◄  Ag en Examèn a gousciance Ag er Gontrition Ag er Ferm Propos   ►


Ag er Gontrition.


ER Gontrition e zou ur hæ ag er galon, hac ur haz doh er péhedeu commettét, guet ur volanté ferm n’offancehér mui en Eutru-Doué. Er gontrition e zou bet necessær a ol viscoah eit bout pardonnét a bep-sort péhedeu. Eèllein e rér bout pardonnét guet en dezir de govessad ha d’obér satisfaction, a pe n’eèllér quet én éffæd receu er Sacremant : mæs jamæs ne vér pardonnét hemb contrition.

Er gontrition e zou enta ur hæ ag er galon, de larèt-è, un tristé, un affliction, un displijadur ag er galon en dout commettét er péhet : ur haz doh er péhedeu commettét ; delarèt-è, un anquin, un dongér ag er galon, péhani e garehai n’hi dehai quet péhet : guet ur resolution ferm n’offancehér mui en Eutru-Doué ; de larèt-è ne gousantehér mui de sort péhet marvel er bet ne vern petra e arrihuou. Er gùir gontrition e ra considérein er péhet èl un droug perpet presant beèd quen e vai éffacét dré er bénigèn : en droug-ce e laq é calon er Pénitand ur glahar hac un anquin en doud ean groeit, hac en doug de guemér er resolution ne béhou mui, de govessad é fauteu, de hum gastiein a nehai ha d’obér ol er péb-ç’ou necessær eit coutantein justice en Eutru-Doué.

Bout-ç’ou deu-sort contrition ; er gontrition parfet, hac er gontrition imparfæt e hanhuér Attrition. Er gontrition parfet e zou ur hæ en doud offancét Doué rac m’en dai infinimant mad, infinimant dign de vout carét ha ma tisplige er péhet tehou. A pe vai er garanté e zou deliét de Zoué drès peb-tra hac a gaus dehou é hunan, e ra demb hur bout quæ a hur péhedeu, er garanté-ze e rantt parfet er gontrition, er Govezion, er satisfaction, er Pedènneu, en alézonneu hac en ævreu mad e ra demb gobér a balamor de Zoué. Er gontrition diazéét ar er garanté-ze en dès memb en nærh de véritein demb é peb-momand er pardon a hur brassan péhedeu, meit ma vou joéntét guet en dezir d’ou hovessad prestan ma heèllehèmb. Caërræd ur moyand eit hum zerhel perpet ér stad a hræce Doué, hac eit méritein ne vou collét nitra ag er péhiq a vad e eèllamb gobér ér béd-men ! Un dra éstrange-è ma hum sourci quer bihan er Grechénion ag en avantageu-ze : rac ne faut quet chongeal é ma quer stanq er gontrition parfet é mésq er-re e dosta hoah mar a uéh d’er Sacremand a Bénigèn.

Er gontrition imparfet e zou ur hæ en doud offancét Doué, hac e za ordinairemand ag er méh en dout commettét er péhet, pé ag en dougeance a boénieu en ihuern. Hanhuét-è imparfæt, rac n’en dai quet diazéét èl en aral ar ur garanté excellant, ha non pas rac ma vanq dehi er halitéeu necessær eit bout ur gùir gontrition.

Er gontrition imparfæt n’hi dès quet, èl en hani parfæt, en nærh de véritein demb é circonstance er bet er pardon a hur péhedeu, ma ne vai joéntét guet en absolvèn. Mæs a pe receuamb én éffæd er Sacremand a Bénigèn guet ur gontrition imparfæt, hi e eèll obtenein demb er pardon a hur péhedeu, guet m’hi dou en ihue-gondition-men : 1.° ma forbannou ag er galon er volanté de bèhein ; 2.° ha ma hum gavou guet-t’hi ur hommancemand a garanté doh Doué èl er vamèn ag en ol santeleah. Rac Doué ne bardon er péhedeu nameid a pe vai convertissét er galon : er galon ne vai convertissét nameid a p’hi dès ur haz sincèr doh er péhet ; hac eit hi doud ur haz sincèr doh er péhet, réd-è ma changeou a inclination hac a garanté, ha ma commançou carein er santeleah. Ur péhour péhani ne gùitta er péhet nameit rac ma touge a vout dannét, ne zouge quet a béhein, é-mé S. Augustin, mæs a vout losquét éternelemant : rac ean e gommettehai hoah er péhet, pe eèllehai er gobér hemb bout dannér ; hac èl-ce é galon n’en dai quet hoah convertissét. En dougeance ag er poénieu e zispos neoah de hum gonvertissein, dré ma ra coll a nebedigueu en acustumance a béhet guet eun a vout punisset mar er hommettér, ha ma forban ag er galon er péh er virai doh Doué a guemér position a nehi. S. Augustin e gomparage en dougeance doh un adoué a béhani en hum chervigér eit grouyad deu-béh méhér en eil-doh-éguilé. Ne vai quet en adoué, mæs en næd hi devai passet én eu-béh méhér, ou dalh joéntét assambl : mæs en næd ne ouhai quet neoah ou zrezein hemb en adoué. N’en dai quet ehue en dougeance e gonvertiss er galon, mæs er garanté é hunan ; rac, é-mé S. Yehàn, en-n’emb ne gar quet Doué, e chom ér marhue ag er péhet ; penaus-benac ma ta ordinæremand en dougeance de zigueor calon er péhour eit receu caranté Doué.

Er gontrition e zeli hi dout pedair-condition ; réd-è ma vou interior, surnaturel, souveræn ha general.

1.° Réd-è ma vou interior, de larèt-è, ma tei ag en donn ag er galon, a béhani é sorti ol er péhedeu, ha n’en dai quet erhoalh huannadal, ouilein, na gobér a vêg Acteu a gontrition. Rac Doué e hanàu en donn a hur halon, ha ne ouhèmb quet en trompein dré gonzeu caër, na dré zareu. A-ze en hum dromp : ul lod vat, péré e chonge guet-t’ai en ou dès ur hæ bras assès, rac m’ou devai prononcét mad un Act a gontrition e gavant énou Livr, pé ou dès désquét én ou Hatechén. Necessær-è gobér Acteu a gontrition : mæs Doué ne seèll quet quemènt doh er honzeu èl doh er galon. En huannadeu hac en dareu n’en dint quet ehue ur merche assurét ag ur gùir gontrition. Bout-ç’ou ne cessant a ouilein, na ne cessant a béhein. Guhavè é ma er sort tud-ce e resist muyan doh ou Hovezour a pe vai obligét d’ou davai eid un amzér, pé d’ober déhai pardonnein ha goulèn pardon guet ou Nessan, pé de reparein un domage groeit, pé de gùittad ur goal occasion-benac. Bout-ç’ou neoah dareu ag ur gùir gontrition, hac e za ag er galon : mæs er-ré-ze n’en dint quet stang.

2.° Er gontrition e zeli bout surnaturel, de larèt-è, réd-è ma vou laqueit ér galon dré er Speret-Santel, ha ma vou diazéét ar er ræzonieu ha gurionnéeu e ansaign demb er Fé. N’en dai quet erhoalh enta ma hum affligehèmb a hur péhedeu dré en dougeance ag er béd, dré en eun a vout goapeit ha disprisét, pé a goll hun inour pé hun danné, pé a gaus d’er méh ha d’er boén hun nès doh ou hovessad, &c. Mar dai quemènt-ce e zou caus d’hun anquin, hur hontrition e zou naturel, faus hac hipocrit. Er gontrition surnaturel e zou un anquin a galon a gaus de Zoué infinimant mad offancét, a gaus d’en ihuern meritét, a gaus d’er Baraouis collét, a gaus de souffranceu Jesus-Chrouist renehuét dré er péhet. Réd-è hé goulèn guet Doue dré vériteu Jesus-Chrouist, dré intercessio ner Uériès, &c. Eit hé méritein a guemènt ma heèllamb, ni e zeli gobér ur mortification, ur bénigèn-benac, èl mei yunein, rein alézon, pedein, monèt d’en Ilis d’adorein Jesus-Chrouist ér Sacremand ag en Autær, &c.

3.° Er gontrition e zeli bout souveræn, de larèt-è, drès quemènt tra-ç’ou. Er péhet e zou un droug drès en ol drougueu : réd-è enta m’hur bou mui a guæ hac anquin hur boud ean commettét, eid ag en ol drougueu-aral e eèllehai arrihue guenemb. N’en dai quet quêstion a ouilein nac a hum zispèn guet anquin ; rac n’en dai quet necessær ma santehèmb er hæ-ze èl en hani e santamb a pe gollamb hur hærent pé un dra-benac-aral : mæs assès-è mâ vehèmb sinceremant disposét de goll er péh e garamb muyan ér béd, er vuhé memb, quêntoh eid offancein Doué, ha ma vehèmb prest d’andur peb-sort droug quêntoh eit cousantein d’er péhet én occasioneu péré en dès groeit temb er hommettein, hac én ol circonstanceu-aral. N’en dès quet a uir gontrition hemb en disposition-ze. Manquein e ra neoah de galz a dud, é spécial d’er-ré en dès tènnét ur profit-benac ag er péhet, pé en dès hum chervigét a nehou eit peèllad un droug-benac a-ziar-nehai : èl mei er-rè-zou arrihuét dré er péhèt én un diméein mat ; er-ré en dès sauvét ou inour dré ur multr ; er-ré en dès hum dènnét ag ur fal affær dré ur gueu ponnér ; er-ré en dès gouniét ur proçæs, pé groeit fortun dré fausoni, &c. Ne goust nitra d’er sort tud-ce larèt é mant prest d’andur er marhue quêntoh eid offancein Doué : mæs pe vehai hoah en dra d’obér, n’en dai quet sur é vehènt quer scrupulus-ce. Neoah hemb contrition ag en ol péhedeu marvel n’en dès quet a bardon.

4.° Er gontrition e zeli bout general, de larèt-è, réd-è en dout quæ d’er bihannan ag en ol péhedeu marvel a béré en hum gavér cablus, ha mar behai ur péhet marvel hemb quin a béhani ne vehai quet quæ, ne zeliér quet boud ingorto a vout pardonnét ag er ré-ral. A fæd er péhedeu veniel, penaus-benac n’eèllant quet bout pardonnét hemb contrition, ne virant quet neoah er Govezion a vout mad, hac é vehai ur ré-benac a béré ne vehai quet quæ. Ne zeliamb quet chongeal en hun nès ur gùir guæ a hun ol péhedeu marvel, ma n’hun nès ehue caz doh en ol inclinationeu, acustumanceu hac occasioneu péré en dès groeit temb ou hommettein, ha ma n’en domb én disposition d’impléein, cousteèt e goustou, en ol moyandeu jaugeabl eit ne gommettehèmb mui hanni én amzér de zonnèt. Rac gobér goab a Zoué vehai larèt en hun nès quæ hur boud ean offancét, mar caramb hoah er péh en dès groeit temb en offancein, ha ma ne hum laquamb quet é poén a guemér er moyandeu jaugeabl eit ne gouéhehèmb quet mui. Amen é hès de zihoal é spécial doh certæn péhedeu mignon, a béré ne rér quet paud a gas a hum gorrigein. Guæd a sacrilegeu ! Ræzon e zou de larèt penaus a gand-Covezion fal hroeit, é hès nandec ha puar-uguênt sacrilege, manq a gontrition.

Er gontrition e zou un donæzon a Zoué : rac-ce réd-è hé goulèn, ha Doué n’hé réfus quet d’en-n’emb hé goulèn a galon. Er-ré ne brezant quet hum boéniein eid obtenein guet Doué ur gùir gontrition ag ou féhedeu, en dès de zougein ne chomehai perpét ou halon yein, é spécial mar dai ésprès, dichonge caër, hemb bout douguét dré dantation creihue er bet en ou dès offancét Doué, ha drès péb-tra mar dint bet peèll ahurtét ér péhet, pé mar ou dès hum lausquét de monèt d’en infamité a baillardiah, a ivraignereah, a avarice, &c. péré e zoug d’en dalledigueah a speret, d’en obstination a galon ha d’er marhue malheurus.

N’en dai quet erhoalh pedein Doué de rein demb ur gùir gontrition : réd-è ehue hé secour de zisquên én hur halon, hac eit quemènt-ce, réd-è hé diazéein ar er ræzonieu ha guirionnéeu e ansaign demb er Fé, de larèt-è, chongeal én enormité ag er péhet, péhani e outrage un Doué er vamèn ag en ol santeleah ; considérein erhad hun ingratirud é andræd er gùellan ag en ol Tadeu, a p’hun nès hum chervigét ag er vad en dès groeit temb, eit hum sehuel inemp tehou ; chongeal a barfæt é homb bet dré hur péhedeu caus de Varhue ha Passion hur Salvér, hac é renehuéamb hoah é souffranceu quel liès gùéh m’hun nès en hardéhtæt de dorrein é Lezèn ; turel hun deulagad ar er recompance hemb fin e oai grateit temb én Nean, hac hun nès collét eit hur bout manquét d’er promesseu a hur Badiènd ; anfin disquên a speret én ihuern eit considérein el léh e zou preparèt temb inou a oudé m’hun nès troeit cain de Zoué eit héli bobanceu en diaul...

Penaus-benac n’èellér quet en dout mercheu assurét ag ur gùir gontrition, hui e hoès neoah léh d’espérein en e hoès hi a galon :

1.° Mar covesset hou péhedeu guet anquin hac humilité ; mar ou larét ol guet courage, reih ha splann, hemb cuhein hanni, hemb diguisein hanni, hemb turel er vlam ar er ré-ral ; mar conzét a hanah inemb teoh hui hou ç’hunan guet un hardéhtæt santel én drespèt d’er méh ha d’er houartiss e hoès doh hum acusein.

Mæs mar ou hovesset guet effronteri ha guet un hardéhtæt divergond lén a vrasoni, èl pe veheoh é teviz un histoër pé un taul-caër hou pehai groeit ; mar cuhét pé mar diguisét unan-benac ; mar hum éxcusét a nehou, pé mar taulét er vlam ar er-ré-ral eit hum gaërrad, &c. Quemènt-ce-zou ur merche ag un isprit dallét, ag ur galon scournét ér péhet : ne hoès quet a gontrition.

2.° Mar qüittét a galon vad en occasioneu ha dangérieu tost a béhet, a gaus d’er péhet memb, (rac er hùittad a gaus d’un dra-benac-aral, n’en dai quet ur merche en e hoès quæ a nehou). Mar santét hou calon quen anquinét hou poud offancét Doué, ma veheoh prest de goll tout, d’andur tout, er marhue memb, quêntoh eit hum gavouét mui a hou vat volanté ér memb occasioneu, pé gobér er péhedeu-ze pe vehènt hoah d’obér.

Mæs mar santét en hum blige hoah hou calon én occasion hac én dangér tost a béhet ; mar dai hoah hou chonge guet er plijadurieu, divertissemanteu hac amoædage er béd ; ma n’en doh prest d’andur bout goapeit, anjuliét, goal drætét, &c. quêntoh eit retourn mui jamæs d’er péhet, caër hou pou larèt en e hoès ur gùir gaz doh-t’ou èl ma véritt ; hum drompein e rét a vras.

3.° Mar tremenét dré ol er péh e reglou deoh hou Covezour ; mar receuét a volanté vad er pénigènneu rustan d’hou corv ha contrellan d’hou c’imur, meit ma vehait neoah ér stad d’ou gobér ; mar groét a zevri satisfaction d’hou Nessan, én ur zaccor er péh hou pehai goal-guemérét, doh en dizomagein ag er gueu hou pehai groeit dehou ne vern é pèh mod, é houlèn pardon guet-t’ou, mar hou pehai-ean anjuliét, &c.

Mæs mar ræzonét doh hou Covezour, mar refusét er bénigèn e gav necessær deoh, ma ne hum laquét quet é poén a bayein hou telé, a reparein en domage e hoès groet, ma ne brezét plæguein eit goulèn pardon guet er-ré e hoès offancét, pé ma n’er groét meid inemp d’hou calon, &c. Quemènt-ce e zisco ne santét quet er vrassæd a hou péhedeu, ha ne hoès quet a gontrition a nehai.

4.° Mar doh disposét de guemér é grad en ol poénieu, miserieu ha croèzieu e gouéhou ar-n’ah ne vern a beban é teint, pé a berh Doué, pé a berh en dud dré é bermission : mar doh prest d’andur ol quemènt-ce é pénigèn a hou péhedeu, é ma ur merche en e hoès contrition.

Mæs mar hum lausquét attàu de golèrein inemp d’hou poénieu, de hum glêm a Zoué, de hum guemér guet malice doh er-ré e chongét e zou caus d’hou troug, mar chongét a hum vangein èl quênd a pe gavehait en tu, &c. quemènt-ce e zisco n’en doh quet hoah humiliét idan dourn en Eutru-Doué, ha ne fal quet deoh ma hum vangeou ag en outrage e hoès groeit dehou : er gontrition e vanq.

Er gùellan merche e ouhèmb hur boud ag ur gùir gontrition, e zou er ferm propos.

————