Nomenoe oe/C’houec’hvet arvest
- War ar blasenn
Eur vez eo gwelout stad an dudou-mañ… Ar re a zo gleb o bragez a zo pedet d’en em guzat a-dreñv ar re all. (Ar gouerien a sell an eil ouz egile.) Daoust hag hoc’h eus klevet ?… A-dreñv !… Ha c’houi, Seza, ha c’houi, Maivon, ha c’houi, Yann, araok. (Yann ha Maivon a gil.) N’eo ket a-dreñv ! araok a hopan d’eoc’h !
Me a zo gleb va bragez.
E-pelec’h, neuze ?
A-dreñv.
An tu adreñv ne sell ket ouz an tu araok. Chomit el lec’h m’emaoc’h. (An holl a glask kila hag en em denna eus ar blasenn, hep beza gwelet.) Chom a reot el lec’h m’emaoc’h ? Boulc’hurun ! A ! kompren a ran : an tu adreñv a zo tostoc’h ouz an ostaleri. (Da Wennoll.) Kloareg, it da sparla doriou an ostaleriou.
Ma sparlan an noriou, Aotrou ’n Eskob, dre belec’h eta e teuin-me er-maez ?
Dre ar prenestr.
Dibrenn ar prenestrou, ne vo droug ebet. Toullou ar prenestrou a zo re striz evit korf ar beizanted. (D’ezañ e-unan :) A ! ma vije bet ar baotred-mañ gant Nomenoe, en emgann Ballon, furoc’h e vije bet d’ezañ mont da goc’ha war gribenn eur menez. (Sellout a ra ouz an heol.) An abardaez o tont. Hep ! gedour ! ha tostaat a ra soudarded Nomenoe ? Gedour, bouzar out ?
Hoo ?
Emaint o tont ?
Petra ?
Me da betraio, bremaik. Kloareg ! kloareg !… (Sellout a ra en dro d’ezañ.) Pelec’h ar c’hast emañ ar c’hloareg-se ? (Hopal a ra, ken a gren kement den war ar blasenn.) Gwenn… oll !…
Y…a ! (O tont.) Petra a zo c’hoarvezet, Aotrou ’n Eskob ?
Asa ! hemañ a vez atao e betra…
Eus va gwerz hoc’h eus ezomm, Aotrou ’n Eskob ?
Klevit !… Pa vo savet ganeoc’h ho kwerz, kan ha diskan, adskrivit anezi war baper seiz, ha, warc’hoaz, el liorz, d’ho plegadenn vintin, ec’h arboellot evelse eun nebeut deliou kaol. Daoust ha prennet hoc’h eus dor eun ostaleri bennak ?…
Ya ; hini an « Dour Benniget ».
Hini an « Dour Benniget » !… N’eus ket en ho penn daou wennegad a skiant prenet. Prenna eun ostaleri ken kristen ! N’ouzoc’h ket ez a va c’harabasenn da brena di he sukr, he c’hafe hag he butun malet, hag an holen evit salla an dour benniget ? It war-eeũn, da zigeri an ostaleri-se. An noriou a zo da veza serret ha prennet gant ar sparl hag ar morailh, a zo doriou ar bistroiou milliget a vez gwerzet enno souchenn, odivi ha rom ; ar rom flêrius a vir ouz ar gristenien, da genta gant ar flip, ha da c’houde gant ar flep, da zarempredi ofisou ar sul…
Re wir, Aotrou ’n Eskob.
Mar deo gwir, pe n’eo ket, an dra-se ne sell ket ouzoc’h ha ne c’houlenn ket ganeoc’h eun ali.
Mont a ran, eta, da zigeri eun ostaleri ha da serri ar re all.
N’eo ket evit digeri pe serri an noriou am boa galvet ac’hanoc’h. Roit d’in ho stilo… N’en em chalit ket ; n’eo ket evit sevel gwerziou an hini eo. (Kemer a ra stilo Gwennoll, skriva a ra war eun tamm paper. Lenn a ra :) « Ha gwelout a rez soudarded Nomenoe ? » Mat. Ar baperenn-mañ ouz lost ar bir a zihuno ar gedour. (Staga a ra ar baperenn ouz lost eur bir ha goude e stign eur wareg… Ar bir gwareget a c’hloaz feskenn ar gedour, peurgousket war c’horre ar siminal.)
Aiou !
Ha ! ha ! dihunet out ? Kompren a rez ?
Lenn, hag e weli. (Ar gedour a zisplant ar bir diouz e feskenn ; lenn a ra ar baperenn. Sellout a ra ouz an dremmwel.)
Ne welan Nomenoe ebet.
Na soudard ebet ?
Emaint harpet, er c’hroaz-hent pella.
Nann ; en ostaleri.
Chañs o deus !
Gounezet o deus eur mell banne, gant al labour vat o deus graet.
Ha ni hon eus gounezet ivez eur banne bras, o chom dilabour.
Gourlañchennou an diaoul, aze e chomot dilabour, sec’h ha kras. (D’an archerien :) Archerien, taolit evez ha bezit prest d’o flemma gant ar skourjez. (An archerien a hej o fenn, badaouet mat. D’ar gedour :) Pet ez eus anezo ?
Eun dousen vat, Aotrou ’n Eskob.
Siouaz d’in ! Pelec’h eta eo chomet ar re all ? (D’ar gedour :) War droad pe war gezeg ?
Bremañ emaint divarc’het ; ar c’hezeg a zo o peuri el letonenn. Hervez ar pez a welan gant va luned, skuiz int moarvat.
Ar soudarded ?
Nann ; ar c’hezeg. Ne welan soudard ebet mui, rak an hini diweza anezo a zo aet e-barz an ostaleri.
Ha ne welet ket Nomenoe ?
Evel ar re all eo gwisket ; nemet Nomenoe a zo disheñvel diouz ar soudarded all ; rak eun den bras eo, eur pez mell hini bras meurbet, eus an uhela tout.
Ne welan seurt hini en va luned hir. Gwelout a ran o tont dre an hent doun soudarded all. Sur awalc’h e taleint ivez en ostaleri ar c’hroaz-hent, rak abaoe m’emaint war weled d’an ti, e kerzont buanoc’h.
Gant ma teuint araok an noz.
Atchoum !
Aôôô !…
Ouf !
Petra ’ c’hoarvez gant ar re-mañ ober geizou ?
Siferni a ran gant ar sec’hed.
An digor-genou a zo deut d’in gant ar sec’hed ruz.
Skuiz-maro oun aet gant ar sec’hed kras.
Sec’hed hon eus !
(An archerien en em denn dre guz.)
’ Maint ’ tont ?
N’emaint ket, rak en-dro int aet e-barz an ostaleri.
Perak int deut er-maez hag aet e-barz en-dro ?
Evit eun dizour e oa.
Ni hon eus ivez c’hoant dizoura.
Ne deuin ket a-benn da zerc’hel ar baotred-mañ war ar blasenn. Archerien ! archerien ! Feiz ! brao emaoun ganti !… N’eus archer ebet war ar blasenn !… (Eun Archer o tont d’an ampoent) Eus pelec’h emaout o tont ?… Respont ’ta.
Aotrou… aotrou… ’n Eskob…
Besteod out ?
O !… n’oun ket.
Besteod ha leun !
O ! eul lipadennig.
Gwall deo eo neuze da deod. En em denn ac’han ha kae d’ober eur c’housk e-tal ar bern plouz. (An archer a gerz en eur vralla)
Kamm ki pa gar, ha, mar doc’h mezo e tivezvot. (Rei a ra d’ezañ eun taol botez en e benn adreñv.)
Aiou !… Ehanit skei, Aotrou ’n Eskob… Emaoun o sevel.
Gwelout a rit : divezvet oc’h.
’ Maint ’ tont !… ’ Maint ’ tont !…
Poent hastout, paotred… Ahe ! renk-oc’h-renk, evel kaol er park.
Ar Breton
A sko garo…
Eun eston
A dud varo !
Gallaoued
Lazet
Dre gant ha dre vil ;
Hag en ifern o ene vil.
Bravoc’h e vefe deoc’h mont betek an iliz da renta gras da Zoue eget chom war ar blasenn da sevel koniri… ’ Maint ’ tont, paotred ! Chomit plom en ho sav ha reut war ho kilhorou ; sounn ho penn, eur mousc’hoarz war ho muzellou, ho tivrec’h eeünet a-hed ho korf, palmou ho taouarn troet ouz araok hag ar biz bihan a-dreñv gwri ar bragez. Ha pa zegouezo Nomenoe war ar blasenn, stlakit ho taouarn an eil ouz egile ha youc’hit herroc’h herra, betek chom berr-anal :
Nomenoe — Oe — Oe — Oe !…Ha ! ha ! ha ! Ni ’ zo labrigadlaklak !
(C’hoarzadeg.)
N’em eus ket lavaret d’it diroll da c’hoarzin.
N’oun ket evit mirout.
Ha perak ’ta ?
O soñjal eo kounnaret, pelloc’h, va gwreg er gêr, war dro ar vuoc’h o hala, ha me oc’h ober an azen amañ, hep beza kavet eul louzaouer zoken. Ma lavaran d’ezi oun chomet e Redon, da c’hortoz Nomenoe, e resevin ar spanell ouz kostez va fenn.
D’an daoulamm ruz,
Mirc’hed kuladus,
Ar weskl etre o dent.
D’an daoulamm ruz,
O tenna tan eus mein an hent.
(Archerien o tont)
’ Maint ’ tont.
Ha poent e oa d’eoc’h dont ivez.
Gant ma ne zalc’hint ket va buoc’h ganto.
Allas ! va jao d’in-me a vo moarvat diouz o c’hoant.
War gezeg klañv !
War gezeg ar c’hagn !
War gezeg an Ankou !
N’int ket moarvat soudarded Nomenoe, rak n’eus banniel ebet ganto ! Ar vrezelourien wirion o tont eus an emgann, a vez atao kaer evel arc’haelez hag o mirc’hed a rizink hag a lamm gant ar joa.
Ar giz-se a oa araok ar brezel, paotrig ; abaoe ar brezel avat ez eus chenchet penn da galz traou.
Ya ; kezeg ar c’hagn, mac’hagnet gant an Ankou… Arabat ankounac’haat. Ar c’hezeg-se a zo glorius ha gaoliet int gant soudarded Nomenoe.
Glorius pe gezeg ar c’hagn, an dra-se a zo ingal d’in ; sevel a ra krug ennoun o soñjal emañ va buoc’h o hala er c’hraou ha marteze a-benn bremañ ez eo kollet ganti he leue.
Pet leue he deus halet pelloc’h, abaoe emaoc’h o tibuna d’imp litaniou ho loen ?
C’houi a goll ho leue ; me a goll va ebeul.
(Da Fañch) Savit ho penn ’ta ! Perak emaoc’h stouet evel eur pec’her dirak e govesour ? En deiz hizio ne dle ket eur pec’hed — na zoken veniel — trubuilha koustiañs eur Breiziad, ha d’an holl bodet amañ war ar blasenn, e roan eun absolvenn vras.
N’eo ket gant pec’hedou eo pounner va fenn. Gant ar vez e rostan o welout Jos al Louarn e-touez ar vrezelourien.
Ya, gast ! Jos al Louarn… An eil, war an trede renk.
Ne saludin ket eur mezvier a deu du-mañ, bep lun, da jistra, ha ne zistal ket eus an ti ma ne vez ket roet d’ezañ e doullad. (Ar soudarded a zo deut tost.)
Ha c’houi eo soudarded Nomenoe ?
Ya !
Chomit hep paen he viou d’ezi. Petra ’ c’hoarvez gant ar Vadalen-se goulenn eun dra bennak digant ar vrezelourien ?
Ha deut eo ar maout ganeoc’h ?
Ya !
Petra ’ c’hoarvez gant ar c’hloareg-mañ rei an ton ? (D’ar gouerien) Oe ! Oe ! (Ar gouerien a chom mudet.) Fañch, c’houi a zo kollet ho teod ganeoc’h ?
Ya !
Youc’hit : Oe ! Oe !
Ne rin ket. Jos al Louarn a anavez va mouez. (Stoui a ra e benn hag e dog war e zaoulagad, gant aon da veza anavezet.)
Alo ! youc’hit holl a vouez uhel : Oe ! Oe !
Ne raimp ket, ma ne ra ket Fañch.
Archerien, divudit ar re-mañ gant ar skourjez. (Ar vrezelourien a zo deut war blasenn dirak ar volz enor. Merc’hed a strew bleuniou, dirazo, a fozadou. Kaniri.)
Petra ’ sinifi ar gouel-mañ ? (Ar gadourien a ziskenn diwar varc’h.)
Hep ! gortozit. Chomit war varc’h.
Skuiz omp.
Ha Nomenoe ?
Allas ! lazet eo bet en emgann ?
Kollet ganimp en eur zont en-dro. (Lod anezo a ziskenn diwar varc’h.)
Chomit war varc’h pa ne vefe nemet eur vunutenn. Pehini ar mestr goude Nomenoe ?
N’eus ganimp na mestr na kabiten ; ni a zo holl soudarded raz. (An Aotrou ’n Eskop a zispleg evelato eur baperenn hag a ginnig anezi da Wennoll.)
Ma n’eus Nomenoe ebet, koulz eo d’in mont war eeün d’an eskopti. (Da Wennoll) : Kemer ha lenn. (En em denna a ra.)
Nomenoe, kadour dispar, mestr bras…
Kloareg, kloareg, n’emañ ket dizro an Nomenoe.
Ingal eo ; al lid-mañ a zo coram populo ad usum populi. (Kenderc’hel a ra.) …mestr bras, degaset gant Doue evit savetei ar Vro… (Ar gadourien a ziskenn holl.)
Ni hon eus naon.
Kenavo d’am viou !
Pa n’eus Nomenoe ebet, evit piou eta eo bet savet ar volz-enor-mañ ?
Evit ma femoc’h.
Aïou…
Taget oc’h gant eur pistig ?
N’eo ket se ; va gwreg he deus pladet d’in eun taol spanell ouz kostez va fenn.
(Lien.)