| ◄ Sebastian, Merzer | Agnes, Guerc’hez ha Merzerez | Visant, Merzer ► |
gnes a ioa ginidik a Rom. He zad hag he mamm a ioa
pinvidik ha tud a lignez huel; mes tud a zoujans
Doue oant ive, ha ne espernjont netra evit ober eur gristenez
vad euz ho merc’h. Houma a ioa troet var ann
devosion azalek he c’henta bugaleach, ha kement e karie
hor Zalver Jezuz-Krist ma ne skuize morse o sonjal enn
he basion hag enn he varo. Ne oa nemed daouzek vloaz
pa reaz veu da jom bepred guerc’hez.
Eunn devez m’edo o tont euz ar skol, Prokop, mab da brefet pe da c’houarner Rom, a remerkaz he gened, ha ker buhan e savaz c’hoant ganthan d’he c’haout evit pried. Lakaat a reaz he goulenn digant he zud; mes ar re-ma a gemeraz ho amzer abarz respount, ha Prokop, o velet ann dra-ze, a glaskaz ann dro da gomz he-unan ouz Agnes, hag a ginnigaz d’ezhi prezanchou kaer enn esper gounit he c’haloun. Hogen, ar Zantez a reaz fae varnhan ha var he brezanchou, enn eur lavaret :
« — Me’m euz eur pried hag en deuz roet d’inn traou kalz kaeroc’h eged ar re-ze. Ar pried-se n’en deuz ket he bar evit ar gened, ar furnez, ar vadelez hag ar c’halloud. Abalamour da ze oun en em voestlet holl d’ezhan, ha joa e ve ganen mervel evithan. Seul-vui her c’harann, seul-vui ez ounn chast; seul-vui e tostaann outhan, seul-vui ez oun pur ; seul-vui her briatann, seul-vui ez ounn guerc’hez. »
O klevet ar c’homzou-ze, Prokop a gemeraz kement a velkoni ma kouezaz klanv. Neuze ar gouarner, o c’houzout petra ioa kaoz da glenved he vab, a eseaz d’he dro gounit Agnes. Ober a eure kement ha ma c’hellaz varnhi evit he lakaat da zimezi da Brokop. « — Biken, emezan, ne gavot guelloc’h fortun. » Mes ar Zantez a respounte ato e doa roet he ger da eunn all ha ne felle ket d’ezhi mont a enep he ger.
Goulskoude, ar gouarner hag he vab a ioa nec’het o klask gouzout piou oa ar pried all-ze m’e devoa Agnes roet he ger d’ezhan. Abarz ar fin, unan bennag a lavaraz d’ezho : « — Ar verc’h-se a zo kristenez, hag ar pried all ma komz anezhan ken aliez eo Jezuz-Krist, Doue ar gristenien. »
« — Ah! evelse eo, » eme ar prefet, foug ennhan abalamour ma kave eunn digarez evit en em venji euz a Agnes. Raktal e roaz urs da zigas ar zantez dirazhan, ha setu hen hag implija adarre a bep seurt finesaou evit he deseo da gemeret Prokop. Mes koll a eure he boan hag he amzer : Agnes ne reaz van evit he glevet. Neuze ar gouarner a gomzaz outhi evelhenn : « — Ar zorserez oc’h euz desket gant ar gristenien eo a vir ouzhoc’h da heul ann aliou mad a roer d’ehoc’h. Hastit affo eta mont da adori ann doueez Vesta, ha ma n’oc’h euz ket a c’hoant da zimezi, e chellot chom eno gant ar merc’hed iaouank a zo e servich ann doueez-se. »
Agnes a respountaz : « — Ma n’e ket bet falvezet d’inn kemeret ho mab da bried abalamour d’ar garantez am euz evit Jezuz-Krist, penaoz e c’houfenn-me adori idolou mud ha bouzar, n’ez euz buez ebed ennho ? »
« — Mad, eme ar prefet, euz a zaou unan : pe c’houi a ginnigo ezans d’ann doueez Vesta, pe me ho kaso etouez ar merched fall evit beza dishenoret. »
« — Anat eo, eme Agnes, ne anavezit ket galloud va Zalver Jezuz; mes me he anavez ha n’em euz aoun ebed rak ho kourdrouzou : m’em euz eunn eal euz ann env da zifenn va c’horf. »
O klevet ar respount-ma, ar gouarner a ieaz drouk ennhan ken a grene. Ordren a eure kas Agnes dioc’htu d’al leac’h m’en doa lavaret. Mes eal Doue a ioa eno o c’hedal ar Zantez, hag a lakeaz eur sklerijenn ker skeduz da bara enn he c’hichen ma ne grede den tostaat outhi. Unan hebken en devoue ann hardisegez-se, hag hennez oa Prokop, mab ar prefet; mes ker buhan e kouezaz maro-mik var zolier ar gambr.
Goulskoude, Agnes o veza pedet evithan, ar reuzeudik-se a zavaz adarre enn he za leun a vuez, ha kerkent ec’h en em lakeaz da grial a bouez-penn : « — N’euz nemed eunn Doue enn env ha var ann douar, hag ann Doue-ze eo Doue ar gristenien. » Mes beleien an idolou a roaz da gredi d’ar bobl ne oa ann dra-ma nemed eunn taol maji, kerkouls hag ar pez a ioa dija c’hoarvezet araok. Var gement-se evelato ar gouarner en em dennaz kuit, hag a gargaz Aspasius, he eil, da varn ar Zantez enn he blas.
Aspasius a goundaonaz Agnes da veza devet ez veo ; mes, pa oue stlapet enn tan, ar flammou en em rannaz dre ann hanter, hag a lezaz ar Zantez e kreiz heb ober drouk ebed d’ezhi. O velet ar burzud nevez-se, ar barner aheurtet a lavaraz planta ar c’hleze enn he gouzoug. Hogen, ar bourreo en doa damant o skei, hag Agnes a lavaraz d’ezhan : « — Petra a c’hortozit ? Hastit affo rei ar maro d’am c’horf evit ma’z ai va ene da gaout va fried d’ar baradoz. » Enn eur gomz evelse, e varvaz ar verc’h santel, er bloaz 305, d’ann oad a drizek vloaz.
Ann eneou chast, eme ar Skritur Sakr, ne vezint biken ankounac’heat ; ar sonj anezho a zo ato e spered Doue hag e spered ann dud (Levr ar Furnez, IV. I.) Santez Agnes a zo eunn testeni kaer euz ar virionez-se. « Ann holl boblou, eme zant Jerom, o deuz great he meuleudi ha dre gomz ha dre skrid, abalamour m’eo bet treac’h d’he oad ha d’he barnerien, ha m’e deuz gouzanvet ar verzerenti evit miret he jastete. » Dalc’hit mad eta d’ar vertuz-ma, hag e viot ive bepred karet gant Doue hag istimet gant ann dud.