ér bed, emé el livr bas-breton), page 23.