An dihun keltiek

Erwan Berthou

Dre an Delen hag ar C’horn-boud

René Prud'homme, Moriz an Dault, 1904  (p. 80-100)

XII

AN DIHUN KELTIEK

I

Eun ael a zo zavet na oar den a belec’h ;
War diou askel nerzuz eo nijet uz d’ar c’hrec’h ;
E drompilh lugernuz a skuilh dre-holl an nec’h.

Petra zo a neve ? Arru ve an divez ?
Krenadurez ar c’houevr a ya da fons ar bez…
Hag arru ve an deiz d’an Hadc’hanedigez !

⁂

— Den, te oa re uhel da benn,
Den hep kalon, den hep lezen :
Arru eo da goulz da ziskenn.

Ganid ar freuz zo kutuillet,
Ar bleun zo gant d’alan skotet,
Ar bed zo ganid dismantret.

Gwallet ’c’heuz labour ar C’hrouer ;
Den digalon, den dibreder ;
Achu evidoud an amzer,

⁂

— Keltia ! Keltia ! dihun ha sav d’ar c’hloar,
Keltia bet moustret ken pell ’bars an douar,
Sav herie, Keltia, Gouenn zantel, Gouenn dispar.

Ar bed a oa kollet, ar bed ’ye da vervel ;
Araog arru an eost, an dud a oa gwastel ;
Ed na zo er c’hrignol, na bugel er c’havel.

D’id-te, o Keltia ! da zavetei ar bed ;
Te ’gleuzo an irvi, te a hado an ed ;
O Keltia zantel, te harzo ouz ar Red.

II

En pevar gorn eur goz vered,
Lec’h na oa nemed strouez gand ar yeot hir mesket,
Pevar men-bez zo ’n em zavet.

Eur vaouez a zo deud emaez euz a bep be,
Ha dindan bleuniou ar roz goue,
Da ziluia o bleo int eet en o c’hoaze.

Ar bleo a goueze war o lerc’h
Founnuz ha brao ha hir, hirroc’h ’vit ar fol-gerc’h,
Munud, gwennoc’h eget an erc’h.

Eva e rent c’houez vad an ivin hag ar beuz…
Bannou an heol, o tond a-dreuz
D’ar gwe, a skuille luc’h en o daoulagad kleuz.

An nerz a zeue tam ha tam
D’ar peder c’hoar, pere oa ive peder vamm,
Ha setu-int deud yaouank flamm.

I oar penoz, eun tu bennag ’bars ar vered,
Ho deus c’hoaz eur c’hoar douaret,
Pehini a zavo, pa vo an eur zonet.

Rag ar pemp c’hoar zo boudigou :
Ar maro zo ’vitê eur c’housk. Falc’h an Ankou
N’hall ket krigi en o c’horfou.

⁂

Goude ’n nebeut amzer, tremenet en arzao,
Ar c’hoarezed, yaouank ha brao,
War eun dro en em gav, ’bars ar vered ’n o zao.

Eet int an eil da gaout eben :
Hag an teir yaouanka war galon ar c’hoar hen !
Hag homan, gand ar joa, a gren.

— « Hirra hun hoc’h euz graet ! a lavar Gwalia.
Aboue ’oc’h kousket ped kant bloa !
Em bez me oa dihun, an anken em c’hrigna…

N’ hallen ket sevel ma-unan :
Ar men a oa pounner ha ma mouezik, dindan,
Na oa ’med eul lommik alan.

P’eo arruet an eur merket gand ar C’hrouer,
Eo pellaet ar men pounner
Hag em bez diskennet, gand an deiz, an domder.

Setu ni brema dihunet
— Mez aboue omp er bez, nag a dreo bruzunet ! —
Labouromp hon feder kevret. »

Ar peder c’hoar, Kymru, Breiz, Skos hag Iverzoun,
Unanet gante o c’haloun,
’Deuz dispaket neuze tenzoriou kaer o c’houn.

Hag ec’h arruaz hep dale,
Deut da bedi d’ar vered koz, pe da vale,
Eun nebeut deus o bugale.

Da virviken ar gwad a gomz d’ar C’heltied :
Trida re ’n hekleo o klevet
An hirvoudou joaüz etrezek ar vered.

— O ma mammik, ma mammik ker !
A lare peb bugel, ma mammik, deut d’ar ger.
Oh ! nag a joa a vo emberr ! —

III

D’enori o mamm geltiek,
Aotro, micherour ha tiek,
Ar vugale n’int ken diek,

Ar garantez zo dihunet,
Gwad ar galon en euz bervet,
Mouez ar vamm a zo chilaouet.

Peb mamm a lavar memes tra :
— Bezit unanet, ha netra
Na zeuy a-benn d’ho tismantra. —

Gwasket dindan ma enebour,
Laeret eo bet frouez ma labour :
Ma spi bepred choumaz en flour.

Bet oun taget, bountet er bez,
Ha ken moustret, en gwirionez !
Choumet eo ennoun ar vuez.

Eun dra grenvoc’h ’vit an dero,
’Vit an houarn, ’vit ar maro :
Ma ine da viken zo beo.

Na pa ve graet d’ac’h c’hoaz gwasoc’h,
Mar em c’haret, dreist-holl, en bloc’h,
Ma ine a vevo ennoc’h.

Lezet ar chass drouk da harzal,
Eet hoc’h hent, ho kalon feal ;
Mervel e rei ar gouennou fall

Hag herve lar an Drouized,
Goude an drubuilh, en Abred,
C’houi vevo en peuc’h ar Gwenved.

IV

En dro d’an dolven, ar varzed,
Barzed Keltia ’zo bodet.
O Dublin ! O Dublin ! nag a joa ’zo ennoud :
Leun eo ar c’halonou gant ar feiz en Darvoud.
Kleze Arzur ha baniel ar Goursez
Ha Korn Hirlas, o levenez !
A lugern herie bars an ær
War c’hlazen an Ti Kær.

Ar varzed ’zo deut a bell vro,
Darn deus a Gerne-Veur, hanter varo, —
Mez pehini ’zavo d’he zro ; —
Darn deus ar Skos ha Breiz-Vihan,
Ha darn-all deus enezen Man ;
Darn-all, dreist-holl, bezint meulet !
Deus Bro-Gemru, gwella barzed !

Ar bobl, entanet e lagad,
A zell, oc’h hadgenel, ar Glâd.
En e greiz e lamp e galon :
Dond ’ra d’ezan nerz eul leon.

Joa hag esper ! haddihunet
Ec’h eo gwad koz ar C’heltied !
’Vel ar zabr, en Neve-Amzer,
Er c’hoajou hag er parkeier,
’Ro buez neve d’ar glazur,
Herie, d’ar C’heltied, ar C’houn ’ro magadur.

Pelloc’h eget an dremwel douarek,
En dounder an amzer da zond,
Pep hini ’wel ar vroad keltiek
Lec’h na vo dienez na spont.

Skouer an unvaniez dispaket dirakan,
A zigor frank spered ar bobl,
Rak dorn ouz dorn e wel aman
Mab ar paour hag ar prinz, ar bourc’hiz hag an nobl.

Pell deus spered ar gouennou all,
Pell e man hon spered ;
Ha waz evite mar int dall,
Ni zo sklaerijennet.
Breudeur omp holl, pinvik ha paour,
Ha bars ar c’huzuilhou
N’eo ket muioc’h Penner-an-Aour
’Vit Penner-an-Druilhou.

Noblans omp holl, braz ha dister,
Dre gozni ha glander hon gwad,
Ha dre honestiz hon esper,
Gwestlet d’ar Mad.

Hadskoulmet eo an neudennou
A heuilh an hent e kreiz an noz
Ha ni a ya brema da zevel, er bannou,
Pa man ar gouennou all o tisken en o foz.

⁂

An Arc’h-Drouiz, gwisket en gwenn,
Eur c’houzougen aour ’n e gerc’hen,
— Ken gwenn e vleo ! En e veurder,
Hen ken henvel ouz an Doue Krouer ! —
Teir gwech en euz goulet, e galon strafilhet,
— « Ha Peuc’h a zo etre ar C’heltied ? »

— Ia peuc’h a zo, an holl moueziou
A gass d’ar bed holl ar c’helou.
Chilaouet Keltied Breiz-Izel ha Breiz-Veur,
C’houi, re ar Stadou-Unanet,
Ha c’houi holl divroet, war ar bed slabezet,
Setu zonet an eur.

Dirak Spered hon Gourdadou
A heuilh anomp dre-holl a dreuz ar c’hantvejou,
Uz d’eur men-hir, gwir arouez an Hirbad,
An holl Varzed, en eur bodad,
O deus savet o dorn an eil gant egile.

Ia, sonet eo an eur, rak setu graet al le.

Graet eo al le evit biken !
War ar men-hir zo merket pemp loden
Evit arouezi ar pemp bro
O deuz graet souza ar maro.

Brema ouz ar men-hir hon gouenn a zo henvel :
An tan, ar glao hag an avel,
An amzer hag an Drouk-Spered,
Netra n’he gwallo ken nepred.

Savet eo brema ar malloz
Kouezet war ouenn ar C’heltied ;
Daou vil bloa zo oamp en gortoz :
Setu ar pardon diskennet.

— O Krouer ar bed, pegen pell
Ec’h omp choumet ’bars an Islonk !
Mez te, Holl-C’halloudek, te eo seder da zell
Dirak ar joa hag an difronk…

— « Waz d’an hini a goll e hent
« Hag a ya war diskenn en Abred trubuilhuz.
« Red e vezo d’ezan sevel ’vel diagent
« ’Vit gonid ar furnez hag ar joa hirbaduz.
« Laket am euz anout er bed
« Ken pell deus ar fall hag ar mad,
« Mez libr oud da wellaat da stad
« Dindan lezen ar Red. »

War an douar ledan, gwir eo omp slabezet
Mez araog mont da vroïata,
An unvaniez-ma dle beza da genta
Eun unvaniez a spered.

Goude ’teuio an hini all
Hag a c’honefomp adarre
Ar galloud a golljomp gwechall
An deiz ’oa rannet hon c’hevre.

Sonjomp ec’h omp ar peurvuian
Diberc’hennet deus hon danvez ;
Labouromp adalek breman
’Vit e hadgonid a nevez.

— Touet hoc’h eus Barzed, dirak ar Re Varo,
Dirak an Arc’h-Drouiz, dirak kleze Arzur,
Bout ’vel ar Varzed koz o doa ’n o dorn ar stur :
Leaned ar Gwir hag ar Vro.

V

Eun Den gwiziek :

Gand an holl skianchou ma fenn oa leun a leiz :
Petra ober gantê ? Ma spered oa direiz,
Herie me oar: Me zo d’it, holl, o ma mamm Breiz !

Eun Oberour :

N’eo ket er c’hoajou doun ’oann taget gand ar bleiz.
O kaeriou miliget, elec’h e oann en preiz !…
Greg ha bugaligou distroomp d’hor mamm Breiz.

Fanch Kouer :

Petra zo a neve herie ’bars ma lojeiz ?
Ar gwad’ red buanoc’h ’bars ma c’halon kerreiz…
Biskoaz n’am eus gwelet ken kaer maeziou ma Breiz !

⁂

Keltia goz a gan he zon — em c’hreiz
O joa ! na zo ’med eur galon — eur feiz,
En Kyrmu, Skos hag Iverzon — ha Breiz.

⁂

Eun avel vraz zo tremenet…
An hini ’wel sklaer ’n eus gwelet
A-uz d’ar Bed diou askel divent astennet :
Arru eo Ren ar Spered.

————