Buez Arzur a Vreiz/Kentañ arvest

Lafolye, 1908  (p. 9-56)



BUEZ ARZUR A VREIZ


————


Trajedien e pemp arvest, tennet eus histor Breiz
gant KLAODA ar Prat « Pluenzir »




ARVEST KENTA


————


Doare an teatr. — Eur zal eus palez an dug e Roazon. — En dounder, porchedou ; war ar c’hosteziou doriou gwirion a c’heller da zigeri. — En tu kleiz e treser eur gador evit an Dug. — Skouejou dijentiled Breiz a zo renked en-dro d’ar zal.


————


KENTA DIVIZ


KEROMAN, OLIER, FLOC’HED, Servicherien.

(Pa zaver ar ridoj, eur mevel bennak a ehan da zresa kador an Dug ha da gempen ar zal).

KEROMAN

Renaod, ha c’houi, Hug, ledit ar pallen-ma war bazennou an trôn, ha taolit evez ma vo kaset ar bokedou da zal ar fest. (Da Olïer o tant er zâl dre an nor zeou.) Hag oud dizro, va mab ?

OLÏER

Ya, va zad. Dond a ran rag-eün eus an iliz veur. Prestik ec’h echuo al lidou ; an dud a yoa o vont d’en em lakaat en hend, pa en deus an dug yaouank (Doue r’e vennigo !) galvet ac’hanon en e gichen : « Den yaouank, emezan, eur c’hannad a deu beteg ennon evit lavaret d’in eo erru Yann, va eontr. Kea buan d’am zi, ha lavar d’az tad pourchas peb tra evit e zigemeret ».

KEROMAN

An Dug Yann-Dileve… ama !

OLÏER

N’ema ket c’hoaz, va zad ; mez erru eo war henchou an Normandi, rak ac’hano e teu. E vanniel hag armou e zoudarded a c’hellfe beza gwelet diwar gern an tour.

KEROMAN

Petra da lavaret eus eur seurt gweladen, p’eo gwir n’edot ket war c’hed anezan ? N’ouzon ket pe seurt abeg a c’hell digas aman breur Richard a Vro-Zaoz, ra vo Doue gant e ene ! (Ar mevelien a ya er-meaz dre an tu deou.)

OLÏER

Va zad, ha kambchou an dug Yann-Dileve, prest int ?

KEROMAN

Bez hon deus, a-benn brema, meur a hini prest a-walc’h d’en digemeret. (Ar floc’hed a ya kwit dre an tu kleiz.) Lavar d’in ta, va mab, penaoz eo tremenet lidou ar gurunidigez.

OLÏER

A ! va zad, pebeus gouel kaer a zo bet ! Biskoaz ar bobl breizad na ziskouezas muioc’h a c’hrad-vad nag a garantez da heritour kurunen an duked, mab an aotrou Jafre, hor Mestr meurbed karet ha bet keuziet kenan !

KEROMAN

Mad a ra ar bobl karantezus-se. Sonj mad am eus penaoz pa c’hanas hor prinz yaouank, ar vro a-bez a eur vouez a c’houlennas ma tougche an hano kaer a Arzur, ha kement-se en despet da c’hoantuziou fall Herri II a Vro-Zaoz, e eontr.

OLÏER

A zo gwir, va zad, Herri Bodbalan a oe red d’ezan asanti da vennoz an holl. Meur a wech, e kanaouennou ar varzed, em eus klevet kount eus Arzur-an-Daol-Round. Hervez ar re-ma, eur wrac’h a bareas d’ezan e c’houliou, hag e teu, goude meur a ganved, da zishuala Breiz-Izel.

KEROMAN

Gouela reomp c’hoaz hirio da varo an dukez vad Constanz. Nag a fouge oa enni gant he mab ! Var he zremenvan he c’hleven o lavaret hag oc’h aslavaret da Lan a Zinam, mestr-kelenner ar bugel : « Dalc’hit leac’h ac’hanon e-kichen va mab, hag evit kement-se, lezit a gostez peb tra-all »… Lavar d’in ’ta, Olïer, penaoz eo bet an ofiz.

OLÏER

Goude an avïel, epad ma laoske ar bobl youc’hadennou a levenez, an Aotrou arc’heskob a zo eat beteg an A. Dug, ha goude beza lakeat ar gurunen var e benn, en deus e zaludet beteg teir gwech. Breiziz eus o zu o deus youc’het : « Bevet Arzur ! dug ar Vretoned ! Noël ! Noël ! da vab Jafre ha Constanz !… » Goude an oferen, ar ganaouen a drugare a zo bet kanet gand eul levenez dispar. D’ar mare-ze eo on bet digaset d’ho kaout.

KEROMAN

Hag e welez, va mab, eo prest peb tra.

EIL DIVIZ
An hevelep re, ROHAN, LOHEAG, dijentiled a VREIZ.


EUR FLOC’H, o tont dre an tu deou.

An aotrounez a Rohan hag a Loheag. (Ar Floc’h en em denn dre an hevelep tu.)

KEROMAN

Ra viot deuet mad, aotrounez !

ROHAN

Deiz-mad d’eoc’h, Keroman, den kalonek ; c’hoant hon doa da veza ama araok an aotrou dug hag e gompagnunez evit beza test a levenez an holl.

LOHEAG

E gwirionez, na weler dre-oll nemet levenez hag eürusded. Grwagez ha bugale Roazon o deus great eur c’hoad eus kear ha goloet an henchou a vokedou. Biskoaz na oe gwelet kement a vuez e Breiz-Izel.

OLÏER

An dug Arzur a zo ker karet gant e zujidi !…

KEROMAN

Ar zonj eus an dukez vad Constanz a zo c’hoaz ken beo e kalonou an holl !

ROHAN

Abaoue m’eo ganet an dug yaouank, hen anzav a ran, morse na welis kement a dudjentil hag a dud diwar ar meaz diredet d’ar gear-ma, bodet hirio gand al levenez ar vrasa. Kannaded ar Poatou, ar Mên hag an Anjou, gwazien Breiz-Izel, hag ive kannaded roue Bro-C’hall a deu gant plijadur da ginnig o doujanz da Vestr nevez hor broïg Breiz-Izel.

KEROMAN

N’hoc’h eus ket klevet ?

LOHEAG

Petra’ta ?

KEROMAN

Lavaret a reer e teuy Yann-Dileve ama dizale… !

ROHAN

Kement-se na c’hell ket beza… Ha petra glask ?…

KEROMAN

N’ouzon dare. Ar pez a zo gwir eo penaoz epad m’edot o kuruni hor mestr, ez eus deuet eur c’hannad da zigas ar c’helou d’an dug Arzur.

LOHEAG

Va spered a zo enkrezet… Aon am eus…

ROHAN

Aon ?

LOHEAG

Ya, aotrou, ha ra blijo gant Doue e tigouesfe ganen fazia !…

ROHAN

Bezet ar vadelez, aotrou kont, da lavaret d’eomp ar pez a zonjit.

KEROMAN

Va digarezi a refet, aotrounez, rak emeur ouz va gortoz e sâl ar fest. (Da Olïer.) Deus ganen. Olïer. (Mont a reont dre gleiz)

OLÏER HA KEROMAN

Salud d’eoc’h, aotrounez !


TREDE DIVIZ
ROHAN HA LOHEAG


ROHAN

Komzit, Laou, me ho ped, perak hoc’h-hu enkrezet ?

LOHEAG

Gouzout a rit penaoz eo deuet an dug Yann, dre e gomzou flour hag e droiou kuz da veza mestr war Vro-Zaoz, daoust ma tlie ar gurunen, goude maro Richard-Kalon-Leon, digouezout d’e genderv Arzur.

ROHAN

Gouzout a ran an dra-ze ; hogen, kredi a ran n’eo an dug Yann en em garget nemet eus kulatoriez ar prinz yaouank ; ouspenn-ze, pennou bras Bro-Zaoz n’o deus ket c’hoaz lavaret e kavent mad bolontez diveza ar roue Richard.

LOHEAG

Gwir eo. Hogen, Yann an deus gouezet gounid mignouniach Filip-Aogust, roue Bro-C’hall, o kinnig d’ezan an Normandi, gant ma vezo sikouret pe lezet da lakaat e graban war heritaj e vreur Richard.

ROHAN

Hag e c’hellit kredi e rofe Filip-Aogust e aotre d’eun emgleo ken mezus ?

LOHEAG

Kaoziou klevet gant tudjentil gall am doug kals da gredi.

ROHAN

A ! gouzout a ran ez eo an dug Yann enouet o klevet ober Yann-Dileve anezan ; e dad an doa e vallozet ha roet e dra d’eun-all.

LOHEAG

Ar pez a ro d’in ar muia souez eo en defe ar roue Richard great eun testamand e-kenver eun den hag a zikouras an dug a Aotrich d’e deuler er prizoun !

ROHAN

Hag ouspenn-ze, ha bez’ ez eus e gwirionez eun testamand ?

LOHEAG

Lod a lavar, re-all a zislavar.

ROHAN

Mez neuze…

LOHEAG

Ar Zaozon na c’hoantaont tamm ebet kaout da vestr eur prinz ha n’o deus nemet kasoni outan ; ha doareou Yann e-kenver e vreur a lez ac’hanon diskredik war eünded e oberou. Da c’hortoz, Yann-Dileve a zo falvezet gantan beza kurunet e Londrez ha den n’en deus savet e vouez da lavaret n’oa ket leal kement-se.

ROHAN

Ar wirionez a vezo anavezet abred pe zivezad. Gwaleürus eo e ve re yaouank an dug evit difen e wir dre anarmou.

LOHEAG

Piou oar ha n’en devezo ket tro d’en ober dizale ? An aotrou Arzur a anavez mad talvoudegez e varc’heien a Vreiz-Izel. Ra lavaro eur gomz hebken, ha war an eur an holl dudjentil, e wazien, a gemero o c’hlezeier hag a yelo da Vro-Zaoz !

(Er-meaz e klever an drompilh.)


PEVARE DIVIZ
An hevelep re, ARZUR, KEROMAN, OLIER, LAOU ar REIER, GUIOMAR, HERVE a LEON, LAN a ZINAM, MALESTROA, DIJENTILED, FLOC’HED, MEVELIEN, SOUDARDED.


EUR FLOC’H

Hon aotrou Arzur, dug a Vreiz-Izél !

(Ar brosesion : Dijentiled, Dougerien bannielou, Tud a vrezel, Floc’hed. Mevelien, a gemér o flasou er zâl. — Eur Floc’h a zoug eur c’hleze noaz war eur plueg. Arzur a zoug e gurunen war e benn.)

AN DUD A VREZEL

Noël ! Noël ! d’hon aotrou benniget Arzur !

AN DIJENTILED

Bevet Arzur, dug ar Vretoned !…

ARZUR, a ya da azeza war e gador.

Bennoz d’eoc’h holl, Marc’heien kalonek ! Bennoz d’eoc’h ive, Tud a vrezél ! Eürus on hirio eus hoc’h eürusded !

LAN A ZINAM

Prinz, gwelet a rit en dro deoc’h ho kwazien feal ha karadek. Gant plijadur e reketont d’eoc’h eun donedigez hag eur ren eürus !

ARZUR

Ra c’hellin, lakaat da bara adarre war va zujidi muia karet derveziou Hoël-ar-Meur, hag a oe ker skedus ! Dirak aoter an Doue holl-c’halloudek hoc’h eus klevet ac’hanon bremaïk o toui e virin atao gwiriou an Iliz hag ar veleyen ! Red eo d’in brema, e kastell va zud koz, ober eul le-all. Digasit d’in va c’hleze. (Ar Floch a dosta hag a ya d’an daoulin dirak an dug.)

LAN, a gemer ar c’hleze hag en ro da Arzur.

Va aotrou, setu ama kleze Jafre, ho tad. Touit eta war ar groaz a zo oc’h ober dorn d’ezan, e virot hag e tifennot bepred gwiriou an noblanz, hag e klaskot bepred mad ho sujidi.

ARZUR, oc’h astenn e zorn war ar c’hleze.

Dirak Doue ha dirazoc’h holl, baroned feal, soudarded kalonek, marc’fheien, hag all, e touan war ar c’hleze-ma e virin bepred hag e tifennin eus va holl nerz epad va buez ho kwiriou ha kement grad-vad a zo bet roet d’eoc’h beteg-hen gant ar re zo bet em raok. Ra vo va le klevet gant Doue !

HOLL

Bevet Arzur a Vreiz-Izel ! Noël ! Noël !

KANAOUEN

\relative c'{
    \clef treble
    \key a \major
    \tempo \markup { Nerzus. }
    \time 6/8
    \autoBeamOff
    \partial 8*3
e8 fis8. gis16|a4 a8 a4 a8|a4 a8 a4 cis8|\break
cis4 b8 a4 fis8|e4. e'8 e8. d16|b4 cis8 d4 cis8|\break
b4. a8 \stemUp b8. \stemNeutral cis16|a4 gis8 fis4 gis8|a4. \bar "|."
}
\addlyrics {
Be -- zomp holl laou -- en, Bre -- to -- ned,
En deiz -- ma kaer ha ben -- ni -- get;
Se -- tu ku -- ru -- net hon Dug ker,
Be -- zomp holl laou -- en ha se -- der! 
}
\layout { line-width = #150 }
\midi {
    \context {
      \Score
      tempoWholesPerMinute = #(ly:make-moment 120 4)
  }
}


Bezomp holl laouen, Bretoned,
En deiz-ma kaer ha benniget,
Setu kurunet hon dug ker !
Bezomp holl laouen ha seder !

War e dal diroufen ni wel
Sked ha gened hor Breiz-Izel
Hag en despet d’e yaouankiz,
Arzur zo leun a vailhantiz.

Henor, gloar ha mil meuleudi
Da vestr nevez ar Vreizidi !
Noël ! Noël ! Bevet Arzur !
Bevet hon Dug yaouank ha fur !

Beteg-hen sae an herminig
A oe disklabez ha gwennik ;
Outi’z eus staget eur goabren,
Hag a roy kals a sklerijen.

Doue, a c’horre an nenvou,
A skuilh hirio puilh e c’hrasou,

War vab enorus an Duked
A gemer stur ar Vretoned.

Pell diouzomp an dristidigez,
Ra vo an holl el levenez,
En deiz-ma kaer ha benniget,
M’eo hon Dug Arzur kurunet !

Henor, gloar ha mil meuleudi,
Da vestr nevez ar Vreizidi !
Noël ! Noël ! Bevet Arzur !
Bevet an Dug yaouank ha fur !


ARZUR, o kemeret ar c’hleze.

Gwall bounner eo c’hoaz ar c’hleze-ma evit va dorn ; hogen, o sonjal penaoz hen dougas va mamm leun a vailhantiz, hag oc’h heulia hoc’h aliou, kont henorus a Zinam, me a ouezo ober implij vad anezan, beteg an deiz ma vezin digemeret marc’heg.

HERVE A LEON

Pa welimp ho kleze savet da c’houlen sikour, ni a denno hor re evit ho tifen, va frinz. Evidon-me a lavar huel hirio e vezin d’eoc’h hag er vuez hag er maro.

(Arzur a zo azezet. Herve a dosta outan hag a laka e zaouarn en e re.)

ARZUR

Aotrou a Leon, digemeret a ran ho sentidigez hag ho promesaou. Azalek hirio c’houi a vezo va marc’heg feal.

AN HOLL DIJENTILED

Ni ive a zo holl d’eoc’h, hag evit atao !…

ARZUR

Baroned kalonek a Vreiz-Izel, eus ar Poatou, eus ar Mên hag eus an Anjou, touit, c’houi ive ’ta, ho pezo atao fizianz ennon hag e sentot atao ouz ho mestr gwirion.

HERVE A LEON

En hano an holl varc’heien a zo ama bezant, e touan dirak Doue, e kredin hag e sentin atao ouz an Aotrou Arzur a Vreiz, hag ouz ar re a deuio eus e lignez.

AN HOLL DIJENTILED, eur c’hlin harp oc’h an douar.

Hen toui a reomp !

(Hag e savont kerkent evit kana.)


KANAOUEN

\relative c'{
    \clef treble
    \key g \major
    %\tempo \markup { Nerzus. }
    \override Rest #'style = #'classical
    \autoBeamOff
    \time 2/4
    %\autoBeamOff
g'4 g8 g | g4. d8 | g [(a)] b [(a)] | g4 r8 g |\break
c4 c | b4. b8 | a4 a | a r | d d8 b8 |\break
g4 g | c8. [(d16)] c8. [(b16)] | a4 r | g8 [(b)] a g |\break
fis4 g8 [(a)] | b4 a | g r \bar "|."
}
\addlyrics {

Dre he -- nor ha feiz hon ta -- dou,
En ha -- no Dou -- e an Nen -- vou,… 
Ni a dou holl a -- man hi -- rio
Chom__ fe -- al be -- teg hor ma -- ro! 
}
\layout { line-width = #150 }
\midi {
    \context {
      \Score
      tempoWholesPerMinute = #(ly:make-moment 120 4)
  }
}


Dre an Doue’n deus kasoni
Ouz an nep a ra falloni,

Dre sked hano kaer Arvorig,
Dre vanniel gwenn an herminig,

Dre an Doue a varno kalet
An dud trubard d’ar gomz roét,

Ra vo hor c’homzou sïellet,
Hag hon le gant an Nenv klevet !

DISKAN

Ni a dou holl, aman hirio,
Chom feal beteg ar maro !


ARZUR

Ra zeuy Doue da zelaou ho le ! Ra blijo gantan ive skuilha e vennoz war va c’hurunen ! Ha brema ra vo laouen an holl ! Ra vo plijadur e peb leac’h ! Ho pedi a ran holl da lein ar gurunidigez. Va marc’heien vad a resevo eus va daouarn ar gwin a henor.

HERVE A LEON

Chom a ra ganeomp an dever d’ho trugarekaat evit kement a vadelez. Bennoz d’eoc’h, aotrou dug !

PEMPED DIVIZ
An hevelep re, eur FLOC’H (o tont a zeou).


EUR FLOC’H, o tont er zâl.

Aotrou, an dug Yann, hoc’h eontr, a c’houlen koms ouzoc’h.

ARZUR

Ho pezet ar vadelez, aotrou Rohan, da vont da ziambroug va eontr ; digasit anezan aman, ni e zigemero er zâl-ma. (An aotrou a Rohan hag e floc’h, ha daou pe dri soudard a ya kwit dre an tu deou.) C’houi, aotrounez Loheag ha Malestroa, it dre dour an hanternoz, ha livirit d’am fobl karantezus e tigemerin anezo dizale em lez. (Loheag ha Malestroa a ya dre an hevelep tu.) C’houi, va den mad Keroman, a ziskargo gant largentez gwin ha chistr mad d’am holl sujidi e porzou ar c’hastell.

(Keroman, Olier, Soudarded, Floc’hed ha Mevelien a ya kwit dre an tu kleiz.)


C’HOEC’HVED DIVIZ
ARZUR, LAN a ZINAM, HERVE a LEON, GUIOMAR, ar REIER, DIJENTILED.


LAN A ZINAM

Pe seurt abeg, aotrou Arzur, a c’hell kaout an dug Yann-Dileve o tont hirio d’ho lez ?

ARZUR, o tisken.

N’ouzon ket. Kredabl en devezo klevet hano eus goueliou ar gurunidigez, hag e vezo en em bedet e-unan.

GUIOMAR

Ha perak en em zieza ? Kempennoc’he vije bet d’ezan chom en e vro. Me lavar muioc’h : gweladen an dug Yann ama hirio na lavar ket kals a dra vad evit an amzer da zont.

ARZUR

Petra livirit aze, aotrou kont ? An dug Yann a zo eontr d’in ; hag evitan da veza laeret kurunen Bro-Zaoz war va c’houst, n’em beus ket an hevelep difizianz ha c’houi.

GUIOMAR

Dleet oa d’ezan da vihana, evel eur marc’heg savet mad, ho pedi d’e gurunidigez, ha neuze hirio ho pije rentet an hevelep henor d’ezan.

ARZUR

Ankounac’haat a ran an traou-ze holl hirio. Ha p’eo gwir e teu va eontr Yann d’am gwelet, me hen digemero hep aon, gwella ma c’hellin.

LAN

N’en defe ket ken nebeut, ’mechans ! ar fallentez da zont ama gant mennoz da drubuilha eun deiz ker kaer !

SEIZVED DIVIZ
An hevelep re, ROHAN, LOHEAG, MALESTROA, an dug YANN, MOLAG, TUD a VREZEL.


EUR FLOC’H

An aotrou Yann, Roue Bro-Zaoz.

YANN

Deiz mad d’am niz koant Arzur.

ARZUR

Bezit deuet mad em lez, aotrou.

YANN

En despet d’am c’hoant, niz koant, n’em beus ket gallet dont kentoc’h d’ar gouel. Red eo bet d’in zoken lezel va zud skwiz maro e-kichen doriou kear ; ha setu me, gant va marc’heg, deuet da ginnig d’eoc’h va gwella gourc’hemennou ha va hetou mad !

ARZUR

Ho trugarekaat, va eontr ! Plijout a ray d’eoc’h neuze kemeret perz el lein hag er c’hoariou am eus pourchaset d’am zujidi feal. C’houi a lavaro d’in goude ha ken kalonek eo ho paroned a Vro-Zaoz er gourinadegou evel ma ’z eo re Vreiz-Izel.

YANN

N’em beus bet morse eun hevelep kreden, niz koant. Gwas a ze n’hellan ket hirio chom da derri eur c’hleze bennak oc’h re baroned Breiz-Izel !

ARZUR

Mar kirit e vezo pourchaset klezeier d’eoc’h, va eontr.

YANN

Nan, rak, n’em beus ket kals a amzer da zale ; araok an noz e rankin beza adarre en hend evit dizrei d’am bro.

EUN EMBANNER, o tont.

Aotrou, eun toullad Bretoned digaset gand o broïz a zo o paouez dont e porz ar c’hastell.

ARZUR

Ha petra c’houlennont ?

AN EMBANNER

Kinnig d’eoc’h ive o doujanz ; c’hoant o deus d’ho kwelet, ha pa na ve ken oc’h prenestr bras ar zâl a henor…

ARZUR

Ha petra virfe ouzin d’o digemeret ama ?… (Da Yann Dileve.) Gwelet a reot, va eontr, pegement e kar an dud-se o dug nevez. (D’an embanner.) Digorit frank d’ezo doriou ar c’hastell !

EIZVET DIVIZ
An hevelep re, KEROMAN, OLIER, BRETONED diwar ar meaz, eur BARZ baleer en o raok, tud a vrezel (o tont a zeou).


AR VRETONED, oc’h antren.

Noël ! Noël !… Bevet hon Dug ! Buez hir d’an dug Arzur a Vreiz-Izel !…

(Arzur a zav eus e gador, hag a ra sin da Yann da azeza e traon deleziou an trôn.)

AR BARZ BALEER

Hon aotrou dug, plijet ganeoc’h digemeret meuleudiou ha doujanz ho sujidi feal. Roït d’eur barzig paour hoc’h aotre da gana en hoc’h henor eur ganaouen a vrezel, a vezo kanet ive gant ar goueriaded kalonek-ma, a-unan ganen, hag ouspenn, fizianz am eus, gant an aotrounez henorus ha tud a vrezel a zo ama bezant.

ARZUR

Rei a ran va asant gant plijadur. Tostaït ! Tostaït holl, va mignoned ; roït d’in ho pokedou da genta, da c’houde c’houi a gano.

EUN DEN KOZ

Doue r’ho pennigo, hon aotrou dug ! Ar goanv koz kroummet eo a ro bokedou d’an nevez-amzer yaouank flamm… Gwir eo an dra-ze koulskoude ! (Hag e ro e voked.)

EUR C’HENTA KOUER

N’eus ket eur paour keaz ha n’en defe eur garantez virvidik hag eun doujanz vras evidoc’h, hon aotrou dug !

ARZUR

Bennoz Doue, tud vad ! Bennoz Doue !… (Boked.)

EIL KOUER, o tostaat.

A ! hon aotrou karadek ! N’em eus kavet da zigas d’eoc’h nemet bleun melen ar balan. Kement a dud a galon a zo en hor bro evel a zo a voked er balanegou ! Hag holl e c’houzanvfent ar maro evidoc’h, a dra-zur ! (Hag e ro e voked.)

TREDE KOUER, d’e vab.

Tosta’ta, te !

AR PAOTR BIHAN

Aon am eus !…

AR C’HOUER

Aon rak petra ? ’C’heus ket ezom da gaout aon ; kas ar boked ganez, pa lavaran d’it !

ARZUR, gand madelez.

Deus, va bihanig ! n’eo ket da d’it kaout aon !

(Pokat a ra d’ezan.)
AR C’HOUER

A ! va Jezuz benniget ! pegen eürus on ! An aotrou Dug en deus poket d’am faotr bihan ! A ugent vloaz ez on yaouankeat !

AR BARZ

Ma rofe an Aotrou e aotre d’in e rafen c’hoaz eur goulen-all outan.

ARZUR

Komzit, Barz henorus. petra c’hoantaït ?

AR BARZ

An Aotrou dug a oar, marvad, penaoz dansal ha kana na reont nemet unan.

ARZUR

Ya, a dra zur. Mad ! Barz kalonek, kanit ha dansit ’ta. — Aotrounez, grit frankiz d’an dud vad-ma.

(An dijentiled en em renk a bep koste d’an trôn.)

AR BARZ

Pep hini en e leac’h !… Ha bezomp evesiek !

KANAOUEN



\relative c'{
    \clef treble
    \key f \minor
    %\tempo \markup { Nerzus. }
    \override Rest #'style = #'classical
    \autoBeamOff
    \time 6/8
    %\autoBeamOff
r4 r8 f aes g | f4 f8 aes4 bes8 | c4. c8 des c |\break
bes4 aes8 g4 c8 | f,4 r8 f8 aes g | f4 ees8 aes4 bes8 |\break
c4. bes8 c des |c4. bes8 c bes | aes4 r8 aes aes aes |\break
aes4 aes8 g4 f8 | g4. g8 g g |aes4. aes8 bes c |\break
c4. c8 c c | c4. c8 c c | c4. c8 (des) c | bes4 aes8 |\break
aes8 [(g)] f | \once \hide Score.TimeSignature \time 3/8 g4 c8   \bar "||"  \time 2/4  \key d\minor a8. g16 a8 bes8 |\break
c4 a8 g | a8. g16 a8 bes | c4 f8 r | a,8. g16 a8 bes |\break
c8. a16 f4 | g8 g g a | f4 f8 r | g g g4 |\break
a8 a a4 | bes8 a g f | e a c r | g g g4 |\break
a8 a a4 | \stemUp bes8 a g a | f4 \stemNeutral f'8 r \bar "|."
}
\addlyrics {

Koue -- rien lé -- zit ho par -- ke -- ier, ha deut da 
heul ar barz ka -- ner_! Bu -- ga -- le Breiz, o tis -- ka -- na,
Sa -- lu -- dit holl an deiz kaer -- ma_! E -- vit em -- ban -- na
ma -- de -- lez hon dug Ar -- zur, hor mestr ne -- vez,
Bre -- to -- ned, be -- zomp holl laou -- en, Ka -- nomp holl hor 
c’haer ka -- naou -- en_! Bre -- to -- ned, a 
greiz ka -- lon, li -- domp ar gouel kaer -- ma 
Bi -- ni -- ou, so -- nit gae -- oc’h 
be -- tek ar gear bel -- la_! Ra vo meu -- let dre -- oll
E pep leac’h ma par an heol_! Ra vo meu -- let be -- pred 
Dug ar Vre -- to -- ned! Ge!
}
\layout { line-width = #150 }
\midi {
    \context {
      \Score
      tempoWholesPerMinute = #(ly:make-moment 120 4)
  }
}



Ma ’n defe an enebour c’hoant
Da zismegi hon dug ker koant !
Goude na rafe nemet neuz,
Dizale gantan savfe keuz ;

Rak labourerien Breiz-Izel,
Dindan o baroned huel,
Dre ar blenen, dre ar menez,
A zailhfe war an dud divadez !…         Diskan.

Ni stourmo betek kaout an trec’h,
Hep kila, dizamant, dinec’h ;
An herminig a luc’ho c’hoaz,
Skedusoc’h ’vit n’eo bet biskoaz,
Brema pa ’z eo bet unanet
Gant hano kaer mab an duked,
A gar meurbet ar Vretoned,
A zo ganto ive ken karet !…                 Diskan.


AN DIJENTILED, o strakal o daouarn.

Brao !… Brao !… Mad !… kenan !…

ARZUR, o sevel.

Kanet mad ec’h eus, Barz kalonek ! Eur gopr ac’h eus gounezet. Petra ’pefe c’hoant da gaout ?

AR BARZ

Re a vadelez eo kement-se, aotrou dug ! Oc’h petra e c’hell kaout avi eur barzig paour eveldoun-me, a zo bepred o vont eus eur c’hastell d’egile o kana traou meulus an amzer dremenet ?

ARZUR

Penaoz ’ta, n’ac’h eus ezom a netra ?…

AR BARZ

Paeet awalc’h on pa ’z eo gwir em eus plijet d’eoc’h. Koulskoude, e vijen en em blijet muioc’h o terc’hel eur c’hleze eget o terc’hel an delen… Mez petra zervich ? an traou n’int ket bet eat war an tu-ze…

LAN

N’eo ket gwall-sklear kement-se. Livirit d’eomp ’ta histor ho puez.

AR BARZ

N’eo ket hir, siouaz !… Va zad, Pontbriand a read anezan, va zad a yoa eur marc’heg dispont. Mont a reas d’an Douar-Santel da heul Richard-Kalon-Leon, evit dasprena bez Hor Zalver (meulet ra vezo !) Glazet e meur a emgann, e oe red d’ezan a-c’houdevez distrei da Vreiz-Izel ; hogen, al lestr m’edo warnan en doe da enebi ouz eur barr-amzer fall spontus ; va zad a oe beuzet. Darbet e oe d’am mamm fallgaloni pa zigouezas ar c’helou-ze ganti. War gement-se e teuas ar c’hlenved da denna diganti he nerz hag an nebeud a zanvez a jomme var he hano. Mervel a eure prestik goude. He c’horf a zo bet douaret e skeuden ar groaz, dindan glazvez al lann. Setu me emzivad, hep gwenneg na toen ! Eur barz a gemeras truez ouzin hag a zeskas d’in e ganaouennou ; abaoue neuze ar barz-baleer a ya eus eur maner d’egile, o laouennaat an duchentil a gar rei digemer d’ezan.

Setu, aotrou dug, petra eo bet va buez beteg-hen !

ARZUR

Dre feiz va zud koz ! na vo ket gallet lavaret e chommez hep toen, te, mab eur c’hroazour kalonek ! Me as kemer em zervich, hag azalek hirio e vezi etouez va zoudarded.

AR BARZ, eur c’hlin harp en douar.

Ra viot benniget gant Doue ha gant an dud, ô c’houi hag hoc’h eus bet truez ouz an emzivad reuzeudik ! (O sevel.) Konta a c’hellit warnon ; me vezo holl d’eoc’h, pe e vo eaz, pe e vo diez d’in.

ARZUR

Keroman, roit urz da zervicha gwin ha chistr d’an dud vad-se war letounen c’hlas ar parg. (D’ar goueriaded.) It, mignoned, bezit holl laouen hag eürus, ha pedit evit ho prinz.

AN HOLL GOUERIADED

Bevet Arzur !… Bevet hon Aotrou !… Bevet hon Dug mad !… (Mont a reont holl er meaz o teurel youchadennou a levenez. Keroman, Olier, ar Barz hag an dud a vrezel, ar floc’hed hag ar mevelien a ya ive d’o heul, dre an tu deou.)

NAVET DIVIZ
ARZUR, YANN-DILEVE, MOLAG, LAN a ZINAM, LAOU ar REIER, GUIOMAR, HERVE a LEON, ROHAN, LOHEAG, MALESTROA, DIJENTILED.


ARZUR, diskennet eus e gador.

Ac’hanta, va eontr, petra livirit eus va fobl ?

YANN

Tud vad ha kalonek, a dra zur, niz koant !… Avi am eus ouzit !

ARZUR

N’eo ket a-walc’h o gwelet da zeiz gouel, red e vije o gwelet en emgann.

LANN

Hano Breiziz a zo bet, a zoug ar wech, spontus war dachen ar brezel. Ha mar ’z eus bet biskoaz avi ouz eur gurunen, niz koant, eo zur ouz hoc’h hini. Evelato, n’ankounac’haan ket ar mennoz en deus va digaset betek ennoc’h ; ouspenn-ze, dizale e vezo red mad d’in kemeret adarre hend va bro ! Rak-se ’ta ma c’helljen kaout an eurvad da goms eur pennadig ganeoc’h en eul leac’h distro…

ARZUR

Pa gerot, va eontr. (D’an Dijentiled.) Pellait eun tammig, aotrounez, dizrei a rin dizale d’ho kaout.

(Holl ez eont kwit goude beza tennet o zog da saludi Arzur.)

DEGVET DIVIZ
ARZUR, YANN-DILEVE


ARZUR

Setu me e tres d’ho selaou. Petra zo, va eontr ?

YANN

Gouzout a rit, niz koant, penaoz on deuet da veza roue war Vro-Zaoz, dre destamand va breur Richard. (Ra vo Doue gand e ene !)

ARZUR

Her gouzout mad a ran, aotrou ; hogen, ar pez n’ouzon ket eo pe ez eus eun testamand, pe n’ez eus ket. Richard en doa prometet start d’am mamm Constanz ober ac’hanon hebken heritour kurunen Bro-Zaoz. Hag ouspenn, her gouzout a rit kouls ha me, dre va ganedigez va gwiriou a zo, da nebeuta, par d’ho re…

YANN

An dra-ze avad a ve red d’eoc’h displega dirazon. Penaos en em gemerot evit hen ober ?

ARZUR

N’eo ket ganeoc’h-hu, aotrou, em befe ezom da gemeret kenteliou evit deski beva, na ken nebeut kenteliou a henor hag a fealded. Sakr eo komz eun dijentil.

YANN

Komz eun den beo, hag hi a dalv eun testamand ?

ARZUR

Eun testamand ? Me garfe gouzout e pe leac’h ema an testamand-se…

YANN

E Londrez.

ARZUR

Ha perak n’eo ket bet diskouezet abars ober dioutan ?

YANN

Daoust hag ezom em boa-me eus aotreadur eur bugel ez on eontr ha kulator d’ezan ?

ARZUR

Taolit evez, aotrou ; ho komzou a deu ama d’ho kondaoni ! N’eo ket dre an hend eün hoc’h eus gallet tapa krog en eur rouantelez ha n’oac’h nemet ar mirer anezan.

YANN

Mad ! Goulennit digant roue Bro-C’hall, mar hoc’h eus difizianz.

ARZUR

Filip-Aogust n’en deus netra da welet e kement-ma ; ha, mar plij d’in eun dervez kemeret va zra, me a c’halvo marc’heien Breiz-Izel.

YANN

Hoc’h aotre a roit d’in eta da veza roue war Vro-Zaoz ?

ARZUR

Evel eun dra fiziet hebken, aotrou, n’en ankounac’hait ket !

YANN

N’ouzout ket c’hoaz, bugel dister, pegen pounner eo eur gurunen ! Anaout a rez nebeutoc’h c’hoaz petra bouez eur c’hleze, hag e falvesfe d’it ober al lezen d’in ?

ARZUR

Petra livirit ?

YANN

Kred ac’hanon, Arzur ; bazig aour an duked n’ed ket c’hoaz peur-ziazezet ez tornig dinerz ; ro d’in da wiriou war ar Mên hag ar Poatou, ha diwezatoc’h, p’az pezo kresket e micher henorus an armou, pa vezi marc’heg, Arzur, me da anzavo evit heritour hag a zistaolo d’it da wiriou.

ARZUR

Setu te savet gwall-huel, marc’heg trubard ! Em lez hag en deiz m’on kurunet, eo e teuez da lavaret ar seurt traou d’in ?

YANN

Arabad eo d’it mont e kounnar ; n’ez ket da bennfolla, niz koant ! Lavaret a ran d’it a-nevez, n’ouzout ket c’hoaz petra eo ren ! A ! ma c’houfez !…

(Ama e weler ar Barz o tont ; sellet ha selaou a ra, hag ez a da guzet ; dont a ra dre an tu deou.)

ARZUR

Netra beteg-hen na reas d’in kaout aon rak ar galloud. Va zujidi a zo holl etre va daouarn, ha va Baroned a zo kalonekoc’h eget ho re, aotrou a Vro-Zaoz !

YANN, o kinnig d’ezan paper-parch.

Del Arzur, na jomm ket eur vunuten pelloc’h da droiata ! Setu ama ar siel dre behini e tilezez…

ARZUR

Me ne zilezan netra, trubard !

YANN

Diwall, mar kerez, bugel ; va habaskded a ya betek penn. N’ouzout ket e c’hallfe ar bleiz diskroc’henna an oan…

ARZUR

Gouzout a ran ez a alies ar grizder e kalon an hini krenva.

YANN

Ar stadou bras na zereont ket ouz ar brinsed vihan.

ARZUR

Yaouank on, gwir eo ; hogen eur gwad henorus a red em gwazied. N’em eus morse great anaoudegez gant al leziregez nagant ar falloni.

YANN

Da bevarzek vloaz, petra dalv da nerz-kalon ?

ARZUR

E peleac’h, Yann-Dileve, ec’h eus diskouezet da hini ?… Daoust hag eo o lezel da vreur Richard-Kalon-Leon da vervel kouls lavaret er prizoun ?

YANN

Komzou goullo eo an dra-ze !

ARZUR

Ehan dam zouella. Anavezet on bet evel dug a Vreiz-Izel gant roue Bro-C’hall, ha gouzout a ra pe seurt gwir em boa er gurunen ac’h eus laeret war va c’houst. Desk kement-ma : Unan out eus va zujidi, da roue on !

YANN

Rouantelez bresk, rouantelez eun dervez !

ARZUR

Ro peoc’h, gwaz trubard ! Re bell on chommet ouz da selaou. Ma n’az poa ken da zigas d’in, e c’halliez chomm ez lez a Normandi… Dizro pa gari… Kea, fae ran warnoud ! Kenavo biken !

(Mont a ra buan er-meaz dre an tu deou.)



UNNEGVET DIVIZ
YANN-DILEVE, e-unan.


Ar-Barz kuzet, en em ziskouez a ra bep eur mare.


YANN-DILEVE

Ha me’ m eus kaz ouzit !… Kea atao, diveza deuet eus eur ouenn dizec’het, n’em eus aon ebet razout ! A ! na fell ket d’it rei d’in da zouarou ?… Daoust ha petra virfe ouzin do c’hemeret ? En despet d’it, on deuet a-benn da dapa krog e Bro-Zaoz ; hogen, ze n’eo ket c’hoaz a-walc’h evidon. Da zifiziout em eus dioc’h roue Brô-C’hall ; n’eo ket eun amezeg eaz, hag avi ’zo ouz va enezen. Red eo d’in kaout eur begadig war an douar bras evit derc’hel penn d’ezan easoc’h a-ze. Mez, petra da ober ? Petra ?… Daoust ha kila a rafen dirak eur bugel ? A ! prinz bresk evel eur yeoten, me a ouezo ober dit plega da choug ! N’em eus gounezet seurt o vont dre gaer… Deomp brema dre guz ha dre finesa ! Daoust ha n’eus ket e lez Breiz eur falc’hon, eaz da zonvaat, hag a deufe a-benn da dizout en e nij an dube lorc’hus-se ?… Hola ! tud zo dre ama !…

(Eur floc’h a deu dre gleiz.)



DAOUZEGVET DIVIZ
YANN-DILEVE, EUR FLOC’H.


YANN

Livirit dre guz da Laou ar Reier em eus ezom da gaozeal gantan er zâl-ma.

(Ar floc’h a ya er-meaz dre an tu deou.)



TRIZEGVET DIVIZ
YANN-DILEVE, e-unan.
Ar-Barz kuzet, hevelep c’hoari.


YANN

Laour ar Reier… N’eo nemet senechal eus ar Poatou… An aour hag an henoriou a ginnigin d’ezan a c’hounezo marteze e galon !… Hag em bezo eur c’hamarad galloudus !… N’hellan mui dale dre ama, rak o chom c’hoaz, e rafen drouk-sonjal war va doareou… Ya, red eo d’in tec’het… A-hend-all, e rankan ive teurel evez mad war an Normandi… Roue Bro-C’hall a zo edro, hag ar binvidigez a blij d’ezan… Gallout a rafe lakaat e graban war va leveou… Setu unan bennak o tout… Hardiziegez ha finesa a rankin da gaout.

PEVARZEGVET DIVIZ
YANN-DILEVE, LAOU ar REIER, o tont dre an tu deou.
Ar-Barz, kuzet.


LAOU AR REIER

Aotrou, setu me, pa hoc’h eus va galvet.

YANN

Kountant on ac’hanoc’h, aotrou koant, pa’z hoc’h deuet ker buan. Bez’ ez hoc’h, me gred, senechal eus ar Poatou ?

LAOU AR REIER

Ya, aotrou.

YANN

Re nebeut eo an hano a zenechal evit eun den kalonek eveldoc’h.

LAOU AR REIER

Va ginivelez ha va zroiou-kaer n’o deus ket roet tro d’in da zevel hueloc’h ; setu perak ne c’hoantaan netra-all ebet.

YANN

Ha koulskoude, daoust ha n’en em gavit ket izeleet o veza evel-se dindan galloud eur bugel ?

LAOU AR REIER

Henoret on eus e vignoniach, goude ma c’hell marteze e garg nevez ober d’ezan ankounac’haat unan eus e wella servicherien goz.

YANN

Gwir a livirit, aotrou koant ; sked eur gurunen a drell a-benn vrema daoulagad c’hoaz ken dinerz. Douetus bras na vefoc’h morse nemet senechal a reng izel.

LAOU AR REIER

N’eus forz, va mestr eo bepred koulskoude, ha dleout a ran d’ezan fealded ha sentidigez ; roet em eus va ger a zijentil.

YANN

Arzur, ho mestr ?… Ne vezo mui abars pell !…

LAOU AR REIER

Petra hoc’h eus c’hoant da lavaret ?…

YANN

Nan, eur prinz ken dinerz na vezo ket evit gouarn kement a zouarou hag a boblou. Daoust ha na falvesfe ket d’ezan zoken ren war Vro-Zaoz ?

LAOU AR REIER

Na fell ket d’ezan hoc’h anaout ’ta ?

YANN, gant c’houervder, ha goapaüs.

Nan ! An dug a Vreiz-Izel a c’hoantafe hebken chench doare d’an traou, o lakaat e eontr dindan e gulatoriez. A ! m’an deus c’hoant da ober ar c’hoari-ze epad eur pennadig amzer, me lavar e c’hellfe koustout ker d’e hardiziegez divergont.

LAOU AR REIER

Mez… ha kredi a c’hellit e tilezo e wiriou ?

YANN

Ya, dilezel a ray e wiriou. Ouspenn, e roio d’in ar Mên hag ar Poatou, fiziet ennoc’h.

LAOU AR REIER

Aotrou, gwall-bell ez it, kals traou diez da gaout a c’hoantait, ne zeuoc’h ket a-benn…

YANN

Na zeuin ket a-benn, a livirit ? Gouezit ez on prest da ober n’eus forz petra evit kement-se. Arzur a blego… pe a varvo !

LAOU AR REIER

O Doue !

YANN

Ha c’houi, aotrou kont, ma prometfen d’eoc’h ho sevel huel em rouantelez a Vro-Zaoz, daoust ha ne vefec’h ket kountant da rei sikour d’in evit dont a-benn eus va zaol ?

LAOU AR REIER

Eun drubarderez eo a c’houlennit diganen !…

YANN

Dilezel eur prinz dinerz ha dic’hallout, evit servicha, leun a henor, eur mestr bras ha galloudus, klevit mad, n’eo ket eun drubarderez.

LAOU AR REIER

Ha petra ’ta em befe da ober evit kaout perz en ho promesaou ?

YANN

Laou, gwelloc’h eget n’eus forz piou ec’h hellez rei da glevet d’an dug a Vreiz-Izel eo gwelloc’h d’ezan lezel diou brovinz, evit derc’hel e zukach.

LAOU AR REIER

Hag e vuez ?…

YANN

E vuez !… a zo etre da zaouarn !…

LAOU AR REIER

Penaoz ? Etre va daouarn ?…

YANN

Ha kals a vadou ouspenn. Eiz sac’had aour a vezo roet d’it pa zeuï da zigas d’in ar c’helou ez out deuet a-benn eus da daol !

LAOU AR REIER, gant estlam.

Aour, n’eus forz pegement !… Dug ha kannad e Bro-Zaoz !…

YANN

Kaout a rez mad ar pez a c’houlennan diganez ?

LAOU AR REIER

Ha ma ne gavan ket ?…

YANN

Diouall mad, va den, petra ’ri… Maro d’ezan, tenvalijen ha dienez d’it, ma na rezket va bolontez ! Hag ouspenn, ma tigouese d’it morse diskuilha va c’hoantegez, maro d’it evel d’ezan !

LAOU AR REIER

A ! Aotrou !

YANN

Da zibab ho peus, aotrou kont, etre eur fealded hag ho kollo ho taou, hag eun drubarderez a zaveteo an eil hag egile. Ac’hanta ?…

LAOU AR REIER

Mez, aotrou, eur goustianz am eus ; petra lavaro d’in ?

YANN

Me ra forz eus de goustianz ?… Pa brenan eun den, va c’houstianz a lavar d’in e tlean e baea. D’in out, en em glevet omp ! great eo ar marc’had !…

LAOU AR REIER

Gortozit !…

YANN

Petra zo ’ta ?

LAOU AR REIER

N’hoc…h eus ket lavaret d’in…

YANN

A ya !… An doare d’en em gemeret ?… Red eo hel lavaret. Chommit e lez Breiz-Izel epad ar goueliou-ma. Me a zistro d’an Normandi. Roit da anaout d’an dug ezommou bras ho tud ; goulennit outan skanvaat an tailhou a bouez war ar bobl ha war an douarou, Arzur a enebo hag a lavaro en deus ezom arc’hant. Neuze e rooc’h ali d’ezan da rei d’in e wiriou, ha pa na ve nemet evit eur pennad… En doare-ze e trokoc’h ho kouriz a zenechal oc’h mantel ar pennou brasa a Vro-Zaoz… Peoc’h ! Piou a zo aze ?…

PEMZEGVET DIVIZ
Ar memez re, MOLAG, AR BARZ, kuzet.


MOLAG, o tont a zeou.

Aotrou, sternet em eus ho marc’h, hervez hoc’h ursiou Prest omp da vont en hend.

YANN-DILEVE

Mont a ran d’hoc’h heul, marchosier. Deuet ganen, Laou, ma roïn d’eoc’h va c’henteliou diveza.

(Mont a reont dre an tu deou.)


C’HOUEZEGVET DIVIZ
AR BARZ


AR BARZ, e unan, o tont eus e doul-kuz.

Klevet em eus kement o deus lavaret !… Entent mad am eus great ive !… O islong a ourgouilh, a c’hoantegez hag a viloni !… Epad m’ema pep tra el levenez ama, an drubarderez a ya en dro, en denvalijen… Paour keaz Arzur, va mestr mad ! kea, na zilezin biken ac’hanout ! An drubarded o deus touet koll ac’hanout, her gouzout a ran, hogen kaout a raint ac’hanon war o hend. Mont a rin d’o heul e pep leac’h, henvel ouz lagad Doue, henvel ouz e lealded, hag e tiarbennin o zroiou kuz. A ! va Doue !… petra da ober ?… Ha diskuilh a rin d’an aotrou Arzur ?… Perak trubuilhi plijadureziou eun deiz ker kaer ?… Nan… Sonjal a-zevri, ha gortoz, setu me gred ar pez a zo ar gwella evit brema. Eat eo kwit an trubard Yann-Dileve ; fiziout a ra war an hini en deus prenet. An digalon a zo aonik… Me a daolo evez warnan… Ha me, va Doue ! me a laka va fizianz ennoc’h, c’houi am zikouro. O ! bennoz, mil bennoz d’eoc’h, da veza great d’in kaout anaoudegez a gement-ma. An dug a vo salo, pe me a varvo evitan ! Mez… erru ez eus unan bennak !… Dont a ran da veza adarre ar barz paour ma ’z oan gwechall… Kuzomp hor sonjou !…

SEITEGVET DIVIZ
GUIOMAR, HERVE a LEON, ROHAN, LOHEAG, MALESTROA, DIJENTILED, ha LAOU ar REIER, holl o tont a zeou.


ROHAN

Eat eo ar roue Yann kwit, a livirit, aotrou Herve ?

HERVE A LEON

Gwelet eo bet n’eus ket c’hoaz gwall-bell zo o treuzi ar pont ; e varchosier a yoa oc’h e heul. Laou ar Reier a zo bet o kas anezan betek dor vras ar c’hastell.

LOHEAG

Mall em boa da welet al lapouz-noz-se o vont ac’halen.

MALESTROA

Ar Barzig seder eo, eta, a gavan dre ama.

AR BARZ

Hen e-unan, aotrou.

GUIOMAR

Nag eürus out bet o c’hallout trok da delen oc’h eur c’hleze !

AR BARZ

N’ema ket c’hoaz em c’herz, aotrou ; hirio koulskoude e kemerin va lec’h e-touez gwardou an aotrou dug.

ROHAN

Na dleez ket kaout kals a geuz d’az micher goz.

AR BARZ

Beza he deus koulskoude he zu da blijout. Buez ar barz-baleer he deuz he flijaduriou hag a vez paeet mad a-wechou, dreist-oll pa ’z eo ive ar Barz anaoudek e skiant ar stered.

HOLL

Urisiner, lenner planedennou ?

AR BARZ

Evit renta servich d’eoc’h aotrounez.

LOHEAG

Malloz ru ! me a fell d’in gwelet dioc’htu ha gwir eo ar pez a leverez. Asa ! red eo tenna planeden pep-hini ac’hanomp.

HOLL

Tennit d’eomp hor planeden !

AR BARZ

N’it ket, aotrounez, da ober d’in tremen evit eur zorser e kemwerz gant an droug-sperejou. Skiant pe gwiziegez ar zorserien n’eo ken nemet eur c’houezaden eus an ifern ; el leac’h skiant ar stered a zo eur bann skedus eus an nenvou. Lakaat ar zorser hag an urisiner e-kevred a zo lakaat an askell-groc’hen hag an erer war an hevelep reng.

MALESTROA

Mad eo ! Fizianz hon deus ez lealded kouls hag ez gwiziegez.

AR BARZ

Red eo d’in ive hen anzav. A-wechou e seblant d’an darvoudou mont a-eneb va c’homzou evit lavaret n’on nemet eun trompler ; mez an hini a oar gedal en deus gwclet bepred va c’homzou o tout da wir. An amzer a zo atao a-du ganen.

ROHAN

Mad eo ! selaou a reomp ac’hanoud evel bugale fur.

AR BARK, o tenna eur wialen wenn a zindan e zilhad.

Da biou da genta ?

LAOU AR REIER, o tont.

Salud d’eoc’h, aotrounez ! Ac’hanta petra zoa nevez ? Ha ! te eo, Barz-baleer ?

LOHEAG

Hag a zo ive mestr urisiner.

LAOU AR REIER

Ah ! Ah !… mad kenan. C’hoarzin a raïmp.

AR BARZ

Da biou da genta ?

LOHEAG, oc’h asten e zorn deou.

Gwelomp, petra ’vo an amzer da zont evidon ?

AR BARZ

Laou a Loheag, a welan e skoued o lugerni er zal-ma, c’houi a skoio taoliou kalet war ar Zaozon. Meur a wech Yann-Dileve a vo dihunet en e delten gant ho youc’hadennou a vrezel. Hogen, setu eun teuz louz o tont war-zu ennout evit da gemeret. Dalc’hit penn, enebit kalonek, aotrou kont, enebit. Eun tour tenval a zigor dirazoc’h ; eun teuz a ya ebarz ive.

LOHEAG

E hano ? e hano ?

AR BARZ

Selaouit… hanvet eo an Naon !…

ROHAN, o tostaat.

Da ziouganou, mestr urisiner, na roont ket a c’hoant c’hoarzin.

AR BARZ

Seiz magl aour ho skoued, aotrou, a yelo a-ziwar wel epad eun amzer, goloet gant eur goabren a wad…

Hogen, dont a raint da veza lugernusoc’h c’hoaz eget brema, nao anezo. Bez’ e vezint sked an hano a Rohan.

LAOU AR REIER, o vont da gaout ar Barz.

Petra vezo va darvoud-me ?

AR BARZ

Setu ma welan en ear eun dube eus ar re goanta, e ziouaskell astennet, ne finv ket ; hogen, eus faoutou ar Roc’h, setu eur falc’hon kriz o tilammet en eun taol-kount. Mont a ra war-eün d’an dube arc’hantet, ha gant e ivinou, e krog ennan hag ez a d’é lakaat e-hars treid e vestr, hanter-varo. Hema a flod aneza hag a laka eun tog alaouret war e benn.

LAOU AR REIER

Pegen goloet eo da gomzou !… (d’ar bobl.) Petra lavar ?… Daoust ha dizoloet en defe ?…

GUIOMAR

Sorser, pe uriziner, an traou o deus liou fall ganez. Poent eo echui. N’eo ket red d’it lavaret hor planeden d’eomp-ni, hogen lavar d’eomp ar pez a zell oc’h Yann-Dileve.

AR BARZ

Yann-Dileve !… Mantrusa tra da welet ! Ar bleiz a zo deuet er-meaz eus dounder e doull tenval. Eat eo e-doug an noz da ober eur bale e-touez denved e amezeg ; hogen ar chas a ziwalle mad, edont war evez. Stignet en deus e las hag unan eus ar chas a zo kouezet ennan, hag, e leac’h kas al laer diwar e dro, en deus kaset an oan d’ezan. Miret en deus e breiz en e doull-kuz, tostik da ster ar goagou aour, evit e laza easoc’h a-ze.

LAOU AR REIER

Gevier a leverez, urisiner ; da ganaouennou a dalv hirroc’h eget da ziouganou a reuz.

AR BARZ

Taolit evez mad, aotrou, n’hoc’h eus ket lennet c’hoaz en amzer da zont !… N’hoc’h eus ket c’hoaz troket ho kouriz a zenechal oc’h ar roben leun a herminigou !

LAOU AR REIER

A-walc’h a ziotachou ! Lez ac’hanomp e peoc’h gant da blanedennou, ha kea da bourchas eun diskan nevez d’eomp a-benn ar c’hoariou a zo o vont da zigeri. Da garga ran da ober meuleudi ar gounider.


TRIWEC’HVET DIVIZ
An hevelep re, eun EMBANNER a VREZEL, o tont a zeou.


AN EMBANNER

En hano hon Aotrou Arzur a Vreiz-Izel e teuan da gemenn d’eoc’h e vezo digor ar c’hoariou a-benn eun heur, hag hoc’h galvet holl da zont da gemeret perz enno.

ROHAN

D’eomp da lakaat hon armou e stad. Aotrounez, deut d’am heul.

HOLL

D’eomp da zâl an armou !

(Mont a reont holl er-meaz. Laou ar Reier a jomm er penn a-dren, ar barz war e lerc’h. Pa’z a da zortial e tizro hag e krog e breac’h ar Barz, oc’h e jacha war leur an teatr.)

NAONTEGVET DIVIZ
LAOU ar REIER, ar BARZ


LAOU AR REIER

Klasker bara, ha lavaret a ri d’in petra zinifi da gomzou dic’hiz ?

AR BARZ

Aotrou, livirit d’in da genta piou a hanvit « klasker bara » ?

LAOU AR REIER

Lez al lorc’h a gostez, boued ar groug !… Piou en deus dizoloet d’it sekrejou va buez ?…

AR BARZ

Anaoud a rit eta eo va gwiziegez huel hag eün ?

LAOU AR REIER

Na gredan tamm ebet ez kwiziegez. Hogen, da deod a zo re lemm evit n’am befe ket aon da veza flemmet gantan. Red eo d’in kaout da c’her.

AR BARZ

Ha sonjal a rit, aotrou Laou, e werzan-me va zeod evel ma werzit ho kleze ?…

LAOU AR REIER

Adarre, sarpant milliget ! C’hoant az peus ’ta d’am c’has beteg penn ?… Mad ! desk, mar kerez, penaoz an disterra ger war gement-ma a gousto d’it…

AR BARZ

N’em eus morse krenet dirak den, aotrou kont. nebeutoc’h c’hoaz e krenin dirak eur spier gwerzet da Yann-Dileve !

LAOU AR REIER, e kounnar.

Dre an ifern ! kas a ri da zekrejou ganez en douar ! (Tenna ra e goutellazen, hag e sailh war ar Barz ; ar Barz a bar an taol hag a denn e armou digant Laou.)

AR BARZ

Dont a ra ganeoc’h, aotrou kont !… En em lakaat a rit e tro a-benn-vrema da zeveni ho promesaou !

LAOU AR REIER

Daonet n’ vin ket ! Da vuez am bezo, pe peoc’h a roï !

(Tenna ra e gleze.)
AR BARZ

C’hoant ho peus, aotrou, e ve galvet unan bennak, ma lavarin d’ezan ar penn abeg eus an tousmac’h-ma ?

LAOU AR REIER, er-meaz anezan e unan.

Sarr da c’henou, reuzeudig ! pe me az lazo evel eur c’hi !

AR BARZ

Lakit ho kleze en e leac’h, aotrou kont ; va zeod na vo ket gwerzet d’eoc’h ; hogen, me ho ped, it buan d’ho maner, ha na gailharit mui kastell ho mestr dre ho falloni kuzet.

LAOU AR REIER

Setu unan bennak o tout.

AR BARZ

Peoc’h d’ho tro ! me na werzan den, zoken an dud digalon !


UGENTVET DIVIZ
An hevelep re, ARZUR, LAN a ZINAM, LOHEAG, ROHAN, GUIOMAR, HERVE a LEON, MALESTROA, DIJENTILED, TUD a VREZEL, FLOC’HED, MEVELIEN.

(Arzur hag ar Floc’hed a deu dre an tu deou. — An Dijentiled hag ar mevelien a deu dre gleiz.)

ARZUR

Dont a ran va-unan, aotrounez, da rei d’eoc’h anaoudegez eus ar c’hoariou a vezo bremaïk e porz ar c’hastell. An aotrou Lan a Zinam, va c’helenner a zoare, Herve a Leon hag e vreur Gwiomar, a zibaban da veza barnerien ar c’hourinadeg.

LAN A ZINAM

An aotrou a aotrefe d’eomp ive war-lerc’h ar c’hourinadeg marc’heien, eur redadeg evit ar skouederien hag an dud a vrezel ?

ARZUR

An aotre a roan gant plijadur. Allo, tud kalonek, levenez hag eürusded e pep leac’h hirio !

HOLL

Bevet ! Bevet Arzur a Vreiz-Izel !


————


Divez an Arvest kenta.