Teir oferen Nedeleg
Eur wech ar bloaz, eur wech hepken, da Nedeleg, e lavar ar veleien teir oferen.
Ha gouzout a rit-hu perak e lavaront teir oferen en deiz-se ? Ne rit ket, marvat. Ha setu perak ez an d’hen lavaret d’eoc’h, evel ma c’houzon va-unan.
An oferen eo ar pez a zo a gaera, a wella, a vrasa er relijion. An oferen eo ar pez a zigas ar muia enor da Zoue, ha d’ar Gristenien e builha donezonou. Tridal a ra an elez hag ar zent er baradoz pa lavar ar beleg an oferen ; anaon ar purkator a gav frealz gant gwad sakr Hor Zalver o koueza en o mesk da vouga an tan o dev ; Iliz an Aotrou Doue a deu d’en em asten war an douar.
Evel-se ’ta pa oe klevet hano da ober gouel Nedeleg, gant ar fiskoan a vez da heul, an elez en em vodas evit derc’hel kuzul, hag e kasjont unan bennak anezo da gaout Doue an Tad evit lavaret d’ezan mennoziou ar sperejou eürus.
— « Aotrou Doue holl-c’halloudek ha teir gwech santel, emezo, dont a reomp d’ho saludi !… N’ouzoc’h ket c’hoaz perak emaomp ama dirazoc’h ? »
— « Nan sur, penaos e c’houfen ? »
— « Mat, deuet omp da zigas da zonj d’eoc’h e vezo great dizale gouel Nedeleg gant kalz a sked, hag… »
— « Ha goude ?… »
— « Ha, p’eo gwir eo ho kouel bras, an deiz ar bloaz ma tiskenjot etouez an dud evit kas d’ezo ar peoc’h ha rei d’eoc’h hoc’h-unan enor ha gloar, ac’hanta… »
— « Ac’hanta, hon defe c’hoant e vefe eun oferen-bred c’hran en deiz-se, mar ne ra ket ze re a zieaz d’eoc’h. »
— « O nan avat ; en eneb eo, kalz a blijadur a ra d’in ! Ha pegouls hoc’h eus c’hoant da gaout an oferen-bred-se ?… »
— « D’an heur ma tiskennas ar Zalver war an douar… da hanter-noz ! »
— « Da hanter-noz, end-eün ?… N’eo ket eur mare gwall-dereat. Kousket a ra ar vugale, hag an dud vras o-unan o deus mil boan o chom dihun… »
— « Ho mab Jezuz koulskoude ne varc’hatas ket hag a deuas d’an heur-ze ! »
— « Gwir eo !… Ha neuze, eur wech n’eo ket atao. Rei a ran d’eoc’h hoc’h oferen, hag ez eot holl d’he c’hlevet ; hanvet e vezo Oferen ar stered. »
— « Mil ha mil bennoz d’eoc’h, Aotrou Doue ! »
Ha neuze, araok dispartia, Doue a roas d’ezo eun toullad fouasennou poazet en eol, henvel ouz ar re a vez debret e hostaliriou Plougastel en dizro eus ar pelgent. Kredi a-walc’h a rafen ez oant bet great gant santez Anna Wened, e vamm-goz.
Hag abaoue neuze an elez o deus bep bloaz o oferen hanter-noz.
Setu evit unan.
Hogen, er Baradoz n’eus netra guzet, hag ar c’heleier a ra buan an dro, hep « telefon » na « telegraf ». Unan bennak a gavas mat mont da gana d’ar bastored ar pez o doa great an elez.
— « A ! emezo war eun dro, devet omp !… An elez a zo bet o peuri en hor park !… Int-i eo o deus an oferen, abalamour ma’z int bet o fraoal en uhel, (ar pez n’eo ket eun dra gwall-zieas d’an nep en deus diouaskell !), evit beza kanet eur c’hantik, (brao marteze, lakomp ez oa); mes n’oa kēt dieas d’ezo kana brao, skoliet evel ma ’z int bet gant santez Sesilia !… D’ezo an holl enoriou !… Kement-se ne dle ket beza… »
Hag e sellent truilhennek an eil ouz egile, daelou a geuz a leiz o daoulagad ; ken melkoniet e oant ma vennent chacha ganto kement bleven a yoa war o fenn.
Hag i da gaout santYan. A ! sant Yan ! Gouzout a rit holl ez oa gwella mignon hor Zalver. Abaoue ma teuas yac’h-pesk eus ar gaoteriad eol berv, nag a neudennou torret en deus, bet da skoulma ! Nag a gudennou dieas da zirouestla lakeat gantan adarre en urz ! Pa welas petra yoa a-nevez gant ar bastored keiz, e lavaras d’ezo gant madelez :
— « Mat, va mignoned, eun tammig evelato e kavan sot achanoc’h. Perak kemeret kement a boan gant ken rebeut a dra ?… Deuit ganen, ma ’z aimp da gaout an Aotrou Doue ; ha neuze, mar bez red, me a roio d’eoc’h eun taolig skoaz. » Hag ez ejont.
— « Aotrou meurbed holl-c’halloudek ha dreist-muzul madelezus, ho saludi a reomp », a lavaras ar vesaerien santel o stoui dirak Doue. Ha sant Yan dioc’htu da voulc’ha ar gaoz.
— « Setu ama tud paour, Aotrou, hag a zo
lakeat nec’het. »
— « Neuze ! Petra zo ’ta ? »
— « Setu aze, Aotrou, c’hoant o doa da lida gant kalz a veurded gouel Nedeleg, deiz o « fardon » bras. »
— « Mat, mat-dreist eo an dra-ze ! »
— « Ya, mes eun oferen o defe c’hoant da gaout ! »
— « A ! nevez roet em eus anezi d’an elez !… Ma vijent deuet eur pennadig bihan kentoc’h… Roet em eus va ger, ha ne vijeket brao d’in-me, an Aotrou Doue, mont da denna anezi diganto brema !… Dieas e kavan, va mignon Yan, mes n’hellan ket ober e-giz-all koulskoude. »
— « Ya, ya, ho ker a rankit da zerc’hel, me oar a-walc’h. Me lavar d’eoc’h evelato e tleit ive selaou ar paour keaz tud-ma, rak ne jomjont ket da dorta pa deuas d’ezo ar c’helou e oa ganet ho Mab Doue ! Daonchet ! me laka e oent tud kalonek o tilezel pep tra evit mont kerkent da stoui dirak ar Zalver nevez deuet er bed. Ha goude, satordalle ! nak a youl o devoe d’her roi da anaout endro d’ezo !… »
— « Ar wirionez eo, va mignon Yann… Mes lavar d’in ’ta neuze petra c’hellfemp da ober ? »
— « O n’eo ket dieas ! E leac’h eun oferen e vezo diou. Nedeleg ne zigouez ket bemdez. »
— « Evel ma leverez… Ha pegouls, va mignoned, e falvesfe d’eoc’h kaout hoc’h oferen ? »
— « Mar ne rafe ket dieas d’eoc’h, Aotrou, e karfemp he c’haout da c’houlou-deiz. »
— « Da c’houlou-deiz ?… Toneilhe ! c’houi avat
a zo mintinus da gas ho loened er-meaz ; gwasa
zo, an holl n’int ket henvel ouzoc’h, ha me am eus
da deuler evez war va holl denvedigou… Ha perak
’ta e fell d’eoc’h kaout hoc’h oferen da c’houlou-deiz ? »
— « En koun[1] eus ar mare ma ’z ejomp da Vetleem, Aotrou. »
— « Leal eo…! Ha te, Yan, petra leverez eus an dra-ze ? »
— « O feiz, mat ive sur ! N’ema ket bemdez Nedeleg. »
— « Mat, mat, va mignoned, bez ho pezo hoc’h oferen hag a vo hanvet oferen goulou-deiz. »
Hag an Doue madelezus a roas d’ezo eun toullad boutailhadou chistr, eus an hini gwella a c’heller da gaout e bro Fouesnan, peadra d’en em laouennaat en dizro eus an oferen.
Hag ar bastored a yeas ac’hano eun tamm brao a fouge enno. Hag e lavarent dre ma’z eant :
— « Han, mignoned, darbed eo bet d’eomp gounit war an elez !… Hag eur voutailhad chistr Fouesnan a zo gwelloc’h eget eur fouasen ! »
Mat, tud keiz, abaoue neuze eo o deus ar vesaerien, ar bastored, o oferen goulou-deiz.
Ha setu evit diou.
N’oa ket echu an abaden koulskoude.
N’ouzon ket piou eo a gasas ar c’helou d’ar rouaned, pe ar c’hazetennou pe ar floc’hed ; ar pez a zo gwir eo ez eas nec’het a-walc’h an tri roue santel o klevet ar pez a yoa c’hoarvezet.
Hag i kerkent da zerc’hel kuzul.
— « Ha penaos hon deus-ni gellet lezel re-all da douza ac’hanomp evel se ? »
— « Evit an elez c’hoaz ne lavaran ket kalz a
dra ! Ar bastored eo a gavan a zo bet gwall-hardiz. »
— « Kempennet omp ganto ! »
— « Sellit ! Mat a rajemp o vont da gaout an Aotrou Doue. »
— « Mont a raimp hon tri ; ha neuze, dre va zud koz ! red e vezo d’ezan rei d’eomp ar pez a zo dleet. »
« Deomp d’ezi eta, deomp ! »
Hag ez ejont hep chench dilhad, gant o dilhad pemdez.
Ar re-ma n’o doa ezom ebet a alvokad, ha n’o doa nep aon rak baro gwenn an Tad eternel. Asa, an nep zo roue n’eo ket ar c’henta deuet !
Baltazar ar Morian a yea da ziveza, o rodellat hag o trei e zellou a-gleiz hag a-zeou. — Ar vorianed, her gouzout a rit, a zo tommoc’h ar gwad enno. —
Setu ma’z int digouezet.
— « Aotrou holl-c’halloudek ha meurbed leal, salud d’eoc’h ! »
— « Salud d’eoc’h ive, rouaned Tarsiz, Saba hag an Enezi… Eun tammig bihan muioc’h n’em bije ket anavezet ac’hanoc’h… Petra c’hoarvez ganeoc’h, aotronez ker ? Daoust hag-en ema ho rouanteleziou o tismantri ? »
— « Kerkouls e ve bet, eme ar Marian ; rak neuze e ouezfemp gant piou ez a al leaz mat. »
— « C’hoarvezout a raganeomp… Gouzout a rit, rak n’hoc’h eusket ankounac’haet, gant pegement a brez ez ejomp en hent da glask ar Mabig Jezuz kerkent ha m’hon doe gwelet e stereden… »
— « Ya sur. »
— « Gouzout a rit e oe red d’eomp mont da c’houlen kuzul digant ar roue kriz Herodez, en divije great d’eomp ker buan-all evel ma reas d’ar vugaligou ha da Yan-Vadezour e-unan, evel ma reas d’e wreg ha d’e vab. Ya, evit kaout hor Mestr nevez ganet, ez ejomp da gaout ar roue-ze a zo bet lavaret anezan e oa gwell beza e benmoc’h eget unan eus e gerent. »
— « Her gouzout a ran mat sur. »
— « Gouzout a rit ive ne oe a-walc’h evidomp stoui d’an daoulin dirak ho Mab Jezuz hag e klnnigjomp d’ezan ar pez hon doa a bindivika… »
— « Me a roas aour ! »
— « Ha me eur voestad ezanz. »
— « Ha me eur c’hasedad mir. »
— « … Arc’hanta ! daoust ha brema, p’emaomp o vont da ober ar gouel kaer a zigas sonj d’eomp eus an deiz brao-se, ha pa ’z omp deuet eus a geit-all d’en em zizober eus hor madou, daoust ha ni a jomo da zellet oc’h an aotronez pastored eat ganto peb a oferen ?… »
— « Ha petra ra d’eoc’h beza ken kounnaret ?… Me ne welan kel kaer perak… Asa ! asa ! petra hoc’h eus-hu goulennet diganen ? »
— « Netra, Aotrou Doue !… Hogen… »
— « Petra c’hoantaït ? »
— « Eun oferen. »
— « Mat, eun oferen a roïn… Goude beza roet diou e c’heller rei teir ; ha neuze, Nedeleg n’en em gav nemet eur wech ar bloaz… Ha pegouls e fell d’eoc’h kaout hoc’h oferen ? »
— « E-kreiz an deiz… Eun oferen-bred eus ar grana, a vo tri beleg oc’h he lavaret, tri beleg gwisket a aour lugernus, hag e vo klevet enni an ograou oc’h ober gwech eun trouz kurun, gwech o rei ton ar c’haera kantikou Nedeleg. »
— « Mat ! mat ! hoc’h oferen ho pezo, oferen an heol. Tri beleg a vezo oc’h an aoter gwisket ganto o dilhajou kaera. An ograou a roio ton
|
Petra zo fenoz a-neve |
Hag a-walc’h eo ? »
— « Ya ! ya ! Aotrou, ho trugarekat ! »
— « Gedit, ma roïn d’eoc’h c’hoaz eun dra bennak !… Hag e leverot c’hoaz goude n’oun ket brokus !… »
Hag o veza astennet e zourn, Doue a zistagas eur stereden lugernus eus bolz dudius an nenv, eur stereden hag he devoa muioc’h a seurt liou eget ar gaera kaneveden ; hag e roas anezi d’an tri roue, en eur lavaret :
— « C’houi a stago anezi azioc’h kraouik ar C’hinivelez evit digas sonj eus ho kweladen da Vetleem ; d’eoc’h e vezo, p’eo gwir e lavaro ar mammou oc’h he diskouez d’o bugaligou : « Ne welit ket ar stereden gaer-ze ? Hini an tri roue eo ! »
Hag o vont ac’hano, Melkior a guze ar stereden en e vantel alaouret hag a lavare ken dichek :
— « N’eus forz, n’en deus ket great a wap ouzomp !… Eun oferen hon deus bet ! hag eur stereden eus ar re gaera a oufed da welet !… Great ez eus d’eomp kaeroc’h eget d’an elez, kaeroc’h zoken eget d’ar bastored ! P’o devezo an elez debret o fouasennou fritet, petra jomo ganto ; ken nebeut na gant ar bastored p’o devo evet chistr Fouesnan ?… Hor stereden ne vo na debret nag evet hag a lugerno bepred !… »
Setu aze penaos eo bet savet teir oferen Nedeleg ha perak o deus goulennet an elez, ar bastored hag ar rouaned kaout pep-hini e hini ; hag e welit e lakejont o foan evit an dra ze.
- ↑ En mémoire.