| ◄ Daouzekvet Pennad — He vlavejo diwean, he varo | Trizekvet Pennad. — He interramant. He viraklo | Pevarzekvet Pennad. — Penoz a oe lakeet en renk ar Zent ► |
Eur zul ar beure eta a varvaz Zant Ervoan ; ha vel ma-c’h eo d’ar zul en em wel vit ar muan an dud war ar maez, chetu n’eun tol ber a ouiaz an oll ar c’helo-ze ; ha kement a dud a direde da welet ar zant da ouelan ha da hirvoudi n’he gichen, da bokat d’he daouarn ha d’he dillad, ken a deuaz aon d’an Eskob na digoueje eun dra benag dreist-ordinal, hag a reaz kas anean da iliz Landreger an de-se. Na oe ket kemeret amzer d’he lienan na d’he archedi ; ar veleien a dougaz anean vel a oa, gant he dillad paour ha dister, deuz a Gervarzin da Landreger. An hencho oa leun a dud ha gant kals anhe a oa goloio, hed an hent a vije renket poz aliez vit lezel an dud da bokad d’he daouarn, d’he dreid ha d’he dillad. Louanegiz hag ar bevien a oa oll dezolet, na reint nemet gouelan. Eskob Landreger a nevoa roet urz d’ober da Dom Ervoan eur be barz an iliz vraz, med ar be-ze n’en em gave ket kreiz an iliz vel hirie, rag chapel an Duk na oa ket gret c’hoaz, ha dre-ze en em gave ar be kichen ar voger. Pe oa arri ar c’horf zantel en Landreger, a deuaz an Eskob, ar veleien hag eur foul vraz a dud a renk huel d’he digemer ental dor an iliz vraz. Neuze oe diwisket d’ean he dillad, hag a oe lienet. Zevel a reaz prez da c’hout piou a c’halje kad eun tam deuz he dillad, rak pep hini nevoa c’hoant da gad he dam ; he c’houriz glan, hag eun tam deuz he roched a oe roet da itron Pestien ; ar roched-ze a oe miret barz tenzor an iliz vraz. Pa oe lienet, ha gwisket d’ean he dillad da laret an oferen, a oe laket war varz-kaon en kreiz an iliz, ha noz-de a oa leun a dud endro d’ean. Tri devez a chomaz evelse war varz-kaon, vit ma c’halje an dud gwelet anean, rag deut a oa kals a dud deuz a-bell, hag oll, evel just, ho devoaint c’hoant da welet bisaj ar zant eur wej c’hoaz ; d’an drived devez a oe gret ganthan eur gaer a interramant, hag enpad an eiz de warlerc’h a oe kanet evit-han eun eizvet jervijo ; med an oll nevoa ar greden penoz a oa et ine Dom Ervoan d’ar baradoz, ha penoz e oa eur zant braz.
Zant Ervoan a neuz gret kals a viraklo enpad he vue, med goude he varo a neuz gret c’hoaz kals muoc’h ; neubet a zent a neuz gret ken liez ha ken braz burzudo. A boan ma oa achu an eizvet, an otro Alan a Geranraiz, o tremen dre an iliz, a dolaz ple d’eun den iaouank astenet war ve ar zant na oa ket laket c’hoaz min ebet war-n-han. » Petra ret aze evelse ? eme an otro. » — « Otro, eme an den iaouank, me zo aman o trugarekat ar beleg zantel a zo bet interret aman bean zo eiz de ; me oa dall, hag ec’h eo roet ar gweled d’in goude meuz pedet Dom Ervoan. » Brud ar burzud-ze a reaz buan tro kear, ha prest goude a oa eur bern tud o c’houlen digant-han penoz a oa deut da welet skler, pep hini c’houle he dam. Adaleg neuze a vije bemde tud klanv, tud dall ha tud namet en bep sort stum war ve ar zant. An den iaouank-ze oa gwellaet da gentan a oa he hano Gion Omnes mab da Hamon, deuz Koat-Kroaz, parouz Langoat.
Na gontin ket d’ach aman oll viraklo Zant Ervoan, re hir a ve kontan anhe, na gontin nemet ar re muan brudet. Bean oa en Landreger eun den dall deuz Rocamadour (Lot) hag a vije bemde oc’h ober tro kear, renet gant eur c’hi bian, mont a reaz ive war ve ar zant da bidi gant kals a fianz hag a oe roet d’ean ar gweled. Ar burzud-ze, eme Theophana Pestien a gargaz tud Landreger a joa.
Marjilla, merc’h an otro Per a Lanveur a nevoa war he lagad dew eun tach kement hag eur bizen ; he mam, pa glevaz komz diouz burzudo Zant Ervoan, a westlaz anei d’ean, hag a laraz penoz mar vije gwellaet he merc’h ec’h aje da Landreger war he zreid diarc’hen da drugarekat ar beleg zantel. Ben an de warlerc’h a oa gwellaet ar verc’h, na oa ken tach ebet war he lagad, hag ar vam a iez en pelerinaj da ve ar zant vel ma devoa laret.
Daou dall a oe c’hoaz gwellaet : Theophana, merc’h d’eur paour deuz Prat, hanvet Derien ; ha Petronill, groek Guillaou ar Marek deuz Tregrom.
Even, mab Eudo Donval, deuz Plouneve, a douaz dirag an Iskibien a oa deut da Landreger da glevet penoz a oa tremenet bue Dom Ervoan Heloury, penoz d’an noad a dek vla en em gave eun devez kichen milin menec’h Bear war ar rivier vraz, hag o vean et re dost da rod an dour, ar rod-ze a grogaz en-han hag a jachaz anean dindan an dour. Eur wreg a oa o sellet a westlaz anean da Zant Ervoan, ha raktal a baouezaz ar rod da drei. Tennet a oe ar bugel ahane, med he ben a oa gwel droc’het, hag eul lagad d’ean a oa deut maez he flas. Hadgwestlet a oe c’hoaz d’ar zant, hag a oe laket iac’h war an tol, na vanez nemet merk an troc’h war he dal.
Awejo kouskoude na vije ket roet ho mennad d’an dud dustu-dak, ha neuze a bedeint gant muoc’h a fe c’hoaz, ken a vije roet d’he pez a c’houleint. Bean oa eur verc’h hag a oa aboue eun toulad mijo o c’houlen ar gweled vit he mam a oa dall. Pa welaz na vije ket chilaouet, kaer he devoa pidi ha gortoz, a laraz d’ar zant : « O Zant Ervoan viniget, ober ret kals a viraklo herve lerer, med vel ma welan, na c’houlet ket ma chilaou, ha me pell-zo o pidi anoc’h. » Hag a oa glac’haret o kuitat Landreger med chetu he mam da laret d’ei raktal : « Chilaouet a neuz ar zant ar wej-man, gwelet a ran skler-mad breman ; » hag a distrojont ho diou war ho giz da drugarekat ar zant.
Lavinia, intanvez Herve ar C’hloarek deuz Koatreven, a deuaz he merc’h da vean dall d’an noad a daouzek vla ; daou viz a oa a oa dall pa oe gwestlet gant he-man da Zant Ervoan. — « Bep bla, eme-hi, a rin eun tam leuve d’ar zant, mar ve gwellaet ma merc’h. » Ar zant a roaz ar gwelet d’ar plac’hik-ze evit konzoli he mam a oa ken glac’haret, hag ho diou a deujont war ve ar zant evit he drugarekat.
Raymond, mab Alan ar Roux deuz Bourbriak, a goueaz eun devez dindan rod milin Herri Duault, ha ben a oa tennet ahane a oa maro ha blonset ha draillet he gorf. Javre Morvan a westlaz anean da Zant Ervoan, hag a laraz penoz, mar deuje bue en-han c’hoaz, ec’h aje da gas war ve ar zant eur golo koar ken tew hag he gorf ; raktal ar bugel a reaz eun tenn-aelen hag a oe laket iac’h mad, dirag kals a dud a oa enon.
Azenor, intanvez Guion deuz Prat, a varvaz he mab, hag a oa glac’haret braz. En kreiz he glac’har a deuaz da jonj d’ei deuz Zant Ervoan, hag a laraz iun tri de ar zun pad he bue mar roje ar zant bue d’he mab. Ar potrik a deuaz bue enhan neuze, hag a vevaz c’hoaz daouzek vla goude.
Aimar, mab Hamon Kerwezai a iez eun de da neuial en traou ar rivier a dremen en Lannuon, hag a chomaz ter heur dindan an dour, tennet a oe ahane, med maro a oa, arriout a rez ive he vam da welet penoz a oa kont, ha pa welaz a oa maro he mab, en em dolaz d’an daoulin n’eur laret : « Zant Ervoan viniget, roet ma mab d’in, ha me hen roio d’ac’h enpad he vue. » Ar bugel a digor neuze he daoulagad an eil goude egile, a zav he daouarn vel eun den o tifuni, hag a halv he vam.
Ervoan, mab intanvez Rivoalan deuz Plouguiel, a varvaz de Iaou-Ymblik, d’an noad a bemp bla, hag e oat o vont d’he interri de Zul-Fask pa deuaz he vam da grial : « O Zant Ervoan, roet d’in ma mab ha me hen gwestlo d’ac’h enpad he vue, mont a rin c’hoaz da gas war ho pe eur gantoul c’holo ken tew hag he gorf. » Neuze gemeraz muzur ar bugel, ha he-man deuaz bue en-han hag a vevaz beteg gouel an Nedelek. Pa deuaz ar veleien vit kerc’hat an interramant a iez ar potr bian war ben-hent d’he, da laret d’he dont gant-han da drugarekat Zant Ervoan.
Alan, mab Ervoan Kadio deuz Pleuvian a oa kouett d’an noad a driwac’h miz n’eun toul-don leun a dour, maro ha ien mat a oa ben a oa tennet ahane. He vam, pa welaz a oa maro, hen gwestlaz da Zant Ervoan, hag a deuaz bue d’he mab. Hen he-unan a zo bet test war-ze dirag an Iskibien er bla 1330. — Ar mirakl-ze a zo bet gret c’hoaz gant Zant Ervoan evit Ian, mab da Ber ar C’hor deuz Lanveur, a oa kouett dindan rod eur vilin en Montroulez ; evit Ian, mab da Jan ar Vaou deuz Pleuvian, hag a oa beuet n’eur fantan ; hag evit eur bugel-all c’hoaz lac’het gant eul loen-kezek gant eun tol troad. Ar re-ze, ha c’houec’h-all c’hoaz a zo bet resusitet gant Zant Ervoan. Bean zo ive kals a wrage dougerezed hag a neuz ganet leun a vue bugale hag a vije bet maro en kov ho mam ; ha ze goude bean pedet erfad Zant Ervoan.
Chetu aman miraklo-all c’hoaz. — Katell Autret deuz a Blestin a oa paralizet he oll izili, hag eun de benag e c’hoantaaz bean douget war ve Zant Ervoan ; seiz zun a dremenaz en Landreger o pidi a greiz kalon. O welet na vije ket roet d’ei pez a c’houlenne kaer he devoa pidi, a reaz stagan anei war eul loen-kezek da vont d’ar ger ; trist a oa he c’halon o vont tresek ar ger war hent Lannuon. Kent disken d’ar Pont-Losket, arog koll a wel tour Landreger a reaz c’hoaz eur zell tresek an iliz viniget-se hag a laraz : « Gallet a vo laret eta, Otro Zant Ervoan, eme-hi, penoz na peuz ket gallet gwellaet ahanon ; petra larin-me war ho kalloud pa vin arri em bro ? ha kouskoude me garje vije c’houi a nije gwellaet ahanon. » A vec’h he dovoa achuet ar c’homjo-ze ma deuaz endro d’ei eur sklerijen gaer, hec’h izili reud ha ien a deuaz da vean tom ha leun a nerz ; roet a oa d’ei ar iec’het. Disken a reaz hec’h unan diwar an aneval hag a iez war droad ahane da Landreger leun a anoudegez-vad da laret trugare da Zant Ervoan.
Eun hevelep mirakl a oe gret vit eun den deuz Gerand, eskopti Naonet, hag a oa zeiet he diouc’har. Chom a reaz pemp zun da bidi war ve ar zant, hag o welet na vije ket reit d’ean he vennad a oa o tanzei mont d’ar ger. An noz arog ma glee mont kuit, ar gambr lec’h a oa kousket a deuaz da vean skler enpad an noz, ken a jonje gant an hostiz a oa krog an tan en ti, med ar c’hlanvour a laraz d’an hostiz penoz a oa Zant Ervoan gant-han, ha penoz na nevoa ket eom da vean nec’het. An de warlerc’h ar beure a oa iac’h an den-ze ha krenv war he dreid.
Wardro ar bla 1320, eur Spagnol hanvet Migel a Fontarabi a deuaz da Landreger, hag a roaz eur pez-arhant spagnol en aluzen d’eur paour ; vel na oa ket mad ar pez vit ar vro man, ar paour a roaz he bez d’an otro, ha heman a grachaz en dorn ar paour, « Doue ha Zant Ervoan d’ho paeo, eme-han. » Raktal Migel a deuaz da vean zot, krial a rae a bouez he ben penoz a oa eun den gwisket en gwen o vont d’he lac’han. Daou vartolod a grogaz enhan hag a gasaz anean war he lestr a oa ouz an od en Landreger, med wasoc’h a deuaz da vean neuze c’hoaz. Ar c’habiten nec’het hen gwestlaz da Zant Ervoan, kaset a oe Migel war ve ar zant, reit a oe aluzeno d’ar bevien en he hano, ha ben daou de goude a oa iac’h.
Loranz ar zant eo a gont a mirakl-ze hag eun all c’hoaz : Bean oa, eme-han, eun den deuz Niort hag a oa bet krouget ter gwej ar memez de, ha ter gwej a dorraz korden ar groug goude ma nevoa pedet Zant Ervoan. Dont a reaz an den-ze da Landreger da drugarekat ar zant, dierc’hen, korf he rochet hag ar gorden n’he c’houk.
Eleiz a vurzudo ken zouezuz all pe zouezusoc’h a zo bet gret gant Zant Ervoan ; tud hydropik gwellaet, tud bouzar reit d’he ar c’hlevet, an avel grenv hag ar mor dousaet, tanio-goall mouget,martoloded ha tud-all kouett er mor ha zovetaet gant Zant Ervoan. Ar burzudo-ze a ra gwelet pegen gallouduz ec’h eo Zant Ervoan er Baradoz, pa deurve an Otro Doue ober kement a viraklo dreiz-han. Ia, Ervoanik Kervarzin a oa et ar vrud diont-han a-bell ; en Franz hag er broio tro-war-zro a oa anveet ar burzudo a rae ; ha war ze, Ian III, Roue Breiz-Izel a iez da gad ar pab Klement V da Avignon, vit goulen ma vije laket Ervoan Heloury en-touez ar Zent ; iskibien ha kals a dud a renk huel a iez ive gant ar roue da gad ar Pab. Dont a reaz Klement V da vervel war gement-se. Mont a rejont c’hoaz da gad ar pab neve Ian XXII ; Roue Franz Philip a Valois hag ar Rouanez Janned a gasaz ive ho goulen d’ar Pab gant hini Roue Breiz ; hag eskob Landreger, an Otro Ervoan Boisboessel a oe karget da gomz ouz an Tad zantel evit-ze. Mont a reaz eta da gad ar Pab, ha gant-han Gion, breur roue Breiz, iskibien all ha tud a ligne huel. Ar Pab ho chilaouaz hag a larez a vije gret pez a c’houleint pe vije anveet mad gant-han bue Ervoan Heloury.