Diverradur eus ar pennad kenta : Fanchig Pitiboutik hag e vreudeur o deus prenet eur vag hag ez eont ganti en doun-vor ; kavout a reont, war eun enezen, eur maner burzudus a-vransel a-zibouez chadennou dir. Er maner-ze ez eus tenzoriou a vern. Fanchig a lez e vreudeur da zistrei d’ar gêr hag e chom er maner. E dad, pa glev ar c’helou, a anvez ez eo ar maner-ze maner ar ramz Braz-e-gof, hag a gas e vibien buhan en-dro da zikour Fanchig.
Du-hont er maner, Fanchig, pa oa e-unan, en em lakeas da furchal ar c’hampreier an eil goude eben. En unan anezo n’oa nemet pennou maro digiget, diskrougnet ganto o dent. En eun all n’oe nemet eskern tud, korfou bras ha re vihan, astennet war al leuren an eil war egile. En deirvet kampr e welas eur gaoter vras, hag enni korf eun den yaouank en e bez daoubleget.
Fanchig neuze, daoust n’en devoa ket aon rak e skeud, en em lakeas da ouela. Keuz en devoa breman, met re diwezat e oa.
Mont a reas da zellet ouz ar mor dre ar prenestr ha ne zaleas ket da welet eul lestr ruz-tan-glaou o tostaat ouz ar maner. Penfollet, e klaskas eun toull evit en em guzat. Terri a reas a-daoliou skoaz dor eur gamprig vihan a oa e grignol ar maner hag ez eas e-barz.
Neuze e welas, en eur gaoued houarn, eur marmouz koz hag a lavaras d’ezan : « Tenn ac’hanoun eus an toull-man, ha n’ez pezo droug ebet. Me az saveteio dre nerz ar walen aour a zo en-dro d’am lost. Digaset oun aman gant rouanez ar gwrac’hed, enebourez vras ar ramzed a vev gant kig tud. Bremaïk, pa deuio an noz, e rankin mont en e wele, frota va lost ouz e zaoulagad, steki wa gwalen ouz e vuzellou, ha sanka va dent en e gof. Kerkent e tihuno, e losko eur skrijaden, hag, eun eur goude, e varvo e-kreiz ar poeniou krisa. E gof a grenvo, a laosko eun tenn evel eun tenn kanol ha, diwar neuze, e vezo graet an traou d’ezan. »
— « Skrijal a ran o klevet da gomzou, mignon mat, ha da drukarekaat a ran evit da vadelez. »
A-vec’h e oa peurachuet ar c’homzou-ze gant Fanchig ma oa krog ar maner da vransigellat ha da grena endra ma c’helle.
— « Ro peoc’h breman ; tenn da alan gouestadik, rak ar ramz a zo tano e fri ha, ma sant c’houez ar c’hristen, e klasko ken na gavo ha, neuze e vezimp hon-daou debret en eur c’hofad. »
— « Senti a rin ouzit, mignon marmouz, ha, mar kerez, e tigorin warnout an nor, e tennin dioc’h da lost ar walen aour a zo en-dro d’ezan. »
— « Gortoz c’hoaz ken na vezo kuzet an heol, pe em bije poan o tont a-benn eus va zaol. »
Eur c’hard-eur goude, Fanchig a gleve unan bennak o ouela er gampr nesa dindan.
— « Eman ar ramz o vont da ober e goan, a lavaras ar marmouz ; ar c’hlemmou a glevomp a zo klemmou eun den eveldout o vont er gaoter hag, a-benn eun hanteur-eur, eman poaz, ha raktal e vezo debret. »
— « Krena a ra va holl izili, ha va gwad a verv gant an enkrez am eus. »
— « Gant a ri, ro peoc’h evel eul logoden er bleud. »
A nebeudou, ar c’hlemmou a ehanas : eun den a oa maro e kaoter ar ramz.
An amzer ne dremene ket buhan, nag evit Fanchig, nag evit ar marmouz. An tabut a oa gant ar ramz war-dro e gaoter ne blije ket nemeur d’ezo ; ar grougnadennou spontus, a laoske beb an amzer, ne zigasent ket d’ezo na naon, na c’hoant kousket, na zoken c’hoant kana.
Koulskoude, a-nebeudou, an tabac’h a ehanas. Ar ramz en devoa karget e gof a gig fresk ; pell a oa abaoe ma voa du an oabl. Ar marmouz neuze a laras d’e vignon digeri warnan an nor evit ma ’z aje er-maez eus ar gaoued. Fanchig a zigoras, a dennas ar walen a oa en-dro da lost ar marmouz.
A-benn eur pennad mat goude, eur flamm tan a sklerijennas ar prenestr bihan, hag a reas aon da Fanchig, a gave d’ezan e oa kurun.
— « Al luc’heden-ze, paotr, a deu eus an douar, digaset betek ennomp gant rouanez ar gwrac’hed, evit laret eo deut ar mare d’in da ober va c’hefridi.
Poent eo d’in diskenn. Deus d’am heul ; digas ganez ar gaoued ha, bremaïk, e weli penaoz e ranker choura eur ramz araok rei d’ezan taol ar maro. »
— « Aon am eus o vont ganez… Ha, ma rafen trouz da zihuna ar ramz. »
— « Diwisk da voutou ; bale war da vizied treid, ha chom bepred a-wel d’in. »
Dre ma tostae an daou ganfard ouz kampr ar ramz, e klevent eun diroc’h spontus ; eur c’houez pounner meurbet a rene en aer tro-dro d’ar c’horf euzus.
Erruet e-tal dor ar gampr, Fanchig a welas e oa alc’houeziet. Ar marmouz neuze a roas ar walen da Fanchig ha, raktal ma voe stoket ouz toull an alc’houez, e tigoras hep trouz. Trumm evel eul luc’heden, ar marmouz a bignas er gwele. Tremen a reas e lost hir war daoulagad ar ramz, lakaat a reas ar walen d’ezan war e vuzellou, sevel a reas eun tamm an dilhald-gwele, diskolpa a reas eun tamm eus kof an hugunod, ha trumm da doull an nor echu gantan e gefridi.
An debrer-tud, kerkent ha ma santas skilfou lemm ar marmouz o vont doun en e groc’hen, a laoskas eur youc’haden skrijus, ken na dregernas ar maner a-bez gantan. Torcha a reas e zaoulagad, met, allas ! dallet e oant ; êsa a reas kaozeal, laret e zante c’houez ar c’hristen, met, allas ! mud e oa. Lakaat a rae e zaou-zourn war e gof, met kontammet e oa e wad ! Dont a reas er-maez eus e wele ; allas ! stoka a rae e benn hag e gof bras ouz mogeriou e vaner. Kaer en devoa en em zifretta, skei e dreid en douar, den ne drueze d’ezan, na Fanchig, nag ar marmouz, na zoken an tregout den en devoa laeret e Bro-Zaoz, hag a vije bet debret en eiz de kenta. Eun eur goude, an eonen e korn e vuzellou, eur c’houezen wenn ha flerius o tivera dioutan, ar ramz a gouezas a-stok e gorf, a-fardakleo war leuren ar gampr, en eur leuskel eun tenn kanol. Maro-mik e oa ; e gof a oe toullet, krenvet gant bilim ar marmouz.
Ar Zaozon a gemeras funiou al lestr, o stagas ouz korf ar ramz maro hag, eur pennad goude, e oa stlejet er mor… Eun tamm brao a voued e oa evit ar pesked !
Antronoz ar beure, ec’h en em gavas Pipi ha Yann gant o bag. Fanchig, ’dal m’en devoa o gwelet, a fichas e vouchouer d’ezo, evit diskouez d’ezo e oa beo hag e oa mat an traou gantan er maner.
Neuze, er veach kenta e voe kaset an hanter eus an dud da Zant-Brieg ; en eil beach an hanteren all, hag an trede beach a voe evit kerc’hat kement gwenneg a oa er maner.
Tremen dek milion a oa da ranna etre an tregont Saoz hag an tri Breizad. Pa voe rannet ar madou, e voe graet eur banvez a zoare, a c’hellit kredi. Me ne oan ket bet pedet da vont, rak n’oan ket c’hoaz war an douar, met, ma vijen bet, em bije bet ebad o welet ar Zaozon hag ar Vretoned mignoned vras, o tibri ouz ar memes taol. An hini, moarvat, ’oa al laouenna, e oa tad an tri beur, rak ar vag nevez prenet he devoa buhan gounezet he arc’hant.
Loeiz ar Floc’h.
