N’ouzoc’h ket e pelec’h ema maner Kerdiern ? Nann ? Ma ! neuze e rankan da genta hel lavaret d’eoc’h.
Maner Kerdiern a zo eur c’hastell hanter-razet e parrez Kleden, e bro Kaperien Beg-ar-Raz. Breman ez eus Bretoned kalonek o chom ennan, met n’eus ket ken pell all c’hoaz e veve eno, a-drenv e vogeriou uhel hag e foziou doun, eun tanfoeltr aotrou. Hanvet e oa Fistoulig hag, ho pedi a ran d’am c’hredi, eun diaoul a zen e oa, pe da vihana eur gwall-hini e oa bet, rak, d’ar mare ma komzan d’eoc’h, e oa gwenvet ha ridet ar paotr koz, hag e veve didrouzik a-walc’h en e vaner, gant e borzier hag e blac’h kegin.
Pa lavaran didrouz, e fell d’in rei da entent ne ree mui kement a reuz dre ar vro ha diagent. Met lakaat a ree komz atao diwar e benn, ha setu aman perak : an aotrou Fistoulig en doa — a lavare ar C’haperien, — eur mell baro hir-hir, spontus ; ken blevek edo hag ar broc’hed a rede dre e goajou. Hogen, ar paotr koz a deuas da gaout e-giz mez o tougen eun hevelep berniad reun, hag a embannas da holl varverien ar C’hap dont d’e douza : an hini a deuje a-benn eus an taol a c’hounezfe pemp kant skoed ; met an hini a gignfe kroc’hen an aotrou, a dapfe kerkent pemp tenn pistolenn en e empenn…
War am eus klevet, tri pe bevar barver a yeas d’ar maner, met hini anezo ne deuas en-dro. Red eo kredi o doa kignet beg an Aotrou…
Hogen d’an ampoent e chome e bourc’h Kleden eur barver, eul labous a varver, Mazoïg e hano. Met, siouaz ! evit d’ezan beza labous endra ma c’heller, daoust da gement-se, an dour a oa izel gantan, Gouel Mikêl a dostea d’ar red, ha Mazoïg n’en doa ket c’hoaz arboellet gwennegig ebet… ha piou ’oar ? marteze e vije taolet er-meaz, gwreg ha bugale war e lerc’h.
Kement-se a lakea diês e dammig boulien, pa ziwanas eur zonj en e benn :
— Na petra ’ta ? emezan, perak n’ez afen-me ket da douza broc’h koz maner Kerdiern ? Mar gellan dont a-benn, setu pemzek kant lur em yalc’h… Mar choman berr koulskoude, e-giz ar re all, neuze e vo ar gwasa… Met bastik ! lemm eo va aotenn, ha skanv va dorn. Deomp !
Hag hen en hent, hep lavaret grik da zen, e stalikerez barver gantan dindan e gazel.
Pa skoas war dor Kerdiern :
— Piou ’zo aze ? eme ar porzier. Buan ac’halen, boulc’hurun ! Aman ne roer ket d’ar beorien !
— Oh ! a droc’has berr Mazoïg, me n’oun ket eur c’hlasker boued ; me ’zo eur barver, hag e teuan a bell da droc’ha e varo d’an aotrou Fistoulig.
— Paour kêz amziod ! eme egile, da glask poloz e teuez…
Gwelloc’h paotred egedout a zo bet o klask tapout ar pemp
kant skoed ; ha, siouaz d’ezo, emaint o vreina e-barz dour ar
foziou aze !
— Me ne rin ket eveldo, eme Vazoïg.
— A gav d’it ? Te ’zo eul labous neuze !… Da vihana lavar din da hano, ma talc’hin sonj.
Hag e tigoras dor ar porz.
— Foei ! ne ran ket avat, eme Vazoïg, rak fentus, farsus eo va hano ; gwir eo ivez me n’oun ket eus ar vro.
— N’eus forz pegen farsus e ve, lavar atao.
— Ma ! Mevaünan e vezan hanvet gant an dud.
— Petra ! Mevaünan ? E pelec’h out bet o pesketa an hano-ze ?
Hag ar porzier a c’hoarze e walc’h, ken na ziridigne e stropad alc’houeziou war e gof dour-leaz.
Mazoïg n’edo ket eun hanter re-zispont an tamm anezan ; n’eus forz, mont a reas en ti, pa gejas gant ar plac’h-kegin a oa dres o tont ivez e-barz dre an tu all, eur vrec’had keuneud faoutet ganti da ober tan dindan lein. Boazet evel m’edo da veza he-unan war-dro an ti, al loudourenn a spontas hag a lezas he c’heuneud da goueza en eur welet Mazoïg.
— Na spontit ket, plac’h paour, eme heman ; me ’zo deut da ober e varo d’an aotrou Fistoulig. Pelec’h eman ?
— Va den mat, n’oc’h ket emichans ?… Ar re a deu en ti-man ne c’hellont morse mont war o c’hiz.
— Eo, eo. Me a droc’ho kempenn e varo d’an aotrou, c’houi ’welo. Pelec’h eman ?
— A gav d’eoc’h ? Neuze pignit aze gant an diri war an dorn dehou. Met, da vihana, lavarit d’in hoc’h hano, ma talc’hin sonj ouzoc’h, mestr-barver ?
— Foei ! ne ran ket avat, eme Vazoïg ; n’am eus ket eun hano brao ; gwir eo ivez, me ’zo eus pell bro, n’oun ket ganet e-touez ar C’haperien,
— N’eus forz, n’ho pezit ket aon, gagnig an ognoun ! ha lezit hoc’h hano da zont er-meaz !
— Ma ! badezet oun bet Bouchadin.
— Petra ! Bouchadin ? oh ! oh ! Lost ar spanell ! Bouchadin ? Biskoaz, nann, biskoaz kemend-all…
— … Nao loen bihan gant eur marc’h dall ! a echuas Mazoïg, o pignat gant an diri, e-pad ma tiskorde ar plac’h da c’hoarzin, kement ha ken krenv ma kinnige koll he broz !…
Digouezet war ar pondale, Mazoïg a gavas an aotrou Fistoulig eno. Tud paour ! Setu aze eur blevek ! Hirroc’h ha rustoc’h ’oa e varo eget na vez lost ar zaoud koz e-pad gwrez an hanv. Na pebez penn ! Ar barver paour a lammas an aon war e gein, hag eun eston n’edo ket.
— Daoust, eme mestr ar reun hir, daoust ha te a deu da grenna va baro d’in ?
Petra bennak ma krene war e dreid dindan sellou du an aotrou Fistoulig, — sellou ken lemm hag e aotenn, — Mazoïg ne gollas ket e benn ; kaout a reas nerz a-walc’h evit stoui dre an hanter, ha gant e vouez ar floura e respontas :
— Ya, aotrou, rak barver oun dre vicher.
— Ma ! eme egile, en eur vont en e gambr, Mazoïg war e lerc’h, arabad koll amzer neuze ; ne varc’hatan ket : mar kempennez mat ac’hanon, setu aze war an daol ar pemp kant skoed, met ahendall, mar kignez ac’hanon eun distera, sell e-kichen ar yalc’h eur bistolenn, pemp tenn e-barz, hag a gavo an hent da vont ez penn !
Mazoïg a zonjas :
— Aman, kigna a zo mervel ; aman, dindan boan da veuzi, eo red neui pe eva an dour.
An aotrou Fistoulig ne voe ket pell evit azeza, ha Mazoïg kennebeut ne zaleas ket d’ober eun taol lemm d’e aotenn. Ar zaoun a voe fardet ker buan, ha setu eur berniad kloz a livas e gwenn baro an aotrou.
Edo ar barver o vont da skei an taol kenta, pa zavas an aotrou e benn :
— Ah ! emezan, lavar d’in, va den, da hano da genta-penn, rak, em eus aon, te ’zo eul labous a varver…
— Va hano, aotrou, a ra d’an dud c’hoarzin ; farsus eo, n’eo ket anavezet dre ar C’hap.
— Lavar atao, pa c’houlennan diganit, seiz luc’hed kamm ! N’eo ket me ar mestr, kant boulc’hurun ruz ?
— Oh ! na grozit ket, aotrou ; va faeron eo am hanvas Eveldon. Lavaret em oa d’eoc’h e c’hoarzfec’h.
Hag, evit gwir, Fistoulig a ziskordas da c’hoarzin a-strak.
Pa ehanas, Mazoïg a grogas gant e damm labour. Brao ez ea ganti : an aotenn a droc’he gwelloc’h eget biskoaz, hag abarz pell eun hanter eus ar reun a oa touzet diwar beg o ferc’henn, hep na veras takenn gwad ebet.
Met siouaz ! teir gwech siouaz ! pa oa red d’ezan boulc’ha gant an tu all, ar barver paour a welas e aotenn o krena etre e vizied. Hen a grenas ivez war e zivesker, e-pad ma sonje petra d’ober. Ne zaleas ket gant e zonjou. Lezel a reas e aotenn a gostez, evit saouna ar varo hir, ha saouna e-tailh, ha saouna c’hoaz.
An aotrou a gave eas ha na dinte ger ebet, met fin a zo, ha Mazoïg a skuize e vrec’h outan. Ha setu hen o kemeret eur c’hlotennad saoun, hag o stoufa daoulagad ar Fistoulig. Heman a ginnigas sodi :
— Va fistolenn, emezan, va fistolenn !
Ya, met e-pad m’edo o klask digeri e zaoulagad, Mazoïg a guzas en e vruched yalc’h ar pemp kant skoed ; hag e klemme :
— Aotrou, aotrou, me ho ped, faziet em eus, met n’em eus ket kignet. Ouspenn, n’oun ket da veza tamallet, rak ma c’houfec’h… Oh ! va c’hof, va c’hof !…
Hag e plege etre daou, hag e ree an ezvan da gaout poan bouzellou, eun druez e welet. Dres ! ar gwel anezan a denereas an aotrou.
— Poan-gof, emezan, netra n’eo. Diskenn buan d’ar porz, hag en tu kleiz e kavi… eul lec’h distro d’az tiboania. Met prim ha prim, avat ; eun hanter kard-heur a lezan gant da dro, e-pad ma vezin o tiskuiza va daoulagad.
Mazoïg ne c’hortozas ket pelloc’h :
— Trugarez ! emezan.
Hag en traon gant an diri, e-giz eur marc’h spontet.
En eur dremen a-biou d’ar gegin, al loudourenn a deuas war doull an nor :
— Ho ! Bouchadin, c’houi ’zo eul labous a varver !… Penaos ? pod an dienn ! echu eo ganeoc’h ? Ho ! sur a-walc’h hoc’h hano a vo moullet war ar c’hazetennou.
Met Mazoïg a oa re a vec’h warnan evit lavaret chom da zelaou anezi o randouna, hag e tiskenne, hag e tiskenne !
Edo digouezet e-tal an nor-vras, pa zeuas ar porzier d’ezan :
— Pep ! pep ! ac’halen n’ez a kuit den ebet, nemet ar mestr a vefe d’e heul. Tut ! tut ! tut ! Aman e chomi, Mevaünan, n’eus forz pegen labous e vefes, nemet diouaskell e vefe stag ouz da gostennou da nijal a-dreist an nor-dal.
— Gortoz kentoc’h, paotr koz, ma rin d’it diskana « Sut ! sut ! sut ! »
Hag e sachas war paotr an nor, n’ouzoc’h ket pelec’h ? Beteg al lec’h distro… a flêrie er c’horn all, hag e stlapas anezan e-barz. Ha goude Mazoïg a zigoras an nor, rak kemeret en doa alc’houeziou ar porzier, ha setu al labous er-meaz diouz e gaoued !…
Koulskoude Fistoulig, goude beza dizaounet e zaoulagad, a gave hir e amzer.
— Petra, emezan, paotr ar bleo ema an dreuz warnan evit mat, em eus aon. Deomp da welet pelec’h eo chomet.
Hag hen d’an traon, tiz warnan.
Kaout a reas maouez ar spanell-grampoez.
— Penaos, a c’houlennas-hen digant ar plac’h, ha gwelet ho peus Eveldon ?
Ar plac’h a zellas ouz he mestr, hag o welet e varo hanter-droc’het, saoun ouz e veg, ne oa-hi ket evit miret da c’hoarzin.
— Oh ! nann, aotrou, biskoaz n’em eus gwelet eveldoc’h, biskoaz em buhez !
— Hag houman a ra ar zod ganin-me ? Me ’c’houlenn ha gwelet ho peus Eveldon ?
— Nann, aotrou, nann, morse !
— Dre belec’h neuze eo diskennet Eveldon, pe kousket edoc’h, pegwir n’ho peus ket gwelet liou eus ar barver !
— Ah ! entent a ran breman, eme ar plac’h, c’houi a zo o klask Bouchadin.
— Petra, eme an aotrou, me o klask boucha d’am flac’h, hag e kredit, lichuenn, va zamallout er c’hiz-ze ! Me a lavar d’eoc’h ne uzoc’h ken kalz a vouteier em maner diwar gement-man.
Hag hen er-meaz da glask penn eus Eveldon.
Digouezet er porz, ar Fistoulig a glevas eur vouez o krial : « Forz va buhez ! » hag ar vouez a zeblante dont diouz al… lec’h-distro. Ha setu an aotrou da welet, hag o kaout e borzier hanter-veuzet el lorgnez.
— Flêrius ! piou en deus da daolet aze e-barz ?
— Mevaünan, eme egile.
— Te da-unan ? Ma ! chom aze, a respontas ar mestr, mar kavez brao neui e-barz.
Neuze Fistoulig, o welet an nor-dal digor-kaer, a intentas edo nijet kuit ar barver. Hep chom da varc’hata, ez eas d’e varchosi hag e lammas war gein e varc’h du-diaoul, hag en hent da redek war-lerc’h Mazoïg.
Mazoïg ivez a rede eus e wella, pa glevas trouz gant marc’h an aotrou o tostaat. Digouezet edo dirak eun ti nevez hanter echu, ha Mazoïg e-barz ! Diwiska ’reas e chupenn, latouza ’reas e veg hag e zaouarn gant pri ha raz, hag hen da bignat gant ar skeul war an dôenn, rak an dôerien, boulc’het mat o labour ganto, a oa eat d’an ampoent da glask mern.
Hep dale e tigouezas an aotrou, skuiz ha dielc’het o veza daoulammet eur pennadig.
— Hep ! tôer, emezan, n’ho peus ket gwelet eul laer o tremen ?
— Eo avat ; met pell e tle beza, rak tiz ’oa warnan.
— Ah ! setu aze eul labous hag e karfen krenna e ziouaskell d’ezan, met re skuiz oun ; mar karit mont war e lerc’h, del dek skoed ha va marc’h. Digasit d’in va den, hag ho peus gwerz-butun da gaout.
— Ya, mont a-walc’h a rafen, eme Vazoïg, en eur ziskenn ; met me am eus great marc’had da zistoï an ti-man ; neuze pignit war laez, ha labourit, e-keit ma vin gant va zro, da zidacha ar vein-glas a daoliou morzol.
— Hag e rin ! eme Fistoulig en eur bignat war an dôenn, e-pad ma lamme Mazoïg a-c’haoliad war ar marc’h du, paket gantan dek skoed all…
Koulskoude e-pad ma rede Mazoïg war-zu ar gear, peadra d’ezan breman da baea e C'houel-Mikêl, an aotrou a skoe e-tailh hag a vreve didruez ar vein-glas, pa zigouezas an dôerien, debret o mern ganto.
— Pop ! eme ar re-man ; petra ’reomp aze ? Alo ! en traon ha buan ! Pe fur pe zod ez oc’h ?
— Me ’zo gant va labour ; eme ar Fistoulig, en eur chouka
ken didruez ha diagent.
Neuze an dôerien a glaskas pignat war an ti, met bleo ! egile a stlapas mein-sklent a-vernadou warno ken e kinnige o dalla.
Dres ! archerien ar Pont, o pourmen dre ar vro, a zigouezas war al lec’h, hag, o welet ar blevek Fistoulig, troc’het eun hanter hepken eus e varo, oc’h ober kement a jolori, e kemerjont prim anezan evit eur penn goullo ha divouedet. Dont a rejont a-benn da deuler o c’hrabanou warnan, goude beza paket ivez o lod mein-glas…
Hogen, evel ne oant ket evit entent rezon-vat ebet gantan, e kasjont anezan da di an Diskianted da Gemper, e-lec’h ma teuas a-benn da dremen eun toulladig bloaveziou en disheol, da c’hortoz ken na deuas e varo keit ha keit war an daou du eus e veg !…
Lezet da zistrei d’e vaner, e furaas en eur vervel !
Paour kêz Fistoulig, aotrou blevek, setu te bet klenket brao er gaoued, o klask krenna e ziouaskell d’eul labous e-giz Mazoïg, barver Kleden e bro Kaperien Beg-ar-Raz ! !