Buhez ar Sent/1913/Tenenan

◄   Jerom Emilian Tenenan Mari-Madalen   ►



ann unan var’nn ugent a viz gouere


SANT TENENAN, ESKOP
————


Ar zant-ma a ioa ganet enn Irland, var a lavar lod, e Bro-Zaoz, var a lavar lod all. He dud a ioa tud a lignez huel, mes tud a zoujans Doue oant ive. He lakaat a rejont abred er skol gant eur belek santel, he hano Karantek, hag o veza m’en doa eur spered lemm, e teuaz da veza habil e berr amzer. Mes ne istime netra skianchou ar bed e skoaz skiant ar Zent, hag houma eo a boanie da zeski dreist peb tra. Pa oue echu he studi ganthan, e oue kaset gant he dad da balez ar roue. Eno e c’hounezaz eur viktor gaer varnezhan he-unan, ha setu ama penaoz. Ne oa er palez den iaouank ebed ker fur ha ker koant hag hen, hag abalamour da ze oa karet gant ann holl. Abarz ar fin, unan euz a blac’hed a henor ar rouanez a lakeaz enn he spered e renke kaout anezhan da bried, ha ne espernaz netra evit dont a benn euz he zaol. Mes Tenenan en doa great he zonj da viret ato ar jastete, ha gant aoun na vije touellet gant ann dimezell-ze, e c’houlennaz digant Doue ar c’hras da goll he c’hened. Doue a zelaouaz he bedenn hag a zigasaz d’ezhan eur c’hlenved heuzuz : he gorf holl a oue goloet a lorgnez enn eunn hevelep feson ma’z oa eunn donjer sellet outhan. Kerkent e vougaz ann tan e kaloun ann dimezell, hag ar Zant a zistroaz d’ar gear.

He dud o devoue beac’h oc’h he anaout, ker chenchet oa. Mantret oant o velet e pe stad edo ; mes hen ho c’honzole enn eur lavaret : « — Doue eo en deuz digaset d’inn ar c’hlenved-ma, ha Doue am fareo ive pa blijo ganthan. » Ar pez a lavare a deuaz da veza guir ; rak prest goude e oue pareet dre virakl gant he vestr sant Karantek.

Neuze e resevaz ann Ursiou sakr, hag ec’h en em lakeaz da brezeg enn he vro. Mes eunn eal a lavaraz d’ezhan a berz Doue kuitaat he dud ha treuzi ar mor evit mont da eskopti Leon,

Enn eur c’harter demeuz a Vreiz,
El leac’h ne vank morse ar feiz.

Tenenan a zentaz raktal, ha setu hen enn hent asambles gant daou velek all, ho hano Senan ha Kenan. Erruout a reaz evelse e rad Brest, hag ac’hano he vag a oue poulzet gant ann avel e ster Landerne betek Kastell-Goeled-ar-Forest.

D’ar mare-ze ann Danemarkiz, popl paian hag hanter-c’houez euz a gostez ann Hanter-Noz, a ioa diskennet var douar Leon, hag a rea skrab e peb leac’h var gement tra a gavent dioc’h ho doare. Tud ar vro a dec’he enn ho raok, darn er c’heariou ha darn all er c’hoajou, enn eur gas gantho ho loaned hag ar pez a c’hellent da zavetei euz ho danvez.

Eur maread euz ann dud keiz-se a ioa kuzet e koat ar Forest pa zigouezaz Tenenan eno. Ar Zant a roaz eunn nerz nevez d’ho c’haloun enn eur lavaret d’ezho ho diouallje dioc’h peb drouk. Goudeze e savaz diou iliz evitho, unan e traon ar Forest, hag eunn all larkoc’h, e Plabennek ; rak, eunn tachad a ioa, o doa dilezet siouaz ! ho deveriou a relijion gant ho frez da lakaat ho buez hag ho madou e savete.

Tenenan hag he zaou goumpagnoun a brezege enn ilizou-ze gant kalz a frouez, hag heb dale e oue guelet eur jenchamant kaer etouez kristenien ar c’harter. E kreiz etre ann diou iliz, ar Zant a zavaz c’hoaz eur c’hastell krenv, hag enn he gichen eunn ti evithan he-unan hag eur chapel da offerenna. Ar c’hastell krenv a ioa evit digemeret ann dud paour divar ar meaz, ma vije red d’ezho tec’het adarre ; ennhan ive e veze barnet ar bobl ha great skol d’ar vugale, ha setu perak e oue hanvet Lez-Kelenn.

Goulskoude ann Danemarkiz a gendalc’he da ober skrab er vro. Tenenan, o veza klevet edont erru da Blabennek, a roaz eur c’habiten da dud fidel ar barrez-ma, ha goude beza benniget he armou, e lavaraz d’ezhan sevel eunn dourell round evit gorren ar c’haliriou sakr ha tenzor ann iliz. Ar c’habiten a stagaz dioc’htu d’al labour ; mes n’en doa ket gellet c’hoaz ober dor da zerra var ann dourell pa zilammaz ar baianed er bourg, goasoc’h eget bleizi kounnaret.

Ann Danemarkiz a glaskaz da genta mont enn iliz ; mes ne c’helljont digeri na dor, na prenest. Neuze ec’h en em daoljont var ann dourell. Ne oa enn houma nemed ar c’habiten, a ioa en em dennet ennhi he-unan evit difenn ar c’haliriou sakr, hag en doa stanket varnhan dioc’h ann diabarz gant eunn hanter-rod karr. Mes d’ann ampoent ar Zant a bede c’houek ha stard e Leskelenn, ha Doue a zelaouaz he bedenn. Ann Danemarkiz a que spountet-holl o velet eunn arme vraz a zoudarded oc’h en em zispaka dirazho var leur-gear Plabennek, hag eur c’havalier var eur marc’h guenn o rei kaloun d’ar zoudarded-se divar beg ann dourell. Tec’het a rejont raktal egiz pa vije kroget ann tan ennho, ha pelloc’h mui ne lakejont ho zreid var douar Leon.

Etre daou e varvaz sant Goulc’hen, eskop Leon, ha Tenenan a oue choazet evit delc’her he blas. Ar garg-ma ne zervichaz nemed da rei muioc’h a lufr d’he vertuziou. Poania a reaz da lakaat beleien santel e peb parrez euz he eskopti, ha da rapari pe da zevel a nevez ann ilizou a ioa bet freuzet pe bilet gant ar baianed.

Erfin, mervel a eure e tro ar bloaz 633 goude donedigez hor Zalver, ha Doue a ziskleriaz he zantelez dre veur a virakl kent ha goude he varo.


SONJIT ERVAD

Enn he iaouankiz Tenenan ne istime netra skianchou ar bed e skoaz skiant ar Zent. E guirionez, petra zervich d’ann den beza habil var draou ar bed-ma mar d-eo azenn var draou ar bed all ? Deskit eta da genta ha dreist peb tra ar pez a zo red da c’houzout evit beza salvet, na ne studiit ar skianchou all nemed e kement ha ma c’hlelont ho sikour da greski ho kloar hag ho rekoumpans er baradoz.