L. Prud’homme, 1817  (p. 12-15)


Eus a Sign ar Groas.

Sign ar Groas a so instituet evit digaç dimp memoar eus ar mysterio principala eus hon religion hac hon fe ; da lavaret eo, myster an Dreindet, an Incarnation hac hon Redamption ; rac invoqui a reomp an Dreindet adorabl dre verito on Salver J. C. incarnet ha maro evidomp voar ar Groas. Ober a reomp sign ar Groas evit rei da c’hout d’an oll penaus e credomp ar mysterio adorabl-se, ha penaus ezomp guir gristenien. Ober a reomp sign ar Groas evit obteni sicour ha benediction Doue dre verito J. C. voar hon oll œuvro, ha principalamant voar an obero eus ar religion ; rac n’en deus evidomp na graç na sicour nemet dre groas J. C. Dleet eo eta ober sign ar Groas, evel m’en grae ar gristenien guenta, pa difuner, pa der da gousquet, pa guemerer dour binniguet, en commançamant al labour hac ar beden, ha pa arru ur spont pe un danger benac.

Sign ar groas a deu dimp eus an Ebestel. An oll gristenien eus a beb amser o deus impliet ar sign sacr eus ar groas ; ha quement-se a so attestet en histoar, en hevelep fæçon ma ve gallet ober ur volum eus an testenio a fournis voar an articl-se. Sign ar Groas a reer en diou fæçon. Da guenta, o touguen an dorn deou voar an tall, neuse voar an estomac, ac’hane voar ar scoa gleï, ha goude voar ar scoa deo, en ut laret er memes amser : En hano, etc. D’an eil, e reer sign ar Groas en ur ober gant an dorn pe ar biz ar figuren † eus ar Groas. Lactance a lavar penaus an diaoul consultet gant an Impaler, n’en defoa quet credet respont dezàn en presanç ur c’hristen peini en defoa groet sign ar Groas. S. Gregoar a lavar penaus Juluen an Apostat oc’h ober un deiz ur sort magi, o vezàn spontet a eure ep sonch sign ar Groas ; mæs querquent e tisparissas ar fals spouron eus an drouc-speret. S. Athanas, S. Jerôm, S. Victor, S. Augustin a raport un nombr eus a viraclo groet dre sign ac Groas. Ur sort testo na ellont na trompla na bezàn refuset. Respectomp eta ar sign eus ar Groas ; gravomp-àn voar hon zall, en hon c’halon ; sevomp hon speret bete an env, mæs-dougomp-àn ive bete menez cal-var, evit ma or bezo memoar a varo ha passion hon Salver, peini a lavar dimp penaus ma ne dougomp hon c’hroas assambles gantàn, ne vezomp quet dign anezàn. Ar sign sacr eus ar Groas hon rent victorius en dentation, chasseal a ra an drouc-speret, armi a ra ar c’hristen en pep amser, mæs ispicial er momet diveza eus ar vuez. Concluomp eus ar miraclo raportet voar sign ar Groas gant tud santel hac alies presant, penaus hon deus ar c’hraç da veva er guir religion ; rac Doue ne ra quet a viraclo evit favorisa ar gaou. Leromp ive, en ur dremen, penaus ar re a nac’h ar miraclo, a so sperejou faus pe libertin.

HISTOAR.

Pa dremenas Maximien Hercule eus an Itali en Franç, e voe roet dezàn ur certen troupo habil bras ha courajus er brezel, mæs muyoc’h renommet c’hoas dre ho fe hac hoc’h attachamant d’ar guir religion. An troupo-se a voe hanvet ar legion Thebeenn, hac a deue eus an oriant. Maximien goude bezàn tremenet ar meneïo eus an Alpes, a falveas dezàn ober presti ar seramant d’e droupo en presanç ha voar an auter eus e Doueo. Menaci a eure eus ar maro piou-benac a refusje da obeissa. Al legion santel a refusas en em souilla dre ur sacrileich quen enorm. Maximien aordrenas ma vige lequeet d’ar maro an decvet anezi, ha ma vige forcet ar re-all da obeissa ha da bresti ar seramant ; mæs al legion santel a respontas penaus e voant prest da souff an oll dourmanchou quent evit mancout en fæçon ebet d’o fe ha d’o religion. Maximien coleret a ordrenas ma vige c’hoas distruget an decvet loden anezi. An officerien cheffo eus al legion, S. Mauriç, S. Exuper, S. Candid o tremen en toes ar soudardet, a exhorte aneze da soufr quent ar maro evel o mignonet, evit ober netra control d’ar fe ha da lezen Doue. Formi a regeont un declaration evit an oll da vezàn presantet d’an Impaler, en peini e leverent dezàn : « Autro, bezàn ezomp ho soudardet, mæs bezàn ezomp ive servigerien ar guir Doue. Dac’h e tleomp ar servich eus an armo, da Doue an innoçanç eus hon buez. Peguement benac ma zomp armet, ne resistomp quet ous oc’h urzo. Mar ordrenet c’hoas supliço all, prest omp da soufr an tourmancho, ar c’hleve, an tàn, mæs avoui a reomp penaus ezomp christenien. » Neuse Mazimien a gommandas d’e arme ober an dro deze evit ho distruja. Al legion santel elec’h en em difen, a guitaas an armo evit monet d’en em bresanti d’o bourevien, ha tout e soufrjont ar maro hep an distera clem. Chetu a-se soudardet christen, pere a vouie ar pez a dlefoant d’an dud, hep mancout d’ar pez a dlefoant da Zoue, da beini eo bepret dleet ar breferanç. Henoret evel se an hano precius a gristen, bac o pezo lod eus a recompanç ar sænt.