Er hombat spirituel/Chapistre 83
| ◄ Pedèn de J.-C. eveit goulèn guetou peah interior hun ineanneu. | Guirionéeu principal. | Devér ur hrechein. ► |
OUÉ en dès hou hrouéet ha laqueit ér bed aveit en hanàuein, er hârein hac er chervigeuin, ha dré er moyant-zé gounid er vuhé éternel.
Aveit hé gounid, necessær é credein er guirionéeu ag er fé, miret gouhemeneu Doué ha ré en Ilis, receu guet dispositioneu vat er sacremanteu, ha hur bout recour doh Doué dré er bedèn.
Er guetan guirioné e ver obliget de gredein é, nen dès meit un Doué hemp quin, pehani zou ur speret éternel hac infini, crouéour d’en ean ha d’en doar, ha mæstre drès en ol ha quement tra zou én hai. N’en dès quet bet a gommancemant, ha nen dou quet a fin : ean e zou ol-buissant, ean e uél tout, e hanàu tout, bet er secrettan chongeu , ean e hoarn hac e gondui tout ér bed dré é brovidance, ha tout er peh e arriue guenemb, e arriue dré é ordre pé dré é bermission.
Bout zou tri person distinguet é Doué, en Tad, er Mab, hac er Speret-santel ; larein e rer émant distinguet, rac en tad nen dé quet er mab, nac er mab nen dé-quet er speret-santel ; en tad zou Doué, er mab zou Doué, er speret-santel zou Doué, ha neoah nen dint quet tri Doué, mæs un Doué hemp quin é tri person ; er myster-man e hanhuer myster en Drindet santel. En tad nen dé quet cohoh, na gùel, na parfætoh, na puissantoh eit er mab, nac er mab eit er speret-santel ; mæs en tri person divin-man e zou ingal é peb tra.
Doué e zou partout, é peb léh, hac èl-cé nen dès léh erbet é pehani e homb exant ag en adorein, pé é peb léh e teli bout adoret ; mæs ean e ordrèn demb en adorein én ur fæçon principal én ilisieu hac él lehieu santel, ha ean e bunissou mui er péhedeu commettet él lehieu santel eit er ré commettet él lehieu aral.
Unan hemp quin ag en tri person ag en Drindet en dès hum hroêit dein aveit omb ; nen dé quet en tad pehani e zou er hetan person, nac er speret-santel pehani zou en drivet ; mæs er mab pehani zou en eil person ag en Drindet ; ean en dès quemeret ur horf hac un inean haval doh hun ré ni étré digosté er uériès glorius Vari ; é gorf sacret e zou bet formet a purran goaid er uériès Vari, dré vertu hac operation er Speret-santel. Hum hroêit en dès dein aveit hun tennein a sclavage er péhet, a boénieu en ihuern, ha meritein demb er vuhé éternel : rac meritet hun boai bout collet dré péhet hun hetan tad Adam, a behani e homb lodec, ha dré er péhet marhuel commettet én ouait a ræson. Er myster-man e hanàuer myster en Incarnation.
Mab Doué deit de vout dein e zou hanhuet hun Salver Jesus-Chrouist. Raccé hun Salver Jesus-Chrouist e zou mab Doué deit de vout dein : nen dès é Jesus-Chrouist meit ur person hemb quin, pehani zou mab Doué, en eil person ag en Drindet ; ean zou gùir Doué ha gùir dein a pen dès quemeret ur horf hac un inean haval doh hun ré-ni. Gannet é bet é Bethléem, én ur beuranté vras, er bemvet dé ar n’uguent a vis en Avend, de greis noz, ha hanhuein e rer en dé mé ma gannet, gouil Nendelec. Eih dé goudé ma oai gannet, ean e gommanças de scuil é oaid dré er circoncision, ha hanhuet e oai bet Jesus, de laret é Salver ; er hetan dé ag er blai é. Ean en dès bihuet ar en doar ardro tri blai ha tregont : tri blai quênt é varhue, arlerh ur yeun a zeu-uguênt dé, ean e berdegas el lezen a grechéneah d’en ol e gârai er cheleuet, e rai hemp cess peb sort miracleu eit ma vé bet credet ; ean e ressuscitai er ré varhue, e rai er yehet d’er ré clan, er guélet d’er ré dal, er gomps d’er ré mut, er hleuet d’er ré bouar, e zelivrai er ré positet ; ne refusai a ober vat de hanni dré é viracleu. Opèn ma perdeguai er guirionéeu necessær eit hun salvedigueah, ean en dès reit temb en exampl ag en ol vertuïeu, é ober vat d’en ol, é vihuein guet humilité, é creis er beuranté hac er poénieu, é souffrein en ol miserieu ag er vuhé-man, a gaus d’hun péhedeu.
Marhuet é guiner er Groez, staguet doh ur groez étré deu lair, ar behani en dès scuillet bet en deuéhan tapèn a é oait précius aveit salvedigueah en ol dut. Marhuet é revé mei dein, ha revé mei Doué ean en dès reit ur bris hemp som d’é souffranceu. Er myster-man e hanhuer myster er Redamption.
Ressuscitet en dès en drivet dé arlerh é varhue, dé sul Vasq. Quement græce hun ès er bed-man, ha quement vat e esperamb ér bed aral, é receuamb dré veriteu buhè, passion ha marhue Jesus-Chrouist. En dut santel en devoai bihuet en é rauc, e oai ol dalhet él Limbeu, bet que ne oai marhuet, ha disquennet d’ou delivrein a ino : deu-uguênt dé arlerh é resurrection, dé ouil en Asçansion, ean e vontas d’en ean a behani e tegassas er Speret-santel d’é Apostolet ha d’en Ilis, sul er Pantecoust.
Jesus-Chrouist, revé mèi Doué, e zou é peh léh, mæs revé mèi dein, ean e zou hemp quin én ean hac ar hun autérieu ér sacremant ag en Autér.
Ilis Jesus-Chrouist e zou un assamblé a fidelet crechenion peré e zou aliet dré er brofession e rant ag er memb fé, dré en usage e rant ag er memb sacremanteu, ha dré en aboeissance hou dès d’en Tad santel er Pab, d’en Escobet ha d’en dut aral a Ilis peré e zou hou bugulion spirituel ; ne èll hum drompein, na trompein é bugalé ; nen dès meit un Ilis pehani zou en Ilis santel, catholique, apostolique ha romæn ; ne eller quet bout salvet ér mez a nehi, strèuet é partout, ha hi e badou bet fin er bed. Er pedenneu hac en œvreu mat e ra er grechénion e zou commun étré d’hai, mui pé bihannoh, hac é hès communion étré en ol fidelet crechenion hac er sænt e zou ér Baraouis, hac en ineanneu e zou ér Purgatoér, rac ni e bed er sænt hac int hun secour drè hou intercession, ha dré hun pedenneu hac œvreu mat ni e soulage en ineanneu ag er Purgatoér.
Ér fin ag er bed Jesus-Chrouist e zèi de jugein en ol tud ; nezé é ressuscitehemp ol ; é vehemp ol dastumet én ur memb léh : é comparissehemp ol dirac tribunal hur Salver eit receu hun santance pehani e vou prononcet demb dré Jesus-Chrouist ean-memb.
Opèn er jugemant général, bout zou er jugemant particulier pehani e hum hroa ér momant ma varhue peb-unan. Juget vehemp ol, ha reit e vou de bep-unan er peh en devou melitet dré é œvreu mat pé drouc, de laret é, ur vuhé eurus de virhuiquin e vou recompanse er ré e virou gourhemeneu Doué, hac un éternité a valeur e vou punition er ré e varhuou é stat a béhet marhuel.
Pihue-benac e ouair hac e gomprèn symbole en Apostolet, de laret é, Me gred én Doué etc., e ouair er guirionéeu a beré é tan a gomps deoh ; rac merchet int én hi ; Symbole en Apostolet e zou ur fæçon d’ober profession a fé en dès lausquet guenemb en Apostolet. 2.° Necessær é, eit bout salvet, miret gourhemeneu Doué ha ré en Ilis. Doué en dès reit demb dec gourhemen ; én tair hetan éma comprenet hun obligationeu é quever en eutru Doué ; hac ér seih aral hun obligationeu é quever hun nessan : en dec gourhemen-zé e gonsiste é cârein Doué drès peb tra a gaus dehou é hunan, hac hun nessan èl omb hun hunan a balamor de Zoué, de laret é, eit quement-cé émant bet reit demb. Hui e gavou er gourhemeneu-zé el livre pedenneu, pé er hatechism, ha gourhemeneu en Ilis ehue. Bout zou a nehai hueh principal e homb obliget de zisquein ha de viret édan poén a béhein, hac a vout sellet èl payanet.
Aveit cârein Doué drès peb tra, ret é er hârein a greis hun halon, mui eit quement tra zou crouéet, ha bout prest de gol quement mat un ès, er vuhé memb, quentoh eit displigein dehou. Aveit cârein hun nessan èl ma ordrèn Doué, ret é desirein ha gober dehou a balamor de Zoué er memb vat e zesiramb hac e rehemp demp-ni hun hunan, revé Doué. Ne fal quet gober dehou na laret a nehou er peh ne gârehemp quet e vehai groêit demb, na laret a hanamp.
Commettein e rer er péhet é torrein gourhemeneu Doué pé ré en Ilis, pé é vanquein a sentein doh-t’hai, rac er péhet e zou un diaboeissance de lezen Doué ; er péhet e zou enta er brassan ag en ol drougueu, rac nen dès nitra e zisplige de Zoué meit er péhet : hur brassan sourci durant hun buhé e zeli bout de zihoel doh-t’hou, hac é special doh er péhet marhuel, rac ma ra demb col græce Doué, ma ra er marhue d’hun inean, ha rac ma velite en dânation éternel ; ne faut meit ur péhet marhuel hemb quin eit quement-cé, ha piue benac e varhuou goudé en dout ean commettet, hemp en dout bet er pardon a nehou, e vou dânet durant en éternité. Er péhet veniel ne ra quet demb col græce Doué, mæs ean hi oanna hac e yeina é garanté dohomb, ne velite quet er poénieu ag en ihuern, mæs ean e velite poénieu tamporel e vou ret andur ér bed-man dré er benigèn, pé er bed-hont én tan ag er Pugatoér.
3.° Jesus-Chrousit en dès instituet seih sacremant en dès lausquet guenemp eit hon santification.
Er Vadiènt, er Gonfirmation, er sacremant ag en Autér, er Benigèn, en Nouièn, en Urh hac er Priédeleah.
1.° Er Vadiènt e efface er péhet originel, hac ol er péhedeu actuel ; hi hun groa bugalé de Zoué ha d’en Ilis ha hi hun oblige de gredein en doctrine a grechéneah, de renonciein d’en diaul, d’é vombanceu ha d’é ol œvreu ; de vired gouhemeneu Doué ha ré en Ilis, ha de vihuein revé en aviel. Hemp receu er Vadiènt, n’eller quet bout salvet, meit a ean vehai dré er martyre pé dré er garanté parfæt, guet en desir ag er sacremant-cé. Hanhuein e rer en uiue sort Badiènt deuéhan-zé er Vadiènt a oaid, hac er Vadiènt a zesir, èl me hanhuer en aral er Vadiènt a zeur.
Eit badéein erhat, ret é en dout intantion d’ober er peh e ra en Ilis en ur vadéein, quemer deur naturel ha quemun, ha laret doh hi turul ar bèn en hani e vadéer er honzeu-man : Mé ha vadé én hanhue en Tad, hac er Mab, hac er Spéret-santel.
2.° Er Gonfirmation e ra demp er Spéret-santel, hun groa crechenion parfæt, e ra demb courage de féahein en tantationeu, da zouguein guet avantage er victoér ar er péhedeu, ha d’avoéein a voéh ihuel er fé a grechéneah én hun ol actioneu.
3.° Er sacremant ag en Autér e zou ur sacremant é pehani éma én effet hac é guirioné corf, goaid, inean ha divinité hun Salvér Jesus-Chrouist édan en apparenceu ag er bara hac ag er guin. Eit receu er sacremant-cé ret é bout ar yune, meit a ean e vehair én danger a varhue.
4.° Er sacremant a Benigèn e efface er péhedeu hun ès commettet goudé er Vadiènt. Eit gober freh dign a benigèn, ret é 1.° En dout ur guir quai en devout offancet Doué, hac ur ferm resolution de changein a vuhé, de guittat er péhet ha de bellat doh en occasioneu a béhet. 2.° Ret é covesat ol er péhedeu commettet, hemp cuhein hanni ; rac a pe guher ur péhet marhuel hemp quin, commettein e rer ur sacrilege. 3.° Ret é en dout er volanté d’ober satisfaction de Zoué dré er benigèn e ordrèn er hovezour, ha receu guet aboeissance hac a volanté vat er poénieu e arriue guenemb a berh Doué.
5.° En Nouièn e efface d’er ré clan er reste ag er péhedeu ; ean e ra dehai græceu eit um zisposein de verhuel é stat vat, ha guhavé mem ean e ra er yehet d’er horf, a pe juge en eutru Doué éma mat ha pourfitable quement-cé eit e hloër prope hac eit salvedigueah er hlan.
6.° En Urh e ra er pouvoér hac er græce necessær de certæn tud e vé consacret de chervige en Ilis, de hum acquittein santélamant ag en devérieu é sel chervige Doué ha salvedigueah en Ineanneu.
7.° Er Priédeleah e ra d’er priédeu er græce de vihuein santélemant ér stat-cé én eil guet éguilé, ha de zessau hou bugalé revé el lezén a grechéneah.
Pliget en dès guet Jesus-Chrouist instituein seih Sacremant hemp quin, eit ma vezai bet havaledigueah étré buhé spirituel mab-dein hac é vuhé corporel : en havaledigueah-zé e zou er peh é han de laret arlerh en doctor sant Thomas hac en tadeu ag er honcile a Florance. Èl e ta mab-dein ér béd dre er ganedigueah, èl-ce er hrechein e vé gannet a nehué spirituellemant dré er Vadiènt ; èl gober en dès a gresquein hac a guémer durant é youanctisse, èl-cé er hrechein e gresq é græce hac é guemer nerh ér fé dré er Gonfirmation ; èl dober en dès a vouit eit hum vaguein ha conservein é vuhé, èl-cé dober en dès er hrechein ag er sacremant ag en Autér eit hum gonservein ér vuhé spirituel ; èl dober en dès mab-dein a guemer drameu a pe ve clan, eit recouvrein er yehet, èl-cé er hrechein en dès dober ag er benigèn eit guellat a é hlinhuédeu spirituel ha recouvrein græce Doué en devoai collet dré er péhet ; èl dober en dès a hum burgein goudé é hlinhuet, eit gober scarh mat d’er horf, èl-cé ehué er hrechein en dès dober ag en Nouièn ér fin a é vuhé, eit gober ur scarh mat d’en inean, rein courage dehi, ha recouvrein mem yehet er horf, mar juge en eutru Doué éma mat quement-cé eit é hloër ha salvedigueah er hlan ; èl dober e zou a vistre eit conduiein en dut hac ou instrugein, èl-cé en Urh e ra d’er grechénion bugulion spirituel, eit ou hondui hac ou instrugein a ou dever ; èl é yehai er bed de gol pe ne lausquehai en dut bugalé ar ou lerh, chetu perac Doué en dès instituet er Briédeleah, ha Jesus-Chrouist en dès ean laqueit de vout sacremant eit men devezai bet perpet serviterion fidel ar en doar, peré e vêlou de jamæs én ean en Drindet beniguet, un Doué é tri person, ha tri person én un Doué.
Er Vadiènt, er Gonfirmation hac en Urh n’ellant bout receuet meit ur uéh hemp quin, rac ma verchant ur haractere én inean ag er guetan guéh ma hou receuer. Er haractere-zé e zou ur merche spirituél pehani ne èll jamæs bout effacet, nac ér bed-man, nac ér bed-hont.
Partagein e rer er sactemanteu é deu lod peré e zou sacremanteu er ré-varhue ha sacremanteu er ré-vihue. Sacremanteu er ré varhue e zou er Vadiènt hac er Benigèn, rac mé mant instituet eit ressuscitein en inean ag er marhue, én ur rein dehi er vuhé spirituél. Sacremanteu er ré vihue e zou er Gonfirmation, er Gommunion, en Nouièn, en Urh hac er Priédeleah. Galhuet int sacremanteu er ré vihue, rac ne zeliant bout receuet meit guet er ré e zou é stat a hræce Doué pehani e zou buhé en inean.
4.° Aveit gounid er vuhé éternel, necessær é demp hur bout recour doh Doué dré ér bedèn.
Er bedèn e zou ur sàue a hun speret hac a hun halon dermaha Doué, eit én adorein ha goulèn guetou hun doberieu.
Necessær é demp absolumant pedein Doué hac hun bout recour doh-t’hou, rac a hanamp ni-memp ne ellamp hun bout nitra a vat ha profitable eit hun salvedigueah, pas memb ur chonge mat, mæs tout er peh e ellamp hun ès guet Doué.
Mar ra Doué mar a græce hemp hi goulèn, bout zou hilleih peré ne ra méit d’er ré er ped hac hou goulèn, èl er græce de vout fidel dehou bed er fin, emé sant Augustin : goulennamp enta er græce-zé drès er réral. Ne huès quet receuet, rac ne huès quet goulennet, emé sant Jacques, pé ne huès quet goulennet el ma telioh. Er bedèn e zou ur moyant eit hun bout er græceu hemp peré ne rehemp quet hun salvedigueah ; ret é enta pedein.
Doué e ordrèn demp pedein, é ourhemen ar quement-cé e zou sclære ; ret é, e m’ean, perpet pedein hemp scuéhein ; goulennet hac é vou reit teoh. Er uellan hac en excelantan pedèn e oéhemp gober de Zoué e zou er Pater noster ; ur bedèn é deit ag en ean ; rac nen dé quet tud abil na sænt en dès hi groeit ; hun Salver ean-memb en dès hi composet ag er hetan bet en dehuéhan guir. Honnan é er pèn hac er væstrés ag en ol pedenneu, emé sant Augustin. É honneh e zeli bout er pedenneu aral tout, ha tout er pedenneu aral é honneh. Pedèn é pehani nen dès na rai na bihan, é pehani nen dès nitra da lacat, nac a behani nen dès nitra de lemel ; pedèn santel ha quen agréable de Zoué que ne oulèn hanni meit hi ; én hi éma comprenet é ber guirieu ol er peh e zeliamp goulèn guet Doué eit é hloër ha hun salvedigueah.
1.° Necessær é pedein, principalemant a p’en dé requis dihoal ha feahein un tantation benac : Dihoallet ha pedet, guet eune ne gouéheheoh én tantation, emé hun Salver.
2.° A pe fal demp hun bout contrition a hun pehedeu, rac n’hun bou quet er gontrition-zé a hanamp ni-memb ; ni e zeli hé goulèn guet Doué a greis hun halon. Hun Salver e lare demb hi goulèn dré er homzeu-man : Goulennet, hac é vou reit teoh.
3.° A pe gommançamp en dra vras benac eit gloër en eutru Doué, pé a pe hum gave un dra bi... benac én hènt a hun salvedigueah, Doué ne vanque jamæs a rêin secour d’er ré e oulèn guetou. Doué ne bermettou quet ma vehemp tantet mui eit ne ellamp feahein.
4.° A pe ver clan, a pe ver én un danger bras benac, pé aveit er horf, pé aveit en inean, a pe vé ur miser bras benac ér bed, èl ur goal vléat, ur brésel, ur querteri, ur vocèn, a pe rer brésel d’en Ilis, pedet-mé en hou ç’affliction, ha m’hou telivrou.
5.° A pe doster d’er sacremanteu.
6.° A pe ouyamp éma hun nessan én danger a hum gol hac a hum zannein, pedet en eil eit éguilé, eit ma vehat salvet, emé sant Jacques, etc.
Én occasioneu-zé éma recommandet pedein. Er ré e chom pêl hemp pedein n’ou dès quet calz a sourci ag en affær a hou salvedigueah ; hac er ré ne berzant quet pedein de noz ha de vitin, e vihue èl tut hemp fé, hemp lezèn ha hemp religion. Ret é pedein perpet, hemp scuéhein, emé hun Salver : Pedet hemp arsau, emé sant Paul. Perpet en hun ès dober ag un dra benac, perpet enta éma ret pedein ha goulèn.
Chetu er guirionéeu principal e zeli gout ha creein peb gùir crechein én Ilis catholique, apostolique ha romæne, ér mæz a behani nen dès salvedigueah erbet de espérein.