Bleuniou-Breiz/a-bezh
Skrid a-bezh
|
Ann avel a voa ien, ann douar skornet holl ;
|
|
Va c’halon a zo frailet dré ners va ankénio ;
|
— Lâr d’in, anaout a rez ar vro
Lec’h, war ar garrek, sao dero ;
Lec’h kân ar barz war dreuz he zor,
Ha war ann aod e trouz ar mor ? —
— Ia, ar vro-ze eo Breiz-Izel,
War ar bed pa daolann eur zell,
Ne welann hini koulz hag hi,
A c’houlenn ker braz meuleudi. —
— Lâr d’in, anaout a rez ar vro
Lec’h ma kaver c’hoaz war eunn dro
Komz Doue hag ar feiz o rén,
Ha reiz hag eeun kalon ann dén ? —
— Ia, ar vro-ze eo Breiz-Izel,
Me a garfe ’vel eur sparfel,
Kaout diou-askel, evit monet
Trezeg ar vamm ’deuz ma ganet. —
— Lâr d’in, anaout a rez ar vro
Lec’h na gren den rag ar maro ;
Ma vever e doujanz Doue
Ha doujanz lezen ar roue ? —
— Ia , ar vro-ze eo Breiz-Izel,
Evid-oun beza diout-hi pell,
D’al lec’h m’eo choumet ma c’halon
Ma spered nij ’vel eur gudon. —
— Lâr d’in, anaout a rez ar vro
Lec’h, evel bleun barz ar parko,
Ma weler ar merc’hed iaouank
Er pardoniou, seder ha koant ? —
— Ia, ar vro-ze eo Breiz-Izel,
Kudon a nij a denn-askel
War zu ma bro, lavar, koulmik,
Deiz-mad da Vona, ma dousik. —
— Lâr d’in, anaout a rez ar vro
A gar he gisiou koz ato ;
Ma peder c’hoaz enn ilizou
Hag er vered, war ar besiou ? —
— Ia, ar vro-ze eo Breiz-Izel.
Kouabren, kaset gant ann avel,
Eunn tamm d’ann douar diskennit,
Ha bete ma bro ma dougit. —
— Lâr d’in anaout a rez ar vro
Ma kaner gwerziou ha sonio
E tal ar fornigal, bep noz
E koûn oberiou ar re goz ? —
— Ia, ar vro-ze eo Breiz-Izel,
Lec’h ma fell d’in mont da vervel,
Ha beza eunn deiz douaret
Gant ma broïz enn ho bered.
— Ann hini a zavaz ar zon
Zo eur zoudard, trist he galon,
Hag a varvo gant keun d’he vro,
Met prest da vreiz e ve distro.
Da c’hisiou he dud koz stard beteg ar maro ;
Didrouz hag amzerier, dic’hoant da welet bro ;
Dijal hag hep ezomm, pinvidik gant netra ;
Gant ann nebeud en deuz e ra vad d’ann nessa ;
Kalet ouz ar poaniou, ampart e pep labour,
Breizad a ve divlam, ma n’evfe nemet dour.
« War zao ! Ploneouriz sant Jermenn !
Ho pleo tronset ha sonn ho penn,
It da ziskouez d’ho koaperien
Na grenit ked dirak fesken.
« Kals re bell oc’h euz gouzanvet
Enn abek d’in, va mignoned,
Peb goaperez, peb glaouregez
Aberz kement a stelj botez !
« Kement koz-ki a zo er vro,
(Boed ar vran ho c’horvou maro !)
Pa fell d’e-hoc’h moned e neb lec’h,
A zeu da chalpat war ho lerc’h !
« War zao eta ! va fillored !
Diskouezet ne ket feskenned
Ouffe mirout ouz Ploneouriz
Da zevel arre ho iliz. » —
Enn hunvre kleviz evelhenn
Patrom Ploneour Sant-Jermenn ;
Ha me sevel ter, heb dale,
Gant tarz-ann-deiz, war ma gwele :
— Ha pebez safar eo he-man ?
Hag ar brezel zo er vro-man ?
Hag ar Zoz ruz, hon enebour,
En defe dreistlammet ar mour ?
— Kloareg iaouank, mar plij gan-e-hoc’h,
Stenet ho tiouskouarn gwellikoc’h :
Ar Zoz ruz na ra trouz e-bed ;
Ploneouriz na lavarann ket.
« War zao ez int holl, enn eur pez,
Da zevel ho iliz nevez ;
Holl ho c’hirri ho deuz sternet
Da zigas ann danvez zo red.
Klevout a rit oc’h hinteal
Ar marc’h, eur zeien ouz he dal ;
Hag o vleja ’nn ejenn pounner
Evel ma kroz kurun enn er.
« Klevout a rit o c’huitellat
Ar bleniour-karr, a galon vad ;
Ar garrigel leun o strakal,
He rod, dindan, o wigourtal,
« Klevout a rit o tiskarga
Mein war vein oc’h en em zrailla ;
Ha dir ar gizel o skrija,
Oc’h ho zroc’hi, oc’h ho bena.
« Klevout a rit micherourien
Enn eur gana eur ganaouen
Ker kaer ma tav ann evnigou
Gludet er c’hoat war ar brankou :
— « Ar juzevien, amzer gwechall,
« Kaset da chomm er broiou-all,
« 0 veza deuet var ho c’hiz
« A eaz da sevel ho iliz :
« Pobl Doue oant ; pobl Doue omp !
« Evel-t-ho gand joa assavomp
« Ti hor patrom muia-karet
« Ti Doue a oa diskaret.
« Stardomp c’houek ! aita ! mignoned !
« Eunn tol c’hoaz hag e ma sonnet !
« Eunn tol c’hoaz hag e ma toet !
« Eunn tol c’hoaz hag e ma peur-c’hret ! »
Peur-c’hret eo ! Ra zeuio breman
Deuz ann envou Doue enn-han !
Ra ziskenno, hep dale pell,
Hon Eskop mad oc’h he c’hervel.
Ha c’houi, skinsit, amezeien ;
Hejit ho penn c’hoaz o tremen !
Horjellit ho kleier ouz omp !
Brinbala hor re a reomp !
Kanvou, kanvou d’id, Breïz-Izel !
Hirvoudit ha skuillit daero,
Enn lez ar mor doun, c’houi, rec’hel
Enn kreiz ar c’hoajou, c’houi, dero !
Ann ankou kriz evel eur bleiz
Pa deu, er goanv, eveuz ar c’hoat,
A falc’h hep truez e bro Breïz ;
Hag he falc’h zo ru gant ar goad.
Hogen ar goad-se ’n deuz c’houez vad,
C’houez ar roz ha c’houez ar spern-gwenn ;
Goad eur barz eo, eur gwir vreizad
Gane he vro e pep tachen.
Maro Brizeu, barz ann Armor,
Evit beva enn eur bed gwell !
Kanit kanvou, koajou ha mor,
Eostik-noz, klemm a vouez huel.
Mari ar Vouster, war he ve
Pedit Doue hag ar Werc’hez ;
Ha lakit eur rozen neve
Uz da galon ar c’haner kez.
Hogen pelec’h vo douaret
Korf ar barz a gane ker mad
Ar vro gan-eomp-ni holl karet,
Mor tro-war-dro , hag e kreiz, koat ?
Likiit-hen e Beg ar Raz,
Hag eur peulvan ec’h harz he benn ;
Dirag Sizun, ma welo c’hoaz
Al leanezed o tremen.
Pe c’hoaz barz e traonien Carnac
Dindan ar men-hir ar brasa,
Ha grem-dostik, enn tu bennak
Eunn derven vo ret da blanta.
War ar men-hir rust, digempenn,
Peintit eul levrik alaouret,
Hag ouz ann derven eunn delen
Gant eur sug aour a vo staget.
Hag ann avel mor, o tremen,
A gano gwersiou ha sonio ;
Hag ann eostik war ann derven
Epad ann noz a hirvoudo.
Nann, emez-han, lakit va c’horf
Enn eun draonien e tal ar Scorf
A zeu diouc’h koste Kermelo,
Eno dousoc’h me a gousko.
Enn ho kademi, Gallaoued,
N’hoc’h euz ket goulennet bars Breïz
En deuz bepred ker brao kanet
He vro Breïz-Vihan hag ar feiz.
Mad hoc’h euz gret, rak er bed all
Ema gant Gwenc’hlan, Aneurin,
(Eur c’hademi ha ne ket fall)
Gant Taliesin ha Marzin.
Hogen e Breïz zo barzed c’hoaz ;
Kanit holl he veuleudiou
Hag a choumo er vro mil bloaz ;
Kanit, holl ha savit gwersiou.
Me garfe c’hoaz, dreist ar mor glaz,
D’hor breudeur a choum e pell-bro,
Douget war ziou-askell plun braz,
Gallout lâret : Skuillit daero !
Allaz ! marv eo barz Breïz-Izel !
Koajou ha mor doun hirvoudet !
Maro ! « mes evit beva gwell, »
E deuz eur vouez diouc’h krec’h lâret.
Kloarek Laoudour a lavare
D’he vammik baour, eun deiz a oe ;
Grit d’in eur banne souben-lez
Ma’z int a-benn d’al leur-nevez.
Kloarek Laoudour a lavare
E Kervarzin, pa arrue :
— Deiz-mad ha joa barz en ti-ma,
Ar benn-herez, pelec’h ema ?
Ema varlaez, barz er gampr venn
0 kribat flour he bleo melen.
Klevit he c’han dous ha klemmuz
Evel hini ann eostik-kuz.
Kloarek Laoudour, it davet-hi,
Mar d-oc’h evit he frealzi.
—Deiz-mad d’ehoc’h, ma dous penn-herez,
Ho kalonik, hag hi zo ez ?
— Va c’halon-me a zo seder ;
Nag hoc’h hini, va zervicher ?
Dallit eur gador, azezet,
Deut da dal an tan da dommet.
—Ne azezinn na ne domminn
Mont d’al leur-nevez e fell d’in.
—D’al leur-nevez me ne d-inn ket,
Na vinn ket laosket da vonet.
Marc’hek Lambol zo’r leur-nevez,
A lar feteiz kaout ho puez.
Rloarek Laoudour ’vel ma klevaz
He gleze noaz a zic'houinaz
— Ma ve den ebarz en ti-me
Da virout ouz va dous ha me
Ne d-aimp hon daou d’al leur-neve
Me hen treuzfe gant va c’hleze.
He zad, he mamm ’vel ma klevjont,
D’ar benn-herez, e lavarjont :
— Diwisket ho proz ru brava
Ha gwisket ha proz limestra.
Gwisket ho prozik limestrek,
Krogit e kazel ar c’hloarek,
Ma laro an dud dre ar vro
Ez a al Laoudour d’ar maro.
Marc’hek Lambol a lavare
Barz el leur-nevez en deiz-se :
— Me vel Laoudour o tont a-bell,
Ar benn-herez ouc’h he gazel,
Ar benn-herez a Ger-varzin,
A gousko en noz-ma gan-in.
Kloarek Laoudour a lavare
El leur-nevez pa arrue :
— Pelec’h ema ar zonerien
Ma sonint d’in eun aubaden.
Ma sonint da gloarek Laoudour
A roï d’ezho bep a loeiz-aour.
Ma sonint an dro hag ar bal
Ma’z inn gant va dous da zansal.
Marc’hek Lambol a respontaz
Da gloarek Laoudour p’hen c’hlevaz :
— ’Vit da zansal n'ez afet ket,
Da c’houren ouz-in e teufet.
Ar c’henta ac’hanomp a gouezo,
Biken ac’hane ne zavo.
Kloarek Laoudour a respontaz
Da Varc’hek Lambol p’hen c’hlevaz ;
— Pa hoc’h eus-hu ma goulennet
N’oc’h ket da veza refuzet.
N’oc’h ket da veza refuzet ;
Penn-herez va manch d’in chachet.
Marc’hek Lambol, ’vel ma klevaz
’N eur c’houitell arc’hant a c’houezaz.
’N eur c’houitell arc’hant a c’houezaz,
Triouec’h den-chentil ’n em gavaz.
Triouec’h kleze zo dic’houinet
Marc’hek Lambol an naontekvet.
Ar benn-herezik a ouele ;
Ne gavje den hi frealje ;
Ne gavje den hi frealje,
Met ar e’hloarek, hennez a ree.
— Tavit, Naik, na ouelit ket,
Rak c’houi n’ho pezo drouk ebed.
Rak c’houi n’ho pezo drouk ebed
Nag ho tous kloarek ken-neubet ;
Kloarek Laoudour a zo potr mad
Pa gass he vestrez d’an ebat.
N’oa ket he c’her peur-achuet,
Marc’hek Lambol en deuz lazet.
Marc’hek Lambol en deuz lazet
Ha seitek euz he gonsorted.
Kloarek Laoudour a lavare
E Ker-varzin pa errue :
— Chetu ho merc’h iac’h ha divlamm
’Vel pa oa ganet gant he mamm,
Kloarek Laoudour a lavare
D’he zous ar benn-herez neuze ;
—Va dousik koant, n’hen nac’hin ket
Ho kuitât brema a zo ret.
Ret vo mont beteg ar roue
Da gaout goaranti d’am buhe,
Kloarek Laoudour a lavare
E lez ar roue pa arrue :
—Dematoc’h, roue ha rouanez,
Me zo deut iaouank d’ho palez ;
— Petra a nevez ec’h euz gret
P’oud deut ker iaouank d’hor gwelet ?
— Marc’hek Lambol am euz lazet
Ha seitek euz he gonsorted
Ha seitek euz he gonsorted
O klask diouall brud va fried.
Pried d’in n’eo ket c’hoaz brema
Mes ’ma var ar poent da veza.
Roue Bro-C’hall en deuz laret :
— Gwir a-walc’h eo ec’h euz lazet,
Rak bez’ am euz en da eneb
Meur a lizer holl heveleb.
Ha kent ma’z i euz al lec’h-se
Ez pezo kollet da vuhe.
— Kloarek Laoudour, c’hoari rafet
Eun taol c’hoaz ouz va zoudarded ?
— Ia, digaset-ho d’in er porz,
Pa ve hanter-kant, ne rann forz.
Kri vije an den na ouelje
O welout e porz ar roue
Goad ar zoudarded o ruia,
Kloarek Laoudour oc’h ho laza !
Roue Bro-Chall a lavare
D’he bachik bihan en deiz-se :
— Skrivit d’ezhan var baper gwenn
Ec’h hell bale e pep tachen ;
Skrivit d’ezhan var baper glaz
Ec’h hell bale evel eur goaz.
Kloarek Laoudour a zo potr mad
Pa gass he vestrez d’an ebat.
Fontanella en deuz gret lé
Biken e Leon troad ne lakje.
Koulskoude en eur laret gaou,
E tremen Plounevez-ar-Faou,
Menez Arez, ha Plougonvez
Hag ive ar Chapel-Nevez.
Fontanella a c’houlenne
E Koatelan pa arrue :
Deiz mad ha joa barz en ti-ma !
Ar benn-herez, pelec’h ema ?
— Ar benn-herez a zo kousket,
Taolit evez n’hi dihunfet.
Fontanella ’vel ma klevaz,
Gant ar vins d’an nec’h a bignaz ;
Gant ar vins d’an nec’h eo pignet,
Hag ar benn-herez dihunet.
— Penn-herez lavaret d’in-me
Ha c’houi anav Fontanelle ?
— Fontanelle n’anavean ket,
Klevet komz a nezhan ’m euz gret.
Ken na gredan mont da vale
Gant aoun n’arrufe gan-e.
Rak klevet am euz lavaret
Eo kustum da laeres merc’hed ;
Eo kustum da laeres merc’hed,
Ha dreist holl ar benn-herezed,
— Rag Fontanella e krenit ?
Mad, out-han brema e komzit.
Ar benn-herez a lavare
D’he matezik vihan neuze :
Matez vihan, ma zikouret,
Evit courach d'in ne vank ket.
Eun hach-pennek a oa gant-hi,
Hag e c’hourdrouze he skeï.
— Penn-herezik n’am skoït ket,
P’autramant c’houi vezo nec’het.
Mar galvan-me ma zoudarded,
Penn-herez, neuze e krenfet.
— Fontanella a c’houlenne
Digant ar benn-herez neuze :
Penn-herez, ha dont a refet
Gan-en da zouar ar C'hallaoued ?
Da veza war benn teir arme,
Ha pried da Fontanelle.
—Gwell eo gan-en mont d'ar Folgoat
Ac’hane ’welinn douar va zad.
Ac’hane ’welinn douar va zad
A raï kalz vad d’am daoulagad.
Fontanella a lavare
D'he bach bihan eno neuze :
Kerz da c’houlenn digant Mari
Rei digemer-d’eomp enn he zi.
Ma na zigor he dor, torr-hi,
Laka ’n iliz da varchossi.
Ar sakristiri da gao gwin,
Ann Aoter vraz da daol kegin.
— Pa oant gwella gant ar chervad,
Koumans ar c’hleier bransellad.
Koumans ar c’hleier da zini,
Fontanella da huanadi.
— Pachik, pachik, pachik bihan
Te zo hardis, skanv ha buhan,
Kerz prim da lein lour ann Intron
Da c’houzout piou a zo o son.
Ar pach bihan a lavare
Diouc’h lein an tour pa ziskenne :
Huella ma c’hallenn ounn bet
Ha n’em euz gwelet den ebed,
Nemet ar Werc’hez hag he Mab
Zo ho daou oc’h ho bransellad.
Fontanella a lavare
D’he zoudarded eno neuze :
Daouzek kant soudard zo gan-e,
Profent holl bep a skoet neve,
Profent holl bep a skoet neve ;
Daouzek ar benn-herez ha me !
Deomp-ni brema holl gant hon hent,
Ha lezomp ho zier gant ar zent.
— Er benn-herez en deuz kroget,
War he varc’h gant-hi eo lammet,
War he varlen deuz he laket,
D’al lean-di ’n deuz-hi kaset.
Seiz vloaz eo bet el lean-di,
Ha seiz all oa pa’z eaz di ;
He fevarzek vloaz achuet,
Ez int bet ho daou eureujet.
Da Goatelan neuze int eet
Hag eur mab bihan ho deuz bet ;
Eur mab her kaer evel ann de,
Patrom he dad Fontanelle.
Ken na zigouezaz eul lizer
Da vont da Bariz a-benn-kaer.
Eul lizer da Fontanelle
Da vont da gavout ar roue.
Ar benn-herez a lavare
Da Fontanella en deiz-se :
Fontanella, ma em c’haret
Hoc’h-unan di ne iafet ket
Foiitanella, choumit er ger,
Ha me gaso eur c’hannader.
— Kannader ne vo ket kaset
Me iel va unan d’ho c’haouet.
Grit er vad d’ho mabik bihan,
Ma vo Aotrou e Koatelan.
Foutanella a lavare
Euz Trevian pa ziblase :
Kenavo da barrez Tremel,
Mar gellann ne vezinn ket pell.
Mar bean beo, e teuinn d’ar ger ;
Mar bean maro, e teui lizer.
Me roï eur banniel ar c’haera
Ha gwiskamant d’ar Rozera,
Ha gwiskamant d’ar Rozera,
M’ho po sonj euz Fontanella.
Fontanella a lavare
En lez ar roue pa arrue :
Deiz-mad, roue ha rouanez,
Deut oun d’ho kaout en ho palez.
Ar roue neuze a lavaraz
Da Fontanella p’her gwelaz :
Pa oc’h deut, deut mad ra veet
Evit d’ar ger na iafet ket.
Fontanella a lavaraz
D’ar roue neuze p’hen c’hlevaz :
Re c’hlaz a gavann da varo
D’am barn ha d'am c’has d’ar maro.
Ar roue neuze, gant eun drem c’hlaz
Da Fontanella respontaz :
Mar d-oun-me re goz da varner,
Te zo re iaouank da waster !
Fontanella a lavare
D’he bach bihan eno neuze :
Pachik mad, kea brema buhan
Evid-oun-me da Goatelan,
Da lavarout d’ar benn-herez
Na zougo mui a zantelez ;
Rei d’in eur roched da wiska
Hag eul lisser d’am lienna !
Ar roue neuze a lavaraz
Da Fontanella p’hen c’hlevaz :
Salv-ho-kras, se na vezo ket ;
E karteriou viot dispennet,
Dispennet viot e karteriou
Da lakât war ar c’hroaz-henchou.
Fontanella a lavare
D’he bach bihan eno neuze :
Pachik, Pachik, Pachik bihan,
Kea-te brema da Goatelan,
Ha goulenn eur plad alaouret
Da lakât va fenn da zellet.
— Nann ! taolet vo war ar pave
Da voul-killou d’ar vugale.
Fontanella a lavare
D’he bachik mad eno neuze :
Dâl eur boukl euz va bleo melen,
Da staga e porz Trevien ;
’Vit ma lâro Trevianiz :
Bennoz war ene ar markiz !
|
Petra ’zo ’neve e kear Is,
|
Pach ar roue a lavare
E Koat-Elez pa arrue :
— Deiz-mad ha joa holl en ti-ma
Merc’h Koat-Elez, pelec’h ema ?
— M’edi du-ze barz er gampr wenn
O titira al lien gwenn ;
O tistenna al lien gwenn
Hag o kribat he bleo melen
Dirag he mellezour arc’hant ;
Ne d-eo na vil daill na digoant.
Pach ar roue ’vel ma klevaz,
Gant ar vins d'an nec’h a bignaz,
Gant ar vins d’an nec’h a bignaz,
Kerkent d’an traon a ziskennaz :
— Ne d-eo ket hou-ma a glaskan,
Merc’h Koat-Elez, ar verc’h henan ;
Ar verc’h henan a Goat-Elez,
Oa choumet ama minorez.
— Mar d-eo houn-nez eo a glasket,
Falla maouez zo a gavfet.
Eat eo abaoe beure-mad
D’al lenn da welc’hi he dillad ;
Teir broz seiz gwenn he deuz saotret
0 redek gant he galanted.
— Ma wijenn-me an hent d’al lenn,
Me amprouje ar femelen.
— lt gant ann ale hed-da-hed,
Ebarz ar c’hoat en em gavfet.
Ha pa vefet arru er c’hoat,
Choui a glevo trouz ar pez-koat.
Choui a glevo trouz ar pez-koat
Gant-hi o skei war he dillad.
— Deiz-mad, plac’hik divar al lenn,
C’houi a gann gwenn hag a wask stenn.
C’houi a gann gwenn hag a wask stenn,
C’houi zaônfe d’in-me va bronden ?
— Na gannann gwenn, na waskann stenn,
Na zaôninn ket d’ehoc’h ho pronden.
— Seilit-hu ouz va mantel ru
A zo alaouret en daou du !
— Ne rann van euz ho mantel ru,
Mui ’get na rann euz hor burlu.
— Sellit ouz va enkane gwenn
Zo eur brid arc’hant enn he benn !
— Me na rann van euz ho marc’h gwenn,
Ken nebeut rann euz he berc’hen,
— Deut-hu gan-en ebarz ar c’hoat
Ha me laro d’ehoc’h eur gomz vad !
— ’Vid-oun da veza er stivel,
Va gwad a zo a wenn huel.
’Vid-oun da veza kannerez
Va zad a choum enn eur palez.
Me ’m euz eur breurik e pell bro,
Aotrou, ma klevje ho komzo,
Ho tiframje a bechadou
Da lakât war ar c’hroaz-henchou.
— N’anaïec’h ket ho preurik ker
Pa ’z eaz-hen kuit euz ar ger ?
— Me oa iaouankik em c’havel
Pa ieaz va breur er broiou pell !
— Me eo ho preurik a bell bro,
Zo deut ama ’vit hoc’h ampro.
Va lez-vamm d’in e doa laret.
E oac’h plac’h fall, ha ne d-oc’h ket !
Gouelet en divije ann den
O welout e kichen al lenn
Ar breur o vriata he c’hoar
Gant daelou ha levenez-bar.
Brao ve klevoud an alc’hueder,
Bep bloa, war zistro miz ar bleuniou,
O sevel, gand he gan seder,
Huel-huel war-zu ann eoniou !
Seul-vui ma sao, seul-vui he vouez
A deu hekleo beteg ann dunien,
Hep rankout, dre skwisder, paouez
Da gana, pa fell d’ehan diskenn.
Brao ve klevoud, war he vodik,
Kuzet dindan ann deillou kelve,
Da viz ann neisiou, ann eostik
O kana dfal loar he zôn neve :
Chomm a rer d’her selaou souezet,
Ken na greder ket tenna’n alan,
Gand aon na nijfe kouit spontet,
Ma klefe trouz, ann evnik bihan !
Brao ve klevoud ann durzunel
Enn hanv, pa ve sioul war ar mezou,
Oc’h ober, hep galloud tevel,
Kanv he far dre galz a hirvoudou !
N’ouzon penôz en hor c’halon
En em zil goustadik he glac’har,
Vel pa vefe eunn drouk gwirion
A deufe d’hon lacat dilavar !
Brao ve klevoud, hed ann draouien,
Ar waz er c’hoad dindan ar broustou,
Pa vous-trouz dic’hoant o tremen
Vit kas d’ar mor bras he dourigou :
Skoér a ro d’imp deuz ar vue
Pini, goude tremen er bed-ma,
En em skuill er maro bemde
Bepred digor evit he lonka !
Brao ve klevoud ar c’hurunou
Enn oabl, épad ann arneu, o kroza,
Pa deuont, dindan ho zarzou,
Da lakat ann douar da grena :
Digas a reont d’imp evor
Enn El, pa deui, de ar varn garo,
Gand he drompill, da derri'n nor
Prennet war beïou ann dud varo !
Brao ve klevoud trouz ar mor don,
Pa red d’ann tornôt gand al lanô,
Vel eur marc’h gwe leun a spouron
O vont d’ar red ru dré’r goaremmo :
Kredi refec’h klevoud Morgan,
Dreist mouez ar goagou foll, d’ar sadorn,
Pa ve o vouda mont d’ho c’hoan,
D’he c’hannerezed, gand he bigorn !
Mes turzunel hag alc’hueder,
Eostik ha gwaz, mor ha kurunou,
Darn an-hê ho deuz eunn amzer
Hep-ken, evit kana ho zoniou ;
Darn all n’ho deuz nemed eur iez
Evit rei, bep-eil-dro, ho c’hentel,
Ha c’hoaz e teuont a-liez
Ann eil, pe egile, da devel !
Oh ! ma vefe eur vouez bennak
E-touez ar re a gan er bed-ma,
Eur vouez gallouduz ha distak
A ganfe bepred hep ehana !
Eur vouez e defe dibabet
Ar pez so brava enn oll moueziou,
Pebez dudi e ve klevet
Anehi o kana d’imp he gwerziou !
Mad ! me anav eur vouez dispar
E deuz ann dibab-se ker c’hoantet !
Eur vouez hag a laka, pa gar,
Ann oll da chomm d’he selaou bamet !
Gant ann eostik e voar drida,
Ha gant ann durzunel hirvoudi,
Ha gant ar mor braz trouz-kroza,
Ha gant ar waz vihan krosmoli !
Klevit ar Barz war ann dorgen,
Enn dis-heol he zerven azeet,
O tihuna gand he delen
Ann hekleo er c’haviou morgousket !
Pignet a speret enn eoniou
Evit diski iézou ann élé,
E kân brema meuleudiou
A greiz kalon d’ann Autrou Doue.
Ne ket hep-ken hano Doue
A gan, a ziskan war he delen,
Aliez ec’h espern ive
Evit ann traou krouet eur gorden ;
Klevit Ossian a Vreiz-Meur
O wela he gen-vrezelidi,
Vel eur breur war be he vreudeur
Beuet enn eur mor a velkoni !
Pa deu ann avel da folla,
E venn ho c’hlévout er gorventen !
Pa deu ann env da goumoulla,
E venn ho gwélout er goumoulen !
Pa chilp ar chas er radenek,
E ve klemm ho anaon trueuz
O c’houlen out-han ann abek
Ma ê dizec’het ho brec’h nerzuz.
Mes chetu aman eur vouez all !
Eur vouez gwe, ma voe kammed nikun !
Eur vouez na gri med d’ann tan-gwall !
Eur vouez pounner evel ar gurun !
Diwar lein ar meneïou-du,
Gwinc’hlan a dôl he skrij d’ann avel,
Vit ma vo kasset a bep tu,
Da skuilla er vro eur spont marvel !
A-wéchou he tiougan kelou,
Pell arôk ma kleont digweout,
Deuz ar brezel, ar bosennou ;
Ma ro d’ar bopl oll aon hag hirvoud !
A-wéchou all, deuz toull he zor,
Ec’h heskin, gand he gorn, d’ann emgann,
Oll vrezelerien ann Arvor,
Kouer, floc’h, marc’hek, bras ha bihan.
Mar spont Gwinc’hlan war Mene-Bre,
Gant he vouez ïen hevel ar zon-c’hlaz,
Riwal a c’hourdrouz didrue
Vel eur frao gwintet war Roc’h-Ellaz !
A-c’hane he vombard skiltruz
A dôl he valloz d’ar parojou
En em gav tro-war-dro d’he guz,
Ma na reont ket hervez he gomzou !
Adalek Lok-Mikel-ann-Trez
Bete Plougaznou, deuz eur c’hoste,
Ha deuz eunn-all, bete Tredrez,
Enn eur gana ec’h ê da vale ;
Hag ar vro a zalc’h evor c’hoaz
Penôz, diveat o tistrei,
Eunn devez e kavaz, siouaz !
Ar marv, o kouea enn eunn toull-blei.
Mes petra ran-me koulskoude,
O chomm keit amzer da hunvrea
War dud ne maïnt ken en bue
Abaoue ouspenn trivac’h-kant vla ?
Breman n’euz nemet Iann-ar-Gwenn
A vefe teurniet war ho danve,
Ha c’hoaz è raouiet he délen,
Dre m’e deus re sonet marteze.
Oh ! ma vefe c’hoaz enn hon touez
Eur vouez hekleo a vouez ar Varzed !
Eur vouez a rofe a nevez
Nerz ha bue d’ho moueziou mudet !
Me a bedfe, war ma daou-lin,
Nep piou bennak en deuz ar vouez-se,
D’he lakat da gana mibin
Ar barzonek a ganent neuze.
Meuleudi ’ta d’ar Vreizadiz
A zalc’h ho baniel stard hag huel
Henep darn deuz ho c’henvroiz
A ra fê war gwerziou Breiz-Izel !
Meuleudi d’ar re a laka
Ho speret da ziskoez d’ann dud-se
Penôz, ma voar Bro-Chall kana,
Em-ber, Breiz allo her goud ive !
Pa oa er park Iann ha Gwillou,
Tost d’eho e kanaz ar goukou.
— Ar goukou ! eme Gwillaouik ;
Ya bennoz a rann d’he mouezik.
Evid-oun-me e deuz kanet ;
Ar c’hentan em euz he c’hlevet.
— Tra ! tra ! eme Iann, va mignoun,
N’euz kanet nemed evid-oun ;
Heb dale ounn e sonj gwerzo
Va onner zu, hag e vezo !
— Petra lavarez, koz arloup ?
Serr da vek gand da onner loup !
Evid-oun, evid va Janet,
Me oar ervad, e deuz kanet ;
Da Jan am boa c’hoant dimizi,
Breman e timizinn d’ezhi.
Mil ha mil bennoz tro-war-dro,
D’ar goukou c’hlaz a gan er vro !
— Ne ket te a vo dimezet,
Ma onner eo a vo gwerzet.
— Choant ec’h euz, potr, d’am dichekal !
Tredir ! ann dra-man, a dro fall !
— Mar dro fail, evid-oud-de vo !
Koz-tamm ludu ! me da zavo ! —
Eunn denik koz o klask he voed,
O vont e biou neuz ho c’hlevet.
— Mar fell d’hoc’h, potred, va selaou,
Me laro d’hoc’h eur ger pe zaou.
Heb gouzou petra c’hoarv gan-e-hoc’h,
It da gavout barner ar peoc’h.
— Deomp eta d’he gavout timad ;
Hen a renko hon dra-ni mad. —
Enn eur gamp vraz leun a baper,
Tost d'ann dol edo ar barner.
Enn eur gador oa azezet,
Hag hen sarret ha sonn meurbed ;
Eur boned du klok war he benn ;
Dindan he voned he vaouten ;
Hag hi paket egiz eur foed,
Ha druz d’ober c’hoant d’ar razed,
Ne ket red lavarout penoz
Oa war he fri lunedou koz.
— Deiz-mad d’hoc’h-hu, barner ar peoc’h ;
Ha mad ato ar bed gan-e-hoc’h ?
— Tud iaouank, evel ma welet ;
Mes kouskoude iac’hoc’h oun bet.
— D’ho kavout hon daou omp deuet ;
Evit petra ? ne ouzoc’h ket.
— Lavaret d’in ; ha me wio ;
Ha gwell ma hellin me raio ;
Ni zo deut d’ho kavout hon daou,
Da c’houzoud ar gwir hag ar gaou.
— Ar gwir hag ar gaou a wier
P’am euz komzet, ann dra zo skler.
— Ma ! ni oa deac’h, etal al lann,
Tost d’ar roc’h, o trouc’ha balann ;
Ha chetu raktal ar goukou
Neuz kanet evid-oun, otrou.
— Evid-oun eo, gaouier divez :
N’hen c’hredit ked, va otrou kez.
— Peoc’h ! peoc’h ’ta, potred araouz,
Na rit ket kement-all a drouz ;
Na gounnarit ket kement-all,
Pe me ho kaso kuit raktall.
Komzit ann eil goud egile ;
Pe a-hend-all it da vale :
Red eo d’eur barner klevout mad,
Evit barnout goude ervad. —
Pa oent bet eta chilaouet
Ho daou, evel ma oa dleet :
— Brema, potred, rok mont pelloc’h,
Eunn draik a lerinn-me d’hoc’h :
Tolit aze daou bez daou skoed,
Hag ho prosez a vo barnet. —
Ha chetu arc’hant war ann daol,
Hag arbarner d’he skrapa oll.
— Klevit eta ar wirionez,
Eme-z-han, o sevel he vouez :
Ne ket evid Iann na Gwillou,
Vid-oun neuz kanet ar goukou. —
Hag o vont kuit hi a lare :
« Kanet neuz evit-han ; gwir e. »
Kanit, kanit, koukou, beb bloa ;
Ha c’houi, tud sod, lipet ho loa.
Dissul da noz diveza, ha pa oa koaniet d’in,
Ha me mont d’am liorzik
O ie tra la la.
Ha me mont d’am liorzik,
Da chilaou kan eun ein.
Ha me klevet an eostik ouz ar bod o laret :
— Pe te zo klanv a galon,
O ie tra la la.
Pe te zo klanv a galon,
Pe te c’heuz poan spered ?
— Me ne d-oun klanv a galon, n’em euz ket poan spered ;
Meid gant keun d’am iaouankiz,
O ie tra la la.
Meid gant keun d’am iaouankiz,
N’ouzon pelec’h eo eet.
Ma dent a zo eet gant-han, ma bleo en deuz gwenneet,
Tortet en deuz ma diouskoaz,
O ie tra la la.
Tortet en deuz ma diouskoaz,
Tevaleet ma gweled.
Gwechal pa oan paotr iaouank, o vont d’ar pardonniou,
Arc’hant vije em godel,
O ie tra la la.
Arc’hant vije em godel,
D’eva boulailladou.
Mes brema p’oun dimezet, ha bet d’in paradur,
Kenavo d’am iaouankiz,
O ie tra la la.
Kenavo d’am iaouankiz,
Ha d’am holl blijadur.
Hogen te, envnik bihan, pa ec’h euz askello,
Kerz warlerc’h ma iaouankiz,
O ie tra la Ia.
Kerz warlerc’h ma iaouankiz,
Ha digas-hen endro.
Kerz warlerc’h ma iaouankiz, lar d’ezhan dont timad,
Pa zigouezfomp adarre,
O ie tra la la.
Pa zigouezfomp adarre,
Ni evo boutaillad !
— Na losk-te da iaouankiz, p’az eo eet en he dro !
Na p’en de peder askel,
O ie tra la la.
Na p’en de peder askel,
Biken envn n’hen tapo !
Iann bevar, duk a Vreiz, en devoa poan spered ;
He zellou a oa trist ; rak he galon mantret
Na rea mui joa ebed ; bepred oc’h hirvoudi,
O welet ann distruj etouez he zujedi.
Eun deiz, war fin ann hanv, m'en devoa gret d’ar red
Ar rond euz ar gwardou a oa laket e ghed,
En em gavaz ker skuiz, ker feaz, ma c’hoanteaz,
Dre ma oa pell out-han tud Charles a Vleaz,
Mont d’ober eur bale, da ghemerout ann ear,
Enn eur brouskoat, a oa eur pennad euz a ghear.
Dre-ze e lavaraz d’he holl gompagnunez
Hel lezel he-unan. Rak eun hanter devez
En devoa c’hoant da gaout, da ziskuiza he benn,
Enn eun tu a goste, dindan eun disheolien.
Miret a reaz hep ken Goulc’hen, he floc’h fidel,
Hag eur pachik iaouank, a oa hanvet Primel.
Ha c’hoaz n’ho dalc’haz ket gwall bell en he ghichen.
Pa oent arru a dost, e komzaz evel-henn :
« C'houi, va floc’h, emez-han, ha c’houi va fach ivez,
A choumo d’am gortoz, dindan disheol ar gwez.
Hag a lakaï evez, ken n’am c’hlefot o sôn
Ton gwerz Marc’hek Lez-Breïz, a rinn war va c’hleron.
Neuze divar he varc’h e tiskennaz a-benn,
He floc’h kerkoulz hag hen a oe pront da ziskenn ;
A dapaz krog er brid ; hag ann duk hel laoskaz.
Hep sellet war he lerc’h, dioc’h-tu en em dennaz,
Trist ha souchet he benn ; he-unan war he droat,
A-nebeut da nebeut ez eaz ebarz ar c’hoat………….
Ne oant ket flachet c’hoaz, pa glevjont a nevez
Ann deliou o trouzal a dost etouez ar gwez.
Pa zeljont, e weljont eun dra bennag a wenn
O vont euz ac’hano, evel eul luc’heden.
Skleroc’h he gweljont c’hoaz o vont dounoc’h er c’hoat,
Evel troad eun heïez e oa lijer he zroad ;
— « Eur plac’h iouank eo, eme ar pach Primel,
Ar riskl n’en d-eo ket braz, koulz eo d’eomp he lezel.
— Nann, nann, eme ar floc’h, na fiomp e netra,
Petra ra d'ei redek ker buhan ha ma ra ?
Red eo d’eomp he zapout, rak aoun am be a-walc'h
Na ve aze eur goaz dindan dillad eur plac’h. »
Kerkent hag al lavar, pep hini enn he roud,
Ez ejont war he lerc’h, da esât he zapout.
A-dreuz, dre ar brouskoat, ar floc’h a droc’haz krenn,
Da dizout enn he raok, evit he diarbenn.
Ar pach, primoc’h a droad, a zonjaz mont d’ar red,
Oc’h heulia he roudou, hag a dreuz hag a hed.
P’en em welaz heuliet, ar plac’h e devoe spont,
He c’halon a lamme, na helle pelloc’h mont.
Koeza’reaz war a ieod, choum eno a renke,
Krena rea he diousker, he nerz d’ei a vanke.
A-benn mac’h arruaz ar pach beteg enn-hi,
E oa he daoulagad dija o koavenni.
He muzellou stignet, evel koar a oa gwenn ;
Fesoun eun den maro edevoa penn da benn.
Er stad trist-se edo, pa erruaz Primel.
He-man dija poaniet, en em lak da c’hervel :
« Goulc’hen, deuil’ta buhan ! Ha n’eo ket eun druhe !
Eur plac’hik ker iouank, dont da goll he buhe ! »
Goulc’hen, pa arruaz, a zellaz piz out-hi ;
Ha da chôut hag e talc’h he gwad da vomenti,
E tap krog enn he brec’h. Eun hij a ra d’he benn,
Ha war he dal dija eo hanad ann anken !
En desped d’he greden, koulskoude e teu c’hoaz
Da dapout he gleze, ha d’he denna en noaz ;
Lakât a ra he blad a dost d’he muzellou ;
War an dir lughernuz lies e ra sellou.
« Esperomp, emez-han, petra bennag eo fall.
« Va levnen a oa sklear, hag eo deuet teval.
« Eur merk eo e deuz c’hoaz eun nebeudik alan ;
« Semplet eo, mes he nerz a zistroïo buhan. »
Neuze euz he c’hodel e tenn eur vouestl arc’hant,
Ha dindan he difron hel laka eun istant.
Hag hep dale, ar plac’h a ra eun huanad.
Eun nebeudik goude, digor he daoulagad,
E ra eur zell en dro, e seblant souezet,
Evel eun divroad enn eur c’hoat dilezet.
Mes kerkent ha ma hell dont enn-hi hec’h-unan,
E ra evel eul lamm, hag e sao ker buhan.
Ne oe ket hir he sonj, rak diouc’h-tu e preder
Kemeret eur penn-red entrezeg hag er gher.
En eur ghemeret lans e ra euz zell a gorn,
Hag e welaz goulc’hen, eur c’hleze enn he zorn.
P’her gwelaz o luc’ha er meaz euz he c’houin,
Elec’h mont kuit d’ar red, e koez war he daoulin :
— « Tud-chentil, emez-hi, na vet ket didrue ;
« ’N han Doue, ma laoskit, ha ma list e bue.
« Eun tad oajet am euz, ha n’en deuz ken bughel.
« Da zerri he lagad pa deuio da vervel ;
« Bet en deveuz a-walc’h a walleuriou garo.
« Va mamm a oe laket gant tud kri d’ar maro,
« Ha n’euz pelloc’h choumet gant-han war ann douar,
« Nemed-oun-me hep ken da galmi he c’hlac’har. »
Goulc’hen a oa glizek, ha dija he zellou
A glaske sklerijen a-dreuz dre he zaerou.
— « O merc’hik, emez-han, n’ho pet ket a vorc’hed,
« Mar dougan-me kleze, n’eo ket evit merc’hed.
« Nag a vijec’h eur goaz, ha memes enebour,
« Biken enn oc’h enep n’en divije labour.
« Nemet c’houi a vije armet mad penn-da-benn ,
« En taill ha kre a-walc’h evit en em zifenn.
« Savit eta, plac’hik, ha n’ho pet ket a n’ec’h,
« Suroc’h evit aman na viot e neb lec’h.
« Mes evit kement-se, a raog mont en ho roud,
« Choui renko lavaret, ha ni a renko goût
« Piou oc’h-hu hoc’h-unan piou eo ivez ho tad,
« Ha petra a glaskec’h aman ebarz er c’hoat. »
A-vechou e weler eur gourventen avel,
E kreiz ann hanv kaera, en eun taol o sevel.
Dindan he fouez e pleg oll brankou ar wezen,
Ar bod a zo flastret, ha gwévet he wleuen.
Mes ar memes arne p’hini hen diskare
A zigas eur bâr-glao, hag her zao a-darre.
Ar bod zo dibradet, he zéliou a zo glaz,
Hag he voked a deu flammoc’h eghet biskoaz.
Evelse ar plac’hik, goude he spontaden,
Dre eur gomz a zousder a-berz ar memes den,
En em gav dizoaniet. Al laouenidighez
A zistro d’he c’halon, hag ann hardizieghez.
Kalm a zeu d’he spered, ha komzou d’he ghenou,
Evit rei da c’houlc’hen kont euz he c’houlennou.
Savet eo en he sao, ha gant eun ear laouen,
Ouz ann daou zichentil e komzaz evel-henn.
« Tud-chentil, emez-hi, c’hoant hoc’h euz da c’houzout
Piou eo ar plac’h dister a zo enn ho kalloud ?
Zaïk eo va hano, hag aman e kichen
E chouman gant va zad enn eun tammik lochen.
Va zad, enn he amzer, a oa den a vrezel ;
Nann evel ma’z oc’h-hu, mes euz eur renk izel.
Pa oa c’hoaz den iaouank, e servichaz he vro,
Dindan urz Iann drede ; ha goude he varo,
Ec’h heuiiaz bannielou ar Chont Iann a-Vontfort.
Kredi reaz ober mad ; mes eun den euz he sort,
A hell en em drompla, dre vank a sklerijen,
Rak biskoaz na ouiaz va zad skriva na lenn.
Ha pa’z oc’h Bretoned, n’euz forz euz a bez tu,
Pe da Iann a-Vontfort, pe d’eun all a vec’h-hu,
C'houi zo pell da zonjall, euz se oun assur mad.
Dont da nec’hi ar verc’h evit fazi he zad.
Mar hoc’h euz c’hoant da c’hout petra oa a glaskenn
Er c'hoat-man, pa oc’h deut ho taou d’am diarbenn ;
Eur vioc’h am boa diank, hag e oann oc’h he c’hlask ;
Feulzet gant ar c’helien, e deuz torret he nask,
Ha deut, en eur vreskenn, a benn ebarz ar c’hoat,
E p’hini e ouie kaout eun disheolien vad.
Chetu a-hed-da-hed aze ar wirione.
Breman, mar plij gan-ehoc’h ez ann kuit, Aotrone.
Ann oabl a deu teval, ann de deu da dristaat,
Hag euz ar gornaouek e welann o tostaat
A eneb ann avel eur pez koumoulen zu, »
Eur barrad glao-arne ’meuz aoun hor bo diouc’h-tu. »
« Choumit, eme ar floc’h, eur momentik hepken,
Ha livirit d'eomp c’hoaz ha n’hoc’h euz gwelet den
Pa oac’h er c’hoat o klask hoc’h aneval diank ? »
« Eo, emez-hi, gwelet am euz eun den iaouank.
Euz a ouenn tud-chentil e kredann eo ganet.
Kaer eo he wiskamant, ha kaeroc'h he c’hened.
C'hoant am boa da gredi e welenn ann Arc’hel
A oe trec’h da Zatan pa eure ar brezel. » —
« Pelec’h, eme C'houlc'hen, e pe gorn euz ar c’hoat,
Ha penaoz, enn eur gher, pe war varc’h pe war droad
E-oa an den iaouank p’hini hoc’h euz gwelet ? » —
« War he droad, emez-hi, ha memes azezet.
Evit lavaret gwell, e oa dindan ar gwé,
Kousket, harp ouz eur roc’h, a dem enn he c’hourve.
A-dost da greiz ar c’hoat ez euz eur frankizen,
Disklabez a gheuneud, ha kré enn he glazen.
Enn eur c’horn anezhi e weler eur bouill-dour ;
A bep-tu gwaskedet, he c’horre a zo flour,
Ker skler ha ker skeduz evel lagad an aer.
Eur bladen arc’hantet da welet a zo kaer,
Mes amliou ha teval e ve enn he ghichen,
Evel ma ve ar ploum etal ann arc’hant gwenn.
Ann dour a gouez enn-han, evel beradou glao
Dre skalfou eur roc’h vraz goloet a illeo.
Dindan eur wezen fao, e kenver ar roc’h-se,
Ema an den iaouank, harpet war he goste.
He venviou brezel, pensoutet a heern,
A-dostik a weler daslumet enn eur bern ;
He c’hoaf hac he gleze, he skoed hag he chupen,
He heuzou hag he dok, marellet e melen.
Doare zo e oa holl goloet a houarn
A dalek plant he dreid beteg he ziouskouarn.
N’en deuz miret gant-han nemet eur goustil berr,
A zindan he zorn deou dalc’het enn he ghenver,
Ha prest da zic’houina, evel pa’n de difi
E ve eur re bennag en c’hoant d’hen attaki.
He vrec’h kleiz zo pleghet euz a-dreuz he ilin,
Laket evel eur peul a bloum war benn he c’hlin.
Ha kouezet enn daou du endro d’he zivoughen,
Evel seïz aiaouret, e teu he vleo melen.
He ben war bal he zorn a zo gant-han laosket,
Sarret he zaoulagad, ez eo choumet kousket.
Oh ! kaer eo da welet dindan he zisheolien !
He ziouchod zo ker ru ! he zaouarn zo ker gwenn.
Kredi rafac’h gwelet diou rozen podet koant,
Fresk-beo kutuillet war eur plad oiifant.
Choumet a oann a ban da zellet piz out-han ;
A benn-fin, gant ar vez, oun diredet aman.
Ha p’am euz ho kwelet, em euz chanchet a roud ;
Choui hoc’h euz bet redet war va lerc’h d’am zapout.
Buhan dialanet, me zo bet tizet prest.
Chetu ar pez a onn, gout a ouzoc’h ar rest. »
« Ia, ia, eme Choulven, ha ne c’houlennomp ken ;
It da glask ho pioc’h, ha n’ho pet aon rag den,
Ma arrufe dre chanz eun den a zoare fall
Da vont war-zu enn-hoc’h, n’ho pe nemet krial ;
Ni hon euz c’hoaz eun dro da ober dre aman,
Hag a iafe buhan evit klevet out-han….. »
Komz divezan ar floc’h a oa achu a boan,
Ma oa eat Zaïk kuit, ker prim hag eur flamm-tan.
Koulskoude ann arne a ia bepred war gresk ;
Enn env, gant ar c’houabr ez euz kass ha kemmesk.
Stank ha téo dreist muzul, evel kreouiou gloan du,
Ho gweler o tostât, bountet euz ann daou du.
Ha gwasoc’h evit-ho, e welet c’hoaz o tont
A du ar gornaouek, e furm eun hanter-rond,
Hir, pounner ha ledan, eur goummoulen deval,
Kalz brasoc’h hec'h-unan evit ann holl re-all.
Evel ma eo sammet euz a eur mor dour-glao,
E tosta war he foëz, mes dont a ra atao,
A nebeudouigou, evel m’en em astenn
Ann oad hag ar gozni bep moment war ann den,
E teu da zisheolia ar c'hontre tro-war-dro,
Evel pa ve ann noz o koeza war ar vro,
En desped da ze oll, hep travel e c’houezer ;
Tomm evel enn eur forn, ha bac’h eo ann amzer.
Ann deliou zo difinv, ann avel na c’houez ket ;
Nag er c’hoat nag er meaz ne glever trouz ebed.
Tud hag anevaled ho deuz meurbed a boan
O kavout ear a-walc’h da denna ho alan.
Ha pa deu bariou heol, etre diou gouabren,
A bloum war ann douar a-wechou da dremen,
Evel biriou gôret, evel flemmou a dan,
E tevont e suillont kement a ve dindan.
Mes hep dale e teu kalz a chenchedighez ;
Mui-oc’h-mui enn amzer ez euz tristidighez.
A-greiz m’ema sioula ar c’hoat hag ann avel,
Eun trouz hir ha pounner a deu a ziabell.
A amzer da amzer e teu a daoladou
Korventennou avel evel huanadou,
Da lakat ar brankou er gwez da luskellât.
Ann avel-dro a skub, en eur droïdellât,
Ha poultren, ha deliou, kement zo war he hent,
Holl e teu d’ho renka a verniou a bep ment.
Ann heol so goloet, n’euz ken a sklerijen ;
N’e weler ken Alre gant ann devalijen.
Kreski a ra bepred ann trouz hag ar voubou ;
Anaout a reer breman krosmol ar c’hurunou.
Bep moment e tosta, ema en ho c’hichen.
Ar c’houabr a zigor, setu eul luc'heden ;
Ha kerkent hag ann tan, ez euz eun tarz kurun ;
Eklevi ’ra ar c’hoat, hag ann Duk a zihun.
Santout a ra eo poent, hag e tap he gleron.
Ann daou zervicher mad he c’hleo buhan o son.
Ha dioc’h-tu ez eont ho daou enn eur penn-red,
Ha redek a hellient, ne oant ket re abred.
Ann Duk ho gortoze ; dija e oa savet
Abenn ma oent eno gant-han en em gavet.
« Hastit, eme ann Duk, deut ho taou d’am zikour ;
« Gwelet hoc’h euz ann tan, bremaik e vezo dour… »
Ann Duk a zo gwisket ; ar c’hezek zo enn treïn ;
Ha ma ho deuz ann dud hast da-vont war ho c’hein,
Hi n’int ket nebeutoc’h hastet da vale kuit ;
Pilpasad a reont en eur chakât ho brid….
Pa oa ann Duk iaouank o sevel beg he droad,
Prest dija d’her fourra er skleuk evit pignat,
E teuaz eur flamm-tan, hag er memes amzer
Eun tarz sec’h a gurun, gant eun trouz ker pounner,
Ma choumaz enn he zao evel ma oa poset,
Digor he zaoulagad evel eun den souezet.
Ar c’hezek spouronet gant ann trouz hag ar flamm,
Dioc’h-tu a reaz ho zri war eun dro bep a lamm.
Ho difron zo digor, skloelf eo ho daoulagad,
Ho diskouarn zo enn ear ker soun ha re eur c’had.
C'houes ar soufr a glever, tost ez oar bouzaret.
E kichen e welont eur wezen diskaret ;
Divoghedi a ra, a dan eo goloet ;
Ar gurun o koeza, war-n-ei en deuz skoët,
Ann amzer enn eun taol ne d-eo mui ken klouar,
Ar glao evel eur mor a goez war ann douar,
Kemesket a c’hrizill a bere ann taoliou
A glever o strakal er c’hoat war ann deliou.
« Ac’hanta, Aotronez, ha c’houi oar pelec’h treï ?
Eme ann Duk iaouank, dour a ra hag a raï.
Er stankenniou breman e tle beza dour beûn,
Gwelit ann deliou sec’h, emaint dija war neûn.
Mes n’omp ket hon-unan, kals a dud all, hep mar,
En em gav, koulz ha ni, tapet dindan ar bar.
Setu arru du-hont eur plac’h en eur redek
A benn-ear d'an amzer, kroumet hag e daoubleg
Ar baourez-kez diot ! nag hi zo dispered !
Seblantout a ra kaout c’hoant da veza treuzet.
Eur vantel zo gant-hi, war hc brec’h eo he doug,
N’e deuz ket ar skiant d’he zeurel war he chouk. »
Zaik ! eme Brimel, daoust da belec’h ez a ?
N'oufe ket mont a bell, ma red evel ma ra :
« Penaoz, eme ann Duk, c’houi a oar hec’h hano !…
Bet oc’h c’hoaz war ar meaz, c’houi zo eur goaz tano. »
Primel, en eur ruzia, a lavaraz dioc’h-tu :
« N’em eus-hi ket gwelet nemeur a-raoz-hoc’h-hu ;
Biskoaz kent ne gweliz nemet hirio hep ken,
N’em euz komzet out-hi nemet dirag Goulven. »
Goulc’hen, dindan he chouch a oa o vousc’hoarzin,
0 welet Primei ghez ruz ha krizet he vin….
E keit ha ma oant c’hoaz eno o kaozeal,
Zaik war-zu enn-ho a zeu enn eur grial :
« Deut, deut, deut alesse gan-en, Aotroune vad,
Deut oun beteg enn-oc’h, digaset gant va zad,
D’ho pedi euz he berz, mar prijit, da ziskenn
Eun tamm da zisc’hlavi ebarz enn he lochen.
Choant en deuz e teufac’h, kredi a ra goût mad
Piou eo ann dichentil a oa kousket er c’hoad.
Ha m'en dije gallet redek beteg aman,
E teuje he-unan da bedi anezhan. »
En eur drei ouz ann Duk, e reaz neuze kempenn
Eur soubl d’he daoulagad hag eur stouik d’he fenn.
« Dalit, em’ei, Aotrou, kemerit ar vantel ;
« Ne deuz ket servichet da dud a renk izel.
« Da unan euz ho seurt ez eo bet enn ho rog.
« Ebarz en brid ho marc’h me ia da zerc/hèl krog,
« Hag ho floc’h e keil-se a ghemero soussi
« Da renka ar vaniel, d’ho lakat enn abri….
« Oh breman, emez-hi, ann daou zichentil all
« A hell kaz ho c’hezek ha poania d’ho diouall ;
« Mes evit hoc’h hiui me reno anezhan,
« Ha kement-se zo d’in eun enor, a gredan »
Enn eur lavaret se Zaik a ia enn hent.
Io ! em'ei ; ar marc’h out-hi dioc’h-tu a zent.
Ann Duk, hag he zaou zen a zeue var-he lerc’h,
A vousc’hoarz o welet pegher beo eo ar verc’h.
Enn eur beg euz ar c’hoat a ziouc’h da eur braden,
Ez euz eun tamm frankiz, goloet a raden.
Eno ’z euz eur bochad a vern hag a bupli,
Hag etal ar re-ze ez euz savet eun li.
N'en d-eo ket eur c’hastel, eur maner ken nebeut ;
Euz a choumach ann dud n’en d-eo nemet ar skeud.
N’en d-eo nemet eun toull, eun tamik loch bihan
Savet hep massouner, ha loet gant broann.
Ar morgheriou a zo brankou gwe kemmesket,
Gant eur gwisk pri melen, evit rei ar gwasked.
Eur c’hroumel en-dro-dro a ra mogher ar porz,
Eur c’harzad halek gwenn eo a gloz al liorz.
Hag evit arruout beteg ar groumellou,
Ez euz eur c’harrant moan, leun a gammighellou.
Di eo ez a Zaik gant he c’hompagnunez,
Laouennoc’h ha kaeroc’h eghet eur rouanez.
A boan ema er porz, e kri war bouez he fenn :
« 0 va zad ker, em’ei, euruz eo hon lochen.
N’ho deuz ket great a fae, ann tri dichentil vad ;
Mar d-oc’h evit ruza, deut d’ho dighemerad. »
Ann den koz, p’he c’hlevaz, a zibradaz dioc’h-tu,
He dok plouz enn he zorn ; hag enn he vaz spern-du
E krog gant he zorn all, da zont beteg ann or :
« Deut ebarz, emez-han, tud chentil a enor.
« N’em euz da ghenig d’ehoc’h nemet nebeud a dra ;
« M’ho pe naon koulskoude, em euz eun tamm bara ;
« Hag evit e drempa eur bannac’h lez livriz ;
« N’eo ket gwen va bara, mes eun tamm bara griz. »
Enn eur lavaret se, ha bepred diskabel,
Ez a da greiz ann ti, e kemer eur skabel ;
Hag o trei ouz ann Duk, e lavar c’hoaz d’ezhan :
« Deut, emez-han, Aotrou, hag azezit aman.
Rak, enn despet d’ho tremm, pehini a ziskouel
N’en deuz ket pel amzer e oac’h c’hoaz eur bughel,
E welann skler a-walc’h, goude lakât evez,
Ez eo c’houi ar c’henta euz ar gompagnunez.
Eun ear a wenn a ve ! c’houi zo anaveab
Da biou, euz ho fesoun, a renkit beza mab.
Me gwechall alies am euz guelet ho tad,
Evel d-oc’h en devoa he vec’h a fesoun vad.
Hag e vije redet pevar c’horn ann douar,
Na oufjet birviken gwelet nemet he bar.
Ma na oa ket a vent euz ar re huella,
E oa euz an dud kré, hag euz ar re wella.
Na postet evel-t-han, nag evel-t-han frammet
Etouez an dud iaouank gour na vije kavet.
Enn eur gher, eun den brao, ha gret mad penn da benn,
Ha sounn war e ziou-c’har evel eur ganaben.
Beo hep skanvadurez, prim a zorn hag a droad
Skiltr a vouez, freaz a gomz, ha lemm he zaoulagad. »
« Den mad hag hir-oajet, eme ann Duk d’ezhan,
C'hoaz ez euz tud fidel er bed, war ma welann.
Gant anaoudeghez-vad em bo sonj da viken
Euz ann dighemer mad am euz enn ho lochen….
Azeomp eur pennad hon daou en ear ann tan ;
Da hini ac’hanomp kement-se ne raï poan ;
Ann tann a dle plijout da eun den deut d’hoc’h oad,
Ha d’in-me e plijo da zec’ha va dillad. »
Pa glevaz kement-se e teuaz ar paotr koz
Da goeza goustadik a-bloum war e bigos….
Epad ann amzer-ze na vankaz ket a gaoz
Etre ann Duk a Vreiz hag ar brezeler koz.
P’hini ’gounte d’ezhan kalz a draou tremenet
Enn he vro, pell amzer a-raog ma oa ganet….
Pa oe achu he gaoz gant ozac’h ar lochen,
Ann Duk iaouank d’he dro a gomzaz evel-henn :
« Gant kalz a blijadur am euz ho selaouet
O kounta gloar va mamm ha mez ar Challaoued.
Mes kent evit hirio e kleviz kaozeal
Divarbenn an traou kaer a c’hoarvezaz gwechall.
Ho c’hlevet am euz holl, hag ho gouzout a rann,
Me garre gout kerkoulz ar pez a vo breman.
Me garre e ve gwir eun hunvre am euz bet
Er c’hoat breman-souden, keit ha ma oann kousket. »
« Aotrou, eme ar goaz, kement a vadelez
A ro d’in marteze re a hardieghez ;
Kouskoude selaouit, eun den dister ho ped,
Kountit, mar plij gan-ehoc’h, ann hunvre hoc’h cuz bet.
A-vec’h e oa gan-en va malvennou sarret,
Ma teuaz eun hunvre da vraeat va speret.
Seblantout a rea d’in beza doughet enn êe,
Dreist ar vro a Wened, dreist ar vro a Gherne ;
Ha beza digasset gant Eled askellek,
D’ar c’hontre a Leon hanvet ann Elestrek.
Eno oenn diskennet gant-ho e korn eur c’hoat,
Distrons d’am izili, hep kaout na drouk na brad.
A dost eur voazad dour e devoa he mammen,
A hesq hag a bendu oa bordet penn-da-benn.
A-ziouc’h, eun derven goz a astenne he skour,
Ha gant he deliou glaz a zisheolie ann dour.
Sonjal a reaz d’in c’hoaz e welenn a goste
Eun dosennik douar, bomet evel eur be.
War-n-han eur bod lili, savet enn eun nosvez,
Goloet a vleûn kaer ha gwenn evel al lez.
War ann deliou skeduz euz he vleûn e welet
Lizerennou gant-han war eun dro divoanet.
Enn aour melen skrivet, war-n-ho oa o luïa,
Hano kaer ha santel ann Itron-Varia.
Pep tra bete vreman a zo sioul ha trankil,
Ann dour a red didrouz, ha netra na fistil.
Na c’hoez berad avel, hag er c’hoat tro-var-dro,
Ann holl anevaled a zo evel maro.
Na glever ket eur paz, na glever ket eur iez.
Mes, enn eur sarr lagad, pebez chenchedighez !
Kredi a rann santout gant nerz ma luskellat,
Gwelet a rann war dro ar gwez oc’h horjellat.
Ho grisiou euz ho flas oc’h en em ziframma,
Hag ho douar o vont d’ho heul hep didamma.
Gant spont, al laboused en dro-dro a c’hournij,
Hag ann douar broustet, gant trouz bras en em hij.
He vomou a zave, a ruille ken heuzuz
Ha gwagou ar mor doun enn eun de arneuuz.
Goude kement a drouz ha kement a drefu,
E choum sioul adarre ar c’hoat oll a pep tu.
Mes pep tra zo chenchet ; ne weler mui ar gwez
Evel ma oant araog, direnk hag a sklabez.
Enn daou benn, em daou du, int laket a reghen,
Hag e kreiz e weler kompezet eur blenen,
Evel tachen eur ghear, a vein c’hoaz dibourvez,
P’evit lavaret gwel, evel eur leur nevez.
Kement a vurzudou am gréa souezet.
Mes adarre eun taol !… chetu-me spouronet
Gant eur strakl a glevann tost a-ziouc’h d’am penn,
Evel trouz ar gurun o koueza em c'hichen.
Kredi rann eo kouezet gant strons euz ann envou ;
Mont a rann d’ann douar, a blad war va ghenou.
War va c’horf koulskoude netra n’en deuz poezet ;
Hag evit ann eil gwech ann trouz zo paouezet.
Divadet euz va spont gant ar sioulidighez,
Da zellet en dro d’in am euz hardizieghez.
Mes nag a draou chenchet enn eun taol adarre !
N’en deuz choumet netra enn eur memes doare.
Eun iliz ar gaera, a oe biskoaz savet,
Enn dachen abaoe a zo en em gavet.
Kaer a oa ann danvez, ha kaeroc’h al labour,
Seljac’h ouz ann iliz, pe zeljac’h ouz ann tour.
Eur metal bet er forn, dre hir amzer gôret,
Teuzet gant ann domder, tano evel dour-red,
Ha taolet enn eur moul, da ghemeret he stum,
Pegher koujourn bennag ma renk en em zastum,
N’en em brest ket gwelloc’h da c’hoant ar mecherour,
Na ra ket a blegou na ker soubl na ker flour,
Evel ma rea eno ar benerez kalet
Gant eun dorn burzuduz enn eun taol kizellet,
Ann dorojou a oa goarnisset tro-war-dro
Gant mouleuriou kleuzet kondoun er vein garo ;
Ha taillet ker kempenn, ha labouret ker fin,
Ma kredjac’h e vijent deliou eur bod rezin.
Ar prenecher toullet gant kement a evez
Ma seblantent trec'hi ar c’haera dantelez.
Ker souezet a oann gant ar pez a welenn,
Ma oann euz a lec'h all dizonj a bep tra krenn.
Savet e oann em za, ha na ouienn doare
Nag en petore sonj, nag en pe da vare.
Koulskoude pell a oa ne oann ket gourvezet ;
Dibrad euz ann douar, e reann tro ar vered.
Erru a oann war eeun a zirag ann or-dal,
Pa gleviz a greiz-holl he frennou o strakal.
Dioc’h-tu e tigoraz, frank hag en tre daou bez ;
Kement a oa ebarz neuze e weliz frez.
Nag a draou burzuduz, a weliz-me enn-hi,
A bep tu, krec’h ha traôn, holl o steredenni !
Leun a oa a sklerder ; hag Eledigou gwenn
A oa enn-hi eleiz, war neûn er sklerijen.
Darn ho daouarn joentret, ha kroazet gant darn all ;
War ho diouaskel aour tro-dro o c’hournijal.
Ho c’horvou oa ker skler, ma welet o skedi
Ar sklerijen a-dreuz dre ho oll izili.
Ho dremmou ker skeduz, hag ho zellou seder
A zalc’hent gant evez troet ouz ann aoter.
Me a droaz ive enn tu-ze va zellou ;
Mes kerkent e renkiz serra va malvennou.
Nemet a nebeudou na helliz dont a benn
D’ober va daoulagad ouz ar pez a welenn.
Eun itron ar gaera a welenn azezet
Enn eur gador skeduz dreist ar skeltra stered.
Ne vije netra-krenn holl sklerijen al loar,
Ret a vije d’ann heol diskenn war ann douar,
Gant ar mor a sklerder a skuill euz e flammou,
Evit diskouez hep ken eur skeud euz ar bannou
A oa o rodella renket endro d’he fenn,
Hag endro d’eur bughel, a oa war he barlen.
Ne oa ket eun daolen, gret gant dorn eul liver,
Ne oa ket furmou tud, gret gant dorn eur skulter,
A welenn-me eno dirag va daoulagad ;
Mes tud leun a vuez, evel d-oun, kik ha gwad.
Hep dale, ann itron a zao divar he lez,
Gant muioc’h a c’hras-vad evit eur rouanez.
Eur gwel seiz ar c’haera, brodet enn aour melen,
A oa taolet distad dreist he c’horf penn-da benn.
Ar gwel a oa ec’hon, a vleun aour sklabezet,
Evel ann oabl, pa vez goloet a stered.
Lost he saë a leze da draïna war he lerc’h,
A-zindan e welet eur zaë all liou ann erc’h.
Gant eur blansonen aour, ridet war he c’herc’hen ;
Hag eur gouriz henvel ouz ar ganeveden,
Evel d-hi, briz a liou, hag evel d-hi skeduz,
A starde he c’horf mistr, gant eur blouk lughernuz.
Stouet he daoulagad ne zelle e neblec’h ;
He c’hrouadur iaouank a zalc’he war he brec’h.
Donet a rea a-raok ; kerkent ha ma flachaz,
Eun tarz lourd a c’hurun endro d’ei a strakaz.
Ann tan en eur vouga a lez eur vogheden,
P’hini, dindan he zreid, a ra eur c’houabren.
Eur foul vraz a Elez a erruaz buhan
Gant laouenidighez d’en em zila dindan.
Gant ho daouarnigou ha beg ho diou-askel
Dibrad euz ann douar e teuent d’he derc’hel.
Ha war he c’houabren evelse eo doughet
War zu traon ann iliz gant ho rumm bennighet.
Elez a oa enn dro, Elez a oa a-raok,
Stank e oa ho renkou ken a oant stok-ouz-stok.
Dreist ann holl Elez all, unan a oa er penn,
Seblantout a rea gret evit ar gourc’hemenn.
Euz eun El n’en devoa nemet ann diou-askel,
A-hent all e toughe stum eun den a vrezel.
Eun tok aour lughernuz a c’holoe he benn ;
He gleze en devoa eur flamm-tan da lavnen.
War he lerc’h e teue ann holl gompagnunez.
Ann holl Elez dija a gane en eur vouez,
Gant pep seurt muzikou eur c’hantik dudiuz
Enn enor da Vari ar Verc’hez c’hloriuz.
Hag er c’hoat, tro-war-dro, al labousedigou
A zeblante gant-ho unani ho mouesiou.
Evelse e teujont bete kreiz ann or vraz ;
Eno ar gouabren hep finval a choumaz.
Ann Itron gant he dourn a reaz eur zin enn ear
Ar zin-ze gant ann oll a oe intentet sklear.
Hag ann holl muzikou a davaz assamblez ;
Eur moment a bep tu e oe sioulidighez.
Enn heur-ze da ghenta e teuiz da anaout
E oa Mamm va Zalver a zeue d’am c’havout.
Pa zantiz kement-se na helliz ken herzel
Ouz nerz va c’harantez ha va doujanz santel.
Trec’het gant ar resped a garghe va c’halon,
E koeziz d’ann daoulin ec’h harz treid ann Itron.
Gortoz a riz eno, hep sevel va zellou,
Ar gomz a oa dija prest war he muzellou.
« O Iann a Vreiz, em-ei,bete bâr ann envou
Ez eo pignet ar vouez euz hoc’h huanadou !
Paouezit da ouela, sec’hit ho taoulagad,
Aman hoc’h euz eur vamm, enn env hoc’h euz eun tad.
Doue divar he lez eternel ha doujet,
Dirag p’hini e kren ann Elez vennighet,
Enn deuz prijet, dre nerz he zourn holl-c’hallouduz
Aotreï ho mennad d’ho peden hirvouduz.
Euz he berz e teuann, da stanka ho taërou,
Ha da rei abenn-fin eun termen d’ho poaniou.
D’ehoc’h e vo ar gounid war hoc’h enebourien ;
Breiz holl d'ehoc’h a blego, a d’hoc’h heritourien,
E keit ha ma vo Breiz e niver ar stadou,
Evel m’e deuz pleghet hed eur vech d’ho tadou.
Mes araok kement-se eun emgann a vo c’hoaz,
He gwelet a refet a-benn ann noz warc’hoaz.
Gwelet a rit aman ann Arc’hel sant Mikel.
Armou eur brezelour a c’holo korf ann El.
Euz a Elez ann env hennez eo ar penn ;
Pa reont ar brezel, hennez a c’hourc’hemenn.
Varc’hoaz war ann douar e vo berzet he c’houel,
Ha varc’hoaz he c’halloud a dle en em ziskouel.
Varc’hoaz en em ganno eun heur a goste d’ec’h,
Ho pet eta kalon, bikenn koll na oufec’h.
Hoghen prestit ho skouarn, ha klevit gant evez
Ann urzou a ro d’ehoc’h breman ho rouanez.
Eur be fresk a welit enn hor c’hichen aman,
Eur zervicher d’in-me a zo laket enn-han,
Evit eur zod e oa kemeret gant ann holl,
Ann hano en devoa a Zalaün ar foll.
Euruz ar re vo foll evel ma oa hennez !
Rak enn he follentez ne oa nemet furnez.
He galon a oa pur, he ene a oa flamm,
Karet a rea Doue hag ar Verc’hez he Vamm.
Enn he vuez eo bet disprizet enn he vro,
Mes he c’hloar a vo bras pell goude he varo.
Falvezout a ra d’in, ha da Zoue ive
E ve savet aman eun iliz war he ve.
Evit ma vo bepred meulet hano Mari
El lec’h ma tizaz keid ar foll hec’h henori.
Choui pa viot e peoc’h, perc’hen a Zukach Breiz,
Pa vo hoc’h holl wisien kontraign da veza reiz,
A lakaio ober ar pez a c’houlennann,
Ha grit ann iliz-se henvel-beo ouz hou-man.
Emedi ar patrom dirag ho taoulagad ;
Dre eno diskouezit hoc’h anaoudeghez-vad.
Ha me, euz va c’hoste a vo trugarezuz
E kenver ann duk Iann hag he bobl truezuz.
la ! Mari ar Foll-goat a vo anavezet,
Dre he burzudou kaer e Bro-Vreiz hed-da-hed. » —
Aman dindan va zreid ann douar a grenaz,
Hag a ziouc’h d’am penn a gurun a grozaz.
Gant ar spont strafuillet, dioc’h-tu e tihuniz,
Hag evel en eul lamm em zao-soun e saviz….