| ◄ Selestin | Juliana | Loeiz-Mari Grignion ► |
Diazezourez Goueliou ar Zakramant
levet an oferen ha tostât ouz an dôl zantel, setu ar pez a c’houlenn, dreist-oll, Hon Zalver Jezuz-Krist digant ar gristenien, hag epad meur a gant vla, an Iliz ne gemeras doare-all ebet da enori Sakramant an Oter, meulet ra vezo.
En trizekvet kantved, Doue, o welet e yenae kalonou an dud en e genver, a roas da anaout d’eul leanez eus hospital Mene-Kornilhon, e-tal Liej, an ezom a oa da zevel eur gouel en enor d’ar Zakramant. Juliana oa hano al leanez-ze ; ganet er bla 1192, en em gave en penn manati Mene-Kornilhon, er bla 1230.
A-viskoaz oa bet devot da Jezuz-Krist en Zakramant an Oter ; adalek he c’houezek vla, bep gwech m’en em dôle da bedi, e krede gwelet al loar en he c’hann, gant eur c’hoch enni.
Roët e oe da anaout d’ezi e verke al loar-ze an Iliz ; ar c’hoch a oa enni a verke e vanke, etouez holl goueliou an Iliz, unan en enor d’ar Zakramant, ouspen hini ar Yaou-Gamblid a goll e liou etouez tristidigez ar zun zantel.
Eskob Liej, an ôtrou Robert de Torote, goude bezan laket seiz den gouiziek, en o fenn Jakez Pantaleon, au hini a dlee bezan divezatoc’h ar pab Urban IV, da studian mennoz ha lavariou al leanez santel, ha bezan klevet o ali, a c’hourc’hemennas, er bla 1246, ma vije grêt en e eskopti Gouel Korf-Krist, d’ar yaou war-lerc’h sul an Dreinded. Ar c’hentan gouel en enor d’ar Zakramant a oe grêt eta en Liej, er bla war-lerc’h (1247).
Meur a hini a gavas da lavaret war an neventi-ze ; Juliana, kemeret gant eleiz evit eun hunvreerez, a oe ken gwall-gaset ma renkas kemer an tec’h. Mervel a reas, d’ar 5 a viz ebrel 1258, he daoulagad o paran war ar Zakramant, meulet ra vezo.
Unan eus he mignonezed, eus Liej evelti, he hano Eva, eo a beurachuas he labour. Pa bignas Urban IV war Gador sant Per, e c’houlennas outan ober, dre an Iliz a-bez, gouel ar Zakramant. Ar pab a gemere e amzer. Eur mirakl c’hoarvezet en Bolsena a reas d’ezan mont war rôk. Eur beleg a oa eno hag en devoa poan o kredi e c’helle ar bara hag ar gwin trei en korf hag en gwad Jezuz-Krist. Eun devez, d’ar gourreou, ar gwad a redas eus an hosti wenn hag a ruzias al lienen.
Urban IV, a oa neuze en Orvieto, a yeas gant e gardinaled, betek Bolsena, evit gwelet ar burzud. D’an 8 a viz gwengolo, al lizer Transiturus a c’hourc’hemennas ober Gouel Korf-Krist dre an Iliz a-bez. An doktor sant Thomas, karget gant ar pab, a lakas e holl galon hag e holl spered da zevel ofis hag oferen ar gouel-ze ; mes kement a vrezeliou a oa neuze dre ar bed, ma ne oe ket heuilhet gourc’hemen Urban IV dustu na dre holl. Klemant V, er bla 1311, hen embannas en Vienn, evit an eil gwech, dirak rouaned Frans, Bro-Zôz hag Aragon.
Ar pab Yan XXII a c’hourc’hemennas ma vije grêt ar gouel neve, gant eun eizved, ha ma vije douget ar Zakramant en prosesion (1318.)
Kement a vev a c’houlenn magadurez evit chom beo.
Endro d’imp e kavomp eleiz a dreo divue ; treo ha ne finvont nemet pa vezont finvet ; treo ha ne greskont nemet pa vezont berniet. Mes krouadurien beo a zo ive, hag an douar zoken, kouls lavaret, n’eo nemet eun dôl divent hag a zo berade eur bern krouadurien bodet o tibri endro d’ezi : « Debret hag evet, en em grenvaet hag en em laouennaet, » a lavar Doue d’eze, ha bemde e pipont o zamm hag e tapont o lomm, pep-hini o kemer ar pez a zo diouz e zoare.
Ar blanten hag an aneval a azez ouz tol vras ar bed hag a gemer diwarni evit stumman, harpan, miret ha kreski o c’horfou, ar pez a zo diouz o doare : an dra-ze eo ar gommunion evite.
An den, roue ar grouadurien, ne ra ket dishenvel diouz ar grouadurien veo a zo dindannan. Aneval, dre eun darn anezan, e stumm, e harp, e vir hag e kresk e gorf, dre ar vagadurez a gemer en korf e vamm, er parkeier, en kig al loened danv ha goue a gav war e hent, hag a zo krouet abalamour d’ezan. Ha seul-vui e kommuni evel m’eo dleet, na re, na re nebeut, gant an treo boedek a zo endro d’ezan, ha seul yac’hoc’h ha seul krenvoc’h eo en e gorf, seul anevaloc’h, kouls lavaret !
Krouadur distag diouz an douar ha diouz ar maro, dre o ene speredek, an den a vag an darn-all-ze anezan o rei d’ezi treo gwir, treo kaer, treo mat, ha seul-vui e kemer an treo-ze, seul-vui e kommuni gante, ha seul lemmoc’h eo e spered, seul glanoc’h eo e galon, seul denoc’h eo !
Ma ne vije bet an den nemet eun den, ha netra ken, ne vije ket ezom magadurez-all ebet ouspen. Mes Doue, en eur groui ac’hanomp, en deus hon c’hrouet gant kement a garante, m’en deus silet ennomp e natur, abalamour d’imp da c’hellout mont, goude ar vue-man, d’e welet en e sked, ha nan hepken en e skeud, tâl ouz tâl, evel m’eman.
Doue, en eur groui ac’hanomp, en deus krouet ac’hanomp gant kement a garante, m’en deus grêt ac’hanomp n’eo ket tud hepken, mes doueed, bugale d’ezan :
Biken n’hon dije gortozet kemend-all eus e beurz ;
Biken n’hon dije goulennet kemend-all digantan ;
Ha panevet en deus komzet, biken n’hon dije kredet kemend-all.
Ha p’eman an treo evelse, petra c’hell magan an natur Doue a dle bezan ennomp ?
— Al lez ar muian livriz hag ar mel an teneran ne vagfont biken nemet an natur aneval.
— An treo gwiran, kaeran ha gwellan a c’hell diwan en hon ene, ne vagfont biken nemet hon natur speredek.
— An natur Doue a zo ennomp. Doue e-unan a c’hell he magan ; n’eus nemetan !