Setu Alanig adarre gwelet-mat gant ar roue. Nobl a bignas war e dron hag a gomzas a vouez uhel ha herr :
« Laboused ha loened, paour ha pinvidik », emezañ, « grit peoc’h. Selaouit ac’hanoun, bras ha bihan, aotrounez hag itronezed, ha eankit doun en ho penn kement tra a c’hourc’hemennin d’eoc’h. Alanig a zo bet bremaik barnet d’ar maro, hag, e gwirionez, dellezet en deus eur maro kriz, ha den ne zislavaro ar varnerien. Bremaik, avat, Alanig en deus diskleriet d’in eur bern traou kuz. Evit e drugarekaat e lezan gantañ e vuhez hag e holl vadou. Va mignon eo adarre. Hiviziken eta e c’hourc’hemennan d’eoc’h saludi anezañ gant doujañs, e kement lec’h, heñ, e wreg hag e vugale. Ma en deus graet droug, — ha piou a zo gwenn e goustiañs ? — ma en deus graet droug, an droug-se a zo tremenet, ha gwalc’het e vezo dizale. Rak, warc’hoaz d’ar beure, kerkent savet an heol, Alanig a guitaio e gastell evit mont d’ober eur pirc’hirinerez hir da Roum, hag ac’hano ez aio pelloc’h, en tu all d’ar mor. D’ober pinijenn ez a di, war droad, eur vaz en e zourn hag eur bisac’h war e gein. A-benn eur bloaz ac’han e teuio en-dro. Lavarit d’ezañ kenavo, gant ho kalon, ha nann gant fae, diwar beg ho teod. Ha dalc’hit soñj mat eus an dra-mañ : an neb a zo mignon d’in ne zeuio ket mui da glemm dirazoun diwar-benn Alanig al Louarn, pe ker e kousto d’ezañ ».
Neuze, Lip-e-Bao a sellas ouz Job hag ouz Lom.
« Nag a boan gollet ! » emezañ. « Ar gwella tra hon eus da ober bremañ eo mont ac’han. Peogwir ez eo Alanig gwelet mat adarre, ni a vezo gwelet fall dizale. Eul lagad am eus kollet, hag aon am eus da goll an hini all. »
« N’emaomp ket brao ganti », a lavaras Lom.
« Deomp da gaout ar roue », eme Job, « rak eur vez eo pardoni torfedou ken bras da Alanig, eul loen hag a raio goap ouz Nobl kerkent ha m’en devo troet e gein ».
Job ha Lom a yeas eta da gaout ar roue hag ar rouanez. Glac’haret-naet e oant. Lavarout a rejont kalz droug ouz o enebour. Nobl, avat, a lavaras d’ezo :
« Peoc’h, mar plij ! N’hoc’h eus ket klevet ar pez am eus lavaret bremaik ? Alanig a vezo hiviziken va gwella mignon, ha ne blij ket d’in klevout e enebourien o tont da gonta d’in diwar e bouez an distera droug ».
A-boan m’en doa peurechuet e gomzou ma roas ar roue urz d’e archerien da chadenna an daou istrogell ha d’o c’has d’ar prizon.
« Ha bremañ, roue madelezus », eme Alanig, « ar gwella eus ar roueed, ez an da gemer hent an Itali, met eun dra a garfen kaout : eur sac’hig ler, da lakaat an tammouigou bara hag amann a vezo roet d’in evit an aluzen ».
Nobl a chomas eur pennad hep lavarout ger.
Sellout a reas ouz mestr an archerien :
« Aotrou Krabanek, selaouit : Alanig a c’houlenn eur sac’h ler, ha n’em eus hini ebet da rei d’ezañ. Trouc’hit eun tamm kroc’hen a zaou droatad a hed hag a gement a lec’hed diwar gein an arz, ha grit gantañ eur sac’hig brao evit Alanig ».
Alanig a dostaas ouz ar rouanez hag a lavaras d’ezi
sioulik :
« Itron gaer, diarc’hen oun : eur re votou a rafe kalz vad d’in evit va beaj. Job en deus eur re votou ler. Ne gav ket d’eoc’h e vefe dereat d’ezañ sikour ac’hanoun ha rei d’in unan anezo ? E wreg a c’hellfe ivez brao-tre dioueri ar re a zo bet paeet d’ezi evit he derou-mat. Ne gar ket bale, hag atao e vez en ti war he chaosonou. He botou a vezo louedet ha breinet war c’horre an armel, ha n’o devo talvezet da netra ».
Ar rouanez o vousc’hoarzas da Alanig.
« Evidoc’h », emezi, « e tiouerint eur re votou pep hini ».
Hag e voe graet da Job ha d’e wreg diwiska o botou ler nevez, melen ha skedus, ha prenet evit eur c’haer a briz war blasenn Sant Kaourintin. Job hag e wreg a azezas war an douar evit kuzat o zreid diarc’hen, ken mezus ma oant.
Alanig a dremenas e-biou d’ezo.
« A ’ta ! » emezañ, « ho potou a zo bet graet evit va zreid ha va zreid evit ho potou. Eul ler eus ar re wella, eul liou eus ar re gaera. Enkrez hoc’h eus bet moarvat gant an diouer anezo, ha brasoc’h enkrez c’hoaz e santit en ho kalon o welout ar roue o vousc’hoarzin d’in. Kaer hoc’h eus bet poania, ha poania, o klask dont a-benn da goll ac’hanoun, n’eo ket talvezet d’eoc’h. Evel-se emañ ar bed. Keit ha ma vezin oc’h ober va beaj, pe gentoc’h, keit ha ma pado ho potou, ne vezin ket evit mirout da soñjal ennoc’h, en ho karantez, en ho madelez. Da c’hortoz, aotrou hag itron, Doue ho paeo, ha kenavo ! »
Ar vleizez a oa gourvezet war an douar hag a ouele gant ar vez. Ne oa evit lavarout netra. He c’homzou a chome berr e toull he gouzoug.
« A ! » emezi a-benn ar fin, « an Aotrou Doue en deus binniget anezañ evit kastiza ac’hanomp abalamour d hor pec’hedou ».
Job ha Lom, an eil e-kichen egile, a chome mut o-daou. Trist ha glac’haret e oant, chadennet evel laeron ha muntrerien, ha goapaet gant o brasa enebour.
Alamg, evelato, a oa glac’haret ivez, pa Zeue soñj d’ezan eus ar c’haz : karet en dije c’hoari eun dro gamm bennak da Lip-e-Bao, evel d’an daou gompaer all.
Gwiska a reas e votou laeret, ha lavarout a reas da Nobl :
« Va roue, roit d’in ho pennoz, ma kemerin hent an Itali. Gortoz a zo koll amzer, ha ne garan ket dalea ».
Nobla c’halvas e sekretour hag a c’houlennas digantañ :
« Ha prest eo pelloc’h paperou Alanig ? » « Prest int, roue meur », a lavaras ar sekretour en eur ober eur stouadennig gant e benn ha gant e c’hlin
« Diskouezit ! » eme ar roue.
Ar sekretour a roas dezañ ar baperenn.
« Gwelomp hag-heñ eo mat evel-se », eme ar roue
Hag e lennas :
« Aotre a zo roet da Alanig al Louarn da dremen dinec’h dre holl zouarou va rouantelez. Ha pedi a ran, me, Nobl roue Kerne, holl vistri ar broiou all da rei d’ezañ sikour ha skoazell bep gwech ma en em gavo en ezomm, e n’eus forz pelec’h, war zouar pe war vor ».
« Mat-tre », eme Nobl.
Hag e sinas hag e lakaas e siell er c’horn, war boltred Alanig.
« Dal ! Alanig, e c’hellit mont bremañ. »
Nobl a roas urz da aotrounez e lez, priñsed, duged ha baroned, da ambroug ar pirc’hirin e-pad eun abadenn. Mont a rejont da heul Alanig, mezus ha stouet ganto o fenn.
« Roue », eme Alanig en eur vont kuit, « dalc’hit mat er prizon Lom ha Job, hoc’h enebourien vrasa. Dalc’hit chadennou teo en-dro d’o divrec’h, d’o divesker ha d’o gouzoug gant aon na zeufent a-benn d’en em zieubi. A ! soñjit, roue, soñjit mat : keit ha ma vezo an daou amprevan-se er prizon, e c’hellot beva eürus ha dianken. Met, ma legouez d’ezo en em denna diouz ar prizon, o ! neuze, diwallit, diwallit ! Touet ô deus e lazint ac’hanoc’h. »
Alanig a guitaas palez ar roue. An anevaled, evel ma oa bet gourc’hemennet d’ezo, a ambrougas anezañ e-pad eur pennad hent. Ken trist e oa al louarn hag eun dremm ken glac’haret en doa gwisket ma tarzas dour an daerou e daoulagad meur a loen. Lammig ar c’had a ouele hag a zifronke kenañ-kenañ.
« A ! Lammig paour ! » eme Alanig, « bremaik e vezo ret d’imp en em guitaat ha lavarout kenavo an eil d’egile. Pe vare en em welimp adarre? Piou ’oar? Ha beo e vezimp c’hoaz d’ar mare-mañ eus ar bloaz a zeu ? Daoust ha ne vezin ket bet lazet gant lakepoded, e meneziou gouez an Itali ? Petra ’fell d’eoc’h ? Pep hini en deus e blanedenn da heulia penn-da-benn war an douar-mañ. Met arabat gouela, paour kaez Lammig, arabat kaout ranngalon gant kennebeut a dra. Ma plij gant Doue, ni en em welo c’hoaz yac’h ha laouen, e palez ar roue Nobl ».
Lammig a sec’he an daerou a zevere puilh eus e zaoulagad penn-da-benn e fri. Alanig a gendalc’has :
« A ! Lammig, c’houi hoc’h eus truez ouzin, c’houi a gompren gwelloc’h eget pep hini pegen hir, pegen risklus, pegen dañjerus eo va beaj. C’houi a oar e c’houzañv eur pirc’hirin naon ha sec’hed, tommder ha yenijenn, a-hed e hent, hag anken, dienez, nec’hamant, poan-galon, poan-spered ha droughirnez o veza pell diouz e vro. A ! Lammig, c’houi eo va gwella mignon. Grit eur pennadig hent ganin choaz. Me a gar kement beza e kompagnunez an dud a feson. Lavarit da Dourter ar maout dont ivez evit ma kavot berr ho hent o tont en-dro ».
Tourter ha Lammig a selaouas an toueller hag a evas e gomzou evel m’o dije evet dour-mel. Hag e-pad ma raent hent, Alanig a zibune d’ezo e vrava marvailhou.
Degouezout a rejont dirak Kastell al Laer.
« E-tal ho kastell omp degouezet ? » a c’houlennas Lammig.
« Kastell al Laer », a respontas Alanig, « a zo war hent Roum ».
Degouezout a rejont e toull dor ar c’hastell.
« Chomit er-maez, aotrou Tourter », eme Alanig,
« ha touzit hervez ho naon hag ho c’hoant eus ar geot
tener ha blazet ken mat a ziwan el liorz. Lammig a
zeuio tre en ti ganin. Gouzout a raio an tu, gant e
gomzou ken flour, da frealzi va gwreg ha va bugale,
rak pa glevint emaoun o vont d’ober eur pirc’hirinerez hir, allas, allas, nag a zaerou a welimp, nag a
glemmou a glevimp, va faour kaez Lammig ! C’houi
a soursio, ar gwella ma c’hellot, da sec’ha o daerou,
e-pad ma vezin er sal o lakaat urz em paperou. Mar
choman dirazo e vefe teneraet va c’halon gant an dristidigez, hag o glac’har a virfe ouzin kemer hent an
Itali ».
O klevout Alanig o fougeal anezañ, Lammig a oa lorc’h ennañ, me hen lavar d’eoc’h. Tourter en em gave mat ivez o soñjal er geot blazet-mat aotreet d’ezañ touza anezo kement ha ma karfe.
E Kastell al Laer, gwreg Alanig a oa beuzet en he glac’har. Edo azezet war eur pallenn, o ouela dourek, hag en-dro d’ezi, he bugale a ouele douretoc’h choaz. Kredi a rae d’ezi e oa bet krouget he gwaz e palez ar roue. Pa welas Alanig o tont en ti, e sac’h war e skoaz hag e vaz-veaji en e zourn, e chomas souezet-maro.
« Alanig », emezi, « petra a zo c’hoarvezet ? Lavar d’in ».
Alanig a respontas :
« Va gwreg muia-karet, kondaonet oun bet e lezvarn ar roue, ha barnet d’ar maro. Chadennet oun bet, er skeul oun pignet betek er bazenn diweza, ha va fenn a oa tremenet e skoulm lagadenn al las-kroug. Met Nobl ar roue a zo bet madelezus em c’heñver hag en deus pardonet d’in va fec’hedou. Dieubet en deus ac’hanoun diouz ar maro kriz, ha me am eus prometet d’ezañ ez in da Roum d’ober eur pirc’hirinerez. A-raok e guitaat em eus goulennet justis digantañ evit meur a dorfed tamallet d’in e gaou. Ha d’o zro, va zamallerien dinatur a zo bet taolet er prizon. Job ha Lom a zo bremañ o hirvoudi en deñvalijenn, gourvezet war eur gwele plouz, hag eur picherad dour en o c’hichen da derri o sec’hed ha da zistana o zerzienn. An aotrou Lammig a zo bet roet d’imp gant ar roue, ha d’imp da ober gantan ar pez a garimp, rak Nobl en deus lavaret : Alanig, tamallet ha tamallet e gaou oc’h bet gant Lammig. D’eoc’h da bardoni d’ezañ pe da gastiza anezañ ».
Lammig, pa glevas ar c’homzou-se, a zeuas da veza gwall livet hag a grogas da grena ha da grena kenañ. Trubuilhet e oa, hag e klaskas mont er-maez. Met, prim evel an holl lern, Alanig a reas eul lamm araozañ hag a serras an nor. Spontet, Lammig a hopas :
« Sikour, sikour! Tourter, pelec’h emaoc’h ? Deuit buan, deuit buan ! Maro oun ! »
Ne hopas ket Lammig gwall bell, rak krabanou Alanig a waske d’ezañ toull e c’houzoug, ken na oa mui evit lavarout grik ha na stouas al loenig e benn, aet an daoulagad ennañ war o zu enep.
Setu penaos e tegemere Alanig e amezeien en e di.
« Deuit », eme al louarn d’e wreg, « deuit buan gant ho tent lemm hag ho stomok digor, ma welimp pegen mat eo al Lammig skouarnek-mañ. E gwirionez, evit ar wech kenta, e vo bet mat en eur feson bennak. A-hend-all eo bet e-pad e vuhez eur penn skañv ha diboell. Setu amañ graet gantañ. Bremañ eo dieub da damall ha da werza ac’hanoun kement ha ma karo ».
Gant o dent lemm ha gant o ivinou, Alanig, e wreg hag o zorad bugale a grogas gant al labour plijadurus. Al louarn a veule ar roue hag ar rouanez :
« Bennoz d’ezo ! » emezañ « Biskoaz, paneveto, n’hor. bije bet da zebri eur c’hig ken tener. Bennoz Doue d’ezo ! Debrit, va gwreg, debrit, va bugale, debrit e-leiz ho kof, ha ma plij d’eoc’h ar c’hig gad, ho tad a bako gedon d’eoc’h c’hoaz. A ! me a zesko d’ezo ober goap ouz Alanig ! Me a zesko d’ezo derc’hel, eur wech all, o zeod en o genou. An hini a raio droug da Alanig ha d’e diegez, ker e kousto d’ezañ. A ! ken d’ezo beza deuet d’ar skol ganin ! Me am bije kelennet anezo. Rak, em skol-me, an dud desket a gav bepred da zeski ! »
Gwreg Alanig a c’houlennas digantañ : « Lavarit d’in, Alanig, penaos oc’h deuet a-benn d’en em denna ken brao-se diouz palez ar roue ».
« O, va gwreg ,», a lavaras Alanig, « euriou hag euriou a vefe ret evit displega d’eoc’h penaos oun deuet a-benn da douella ar roue, da liva ar gevier d’ezañ bern war vern ha da damall, da werza, ha da lakaat kondaoni, d’o zro, va enebourien. Met ne guzan ket ouzoc’h : ar roue ne vezo ket mignon d’in e-pad pell amzer. Pa ouezo ar wirionez ez aio droug ennañ, droug spontus, kounnar ruz. Ha ma tegouez d’in, eur wech bennak goude se, tremen dre e balez, nag arc’hant nag aour n’o devo ar galloud d’am savetei. Ha zoken, hep tremen e-biou d’e balez, e teuio a-benn da lakaat warnoun e grabanou. Soudarded a gaso da Gastell-al-Laer, hag hor maro ne vezo ket pell. Rak Nobl a zo prim, ha pa vez kounnaret-ruz, gwaz a se d’an neb a vez a-enep d’ezañ. N’hon eus nemet eun dra d’ober : tec’hout. Tec’homp, ha tec’homp buan. Deomp d’eur vro sioul e-lec’h n’eus ket bet klevet ano morse eus Alanig al Louarn. Traonienn ar stêr Avon a zo didrouz. E Sant-Kouli, e Lotei pe e Pleiben, e tlefe beza brao beva e peoc’h. Eno n’eus trubuilh ebet, anken ebet, hag an avel a c’houez ken c’houek er gwez pupli, penn-da-benn d’ar stêr vras ! Ni a vevo eno, evel ma vev tud ar vro, ha den ne daolo evez warnomp. Eno e kavimp yer ha kilheien e-leiz. Ar yer eo ar pesked a garan ar gwella. Pesked gwir, darzed pe eun tamm silienn bennak, a vezo kavet er stêr pa zeuio Job pe Lom d’hor gwelout, … ma teuont eur wech. Met tec’homp buan, poent eo. Nobl en deus lezet ac’hanoun da redek, war-du Roum, a gred d’ezañ, abalamour d’ar c’harradou gevier am eur displantet d’ezañ. Lavaret em eus d’ezañ mont d’ar Yeun Elez, hag, e-kichen ar Youdig, e kavo teñzor burzudus ar roue Emerig. Warc’hoaz ez aio di, rak ar rouanez he deus mall da welout ar gwalennou talvoudus a gav d’ezi a zo kuzet dindan eun nebeut troatadou douar. Hogen, kaer o devo klask ha klask, ha turia, ha cheñch penn d’ar genn, ne gavint nemet gwriziou brug, mein ha pri libous. O ! o ! ha pa welo Nobl eo bet tapet genaouek ! … Lavarout a ran d’eoc’h ne garfen ket beza en e gichen d’ar mare-se, ha gwelloc’h e karfen beza e Leon eget e Kerne. Neuze, evit an eil gwech, ez afe va fenn er groug, hag al las a vefe risklet buan gant va enebourien, gant aon na zeufe Alanig a-benn da riskla e fri er-maez.
« A ! va Alanig paour », a lavaras e wreg, « petra
e teuimp da veza en eur barrez pell, e-lec’h n’hon eus
na ti na park, nag anaoudegez na mignon, na kar na
par ? Arnañ ne vank netra ebet d’imp. En eur c’hastell kaer emaomp o veva, hag uhel ha ledan eo ar
mogeriou anezañ. Diskiant e vefe an neb a glaskfe
beza re bar d’imp er vro-mañ. Ha pa vefe kelc’hiet
hor c’hastell gant soudarded ar roue, petra ’ra se ?
Boued a zo er c’heginou evit eur bloaz hag ouspenn,
ha mar deo ret tec’hout eun deiz bennak, soñjit ez
eus hentou a-walc’h dre zindan an douar da vont tre
betek Brasparz, Sant-Riwall ha Komana. Gortozomp,
Alanig. Betek-hen, n’eus ketaon da gaout. Gant eun
dra oun gwall nec’het, avat. Prometet hoc’h eus mont
d’ober eur pirc’hirinerez da Roum, hag ac’hano d’an
tu all d’ar mor, ha gwall bec’hed a rafen o virout
ouzoc’h mont di. A ! va Alanig, perak oc’h aet da
brometi ? »
« Arabat d’eoc’h beza nec’het, va gwreg paour », a lavaras Alanig. « Bevit dianken ha sec’hit ho taerou. Mar am eus prometet, soñjit ne oan ket evit ober a-hend-all ».
Alanig a gendalc’has :
« Mar n’em bije ket prometet mont d’ober eur pirc’hirinerez da Roum evit gwalc’hi va fec’hedou, e vijen bet krouget mil bell ’zo, ha ne garen ket koll va buhez war zigarez lavarout ar wirionez penn-da-benn. Ma n’eo ket eun dra gristen toui e gaou, n’eo ket kristen kennebeut lakaat unan da lavarout gevier en desped d’ezañ, ha va le, touet dre heg, n’en deus talvoudegez ebet. Ma n’eo ket ar gaera tra am eus graet em buhez, n’eo ket kennebeut ar brasa gaou. Gevier disparoc’h am eus displantet meur a wech, ha biskoaz n’em eus bet keuz. A ! va gwreg ha va bugaligou, evomp ha debromp. Al Lammig-mañ a zo tener-kenañ an tamm anezañ. Eul loenig kuilh eo, ha maget-mat. Biskoaz em buhez n’em eus tañvet kig gad par da hemañ. Debromp mat, ha goude e soñjimp petra eo ar fura d’ober : mont da veva e lec’h all, pe chom amañ, rak da Roum ne din ket ».
Ne oa ket peurechuet e gomzou gant Alanig, louarn laer, muntrer, mignon faos ha digristen, pa voe klevet e toull an nor eur vouez o hopal :
« Lammig ! Lammig ! »
E oa Tourter ar maout. Leuniet en doa e gof el liorz. Aet e oa skuiz o c’hortoz e vignon, hag e teue da lavarout d’ezañ e oa poent sevel ha kemer en-dro hent Kemper-Kaourintin.
« Lammig », emezañ, « n’oc’h ket prest c’hoaz ?
Poent eo. Soñjit e vo noz teñval a-raok ma vezimp
degouezet er gêr ».
Alanig a glevas anezañ. Mont a reas d e gaout.
« Na hopit ket ken kreñv-se », eme al louarn. « Kañv a zo em zi, pe, ma n’eus ket c’hoaz, e vo marteze dizale ! Va gwreg a zo glac’haret-naet abalamour em eus prometet mont da Roum. Eun derzienn domm a zo warni, ha n’oun ket evit mont dirazi da frealzi anezi. Kerkent ha ma wel ac’hanoun e yud hag e c’harm :
« Ha setu emaoc’h aze, loen divalo, gwaz digar, tad dinatur, pa zilezit ho kwreg hag ho pugale evit mont da redek broiou estren ? » Ha gouela a ra goude, paour kaez Tourter, gouela a ra da lakaat kalon unan da vankout gant he daerou, he c’hlemmou hag he difronkadennou. N’eus nemet unan hag a vez gouzañvet en he c’hichen : Lammig. An aotrou Lammig a zo ken desket ha ken leun a furnez! Gant komzou flour e lavar d’ezi sec’ha he daerou ha digeri dor he c’halon ma kerzo dioutañ an anken ha ma paro enni adarre heol drant al levenez. Rei a ra d’ezi kenteliou hag aliou mat da heulia e-pad ar bloaz hir, keit ha ma pado va firc’hirinerez. O ya, Tourter, klañv eo va gwreg, klañv-bras ; n’emañ ket ganti zoken he holl skiant vat. Gant ma ne zeuio ket he c’hleñved da wasaat ! Lammig en deus prometet d’in e chomo da veilha anezi henoz ha da soursial outi en deiziou war-lerc’h betek ma vezo pare. Lammig a zo ken douget d’ober vad d’an dud doaniet ! Ret e vo d’eoc’h eta, aotrou Tourter, distrei hoc’h-unan da Gemper. Diaes e kavan o welout ac’hanoc’h oc’h ober hent hep Lammig. Unan o veaji a gav hir e arnzer. Daou o veaji a gav berr o hent. Arabat maga evit se an distera kasoni ouzimp. Ar pez a zo degouezet n’eo ket degouezet dre va faot, nemet dre faot ar blanedenn. Pep hini war an douar en deus e groaz da zougen. Klevit : a-raok mont kuit eus ar c’hastell, touzit c’hoaz ha kasit ganeoc’h en ho kodell eun nebeut begadou geot flour, geot tener, geot blazet-mat. Me a gar atao chaokat pe suna eun dra bennak pa vezan o veaji. Berroc’h e kavan va hent. Lod a gar butuni. Me ne vutunan ket. Evelato, evit va amezeien em eus atao eur yalc’had pe ziou …»
« Bennoz Doue d’eoc’h, Alanig, bennoz ! Ne vutunan ket kennebeut, ha ne garan na chaokat na suna a-hed an hent, ha va c’hof a zo leun a c’heot ken mat en deus plijet d’eoc’h rei d’in aotre da zebri anezo kement ha ma karen. Trugarez, ha kenavo. Ne zizoñjin ket ho madelez, hag e palez ar roue e veulin ac’hanoc’h, ha ne gavot ket eno brasoc’h mignon egedoun ».
« Ezomm bras am eus da veza difennet er palez », a lavaras Alanig, « rak, mar doun bremañ unan eus ar re a zo gwelet ar gwella e palez ar roue Nobl, e soñjan ivez ez an er-maez eus ar vro, hag e-pad eur bloaz e tro alies an avel. Daoust hag e vezin gwelet mat a-benn ar bloaz mare-mañ, eur wech deut en-dro ? N’ouzon dare, rak va enebourien a oar teodegi mat, hag o zeod binimus a oar flemma gwasoc’h eget hini an naered. A ! Tourter, diwallit outo, ha, war zigarez difenn ar’hanoun, arabat d’eoc’h lavarout anezo na droug na mad. Tec’hit diouto ».
Alanig a roe da Dourter aliou, goustadik, hag e oa voulouz en e vouoz. Ar maout a oa bet darbet d’ezañ gouela.
« O », emezañ. « gouzout a ran penaos prezeg, ha
n’emañ ket va micher ganin da zeski ».
Neuze, Alanig a furchas en e c’hodell, hag e tennas dioutañ eul lizer.
« Sell ! Tourter », emezañ, « eul lizer evit ar roue Nobl. Kerkent degouezet e Kemper, it d’ar palez da rei d’ezañ al lizer-mañ eus va ferz. Warc’hoaz d’abardaez dan diwezata ».
« Mat ! aotrou Alanig, graet e vezo hervez ho kourc’hemennou, nemet gwall nec’het oun gant eun dra : n’em eus nemet eur c’hodell em chupenn, hag ez eus enni kalz traou, ha ma tegouezfe d’in terri pe distaga ar siell hoc’h eus lakaet war al lizer e vefen gwelet fall gant ar roue Nobl ».
« Gwir! » eme Alanig. « Mat ! Selaouit: eur sac’h am eus em c’hambr, eur sac’h ler, nevez-flamm, bet trouc’het an danvez anezañ diwar gein Lom an arz. Ennañ ne vezo na pleget na roget al lizer, na torret diwarnañ ar siell goar ».
Hag Alanig a gemeras e lizer en-dro a-dre daouarn Tourter, a redas d’ar sal, a gemeras ar sac’h ler, a lakaas ennañ, e-lec’h al lizer siellet, penn mantrus ar paour kaez Lammig, ruz e ziouskouarn hir gant ar gwad kaledet.
E wreg a oa o peurechui krignat eur vorzed c’had. C’hoarzin a reas o welout he gwaz o lakaat ar penn gad er sac’h ler.
Alanig a zeuas da gavout Tourter.
« Setu », emezañ. « Lakait ar sac’h-mañ ouz ho choug. Ha dreist-holl, na glaskit ket gouzout penaos em eus graet ar skoulm war c’henou ar sac’h, gant aon da zizober anezañ. Rak, lavarout a ran d’eoc’h, ne zeufec’h ket a-benn d’ober anezañ en-dro. Hag ar roue a lavaro e viot bet o klask gwelout petra a oa en diabarz (ar pez na vefe ket gwir koulskoude). N’eus nemet daou zen er bed hag a oar ober ar skoul mou-se : Nobl ha me, ha den all ebet. Taolit evez eta. Mar deo roet ar sac’h d’ar roue gant ar skoulm heñvel-rik ouz doare skoulm ar roue, neuze e viot gwelet-mat. Em lizer em eus goulennet evidoc’h eur vedalenn aour. Ha plijout a ra d’eoc’h ? »
« O, Alanig, n’em eus ket dellezet kemend-all »:
Ha Tourter a oa ken laouen ma ne oa mui evit chom en e blas, ha ma ne rae nemet dañsal ha lammat eus a gleiz a zehou, hag eus a zehou a gleiz, aet e benn gwall skañv gant ar blijadur.
« A, Alanig », emezañ, « gwelout a ran bremañ e karit ac’hanoun ha ne glaskit nemet va brasa mad. Ha pa vezo gouezet e Kemper oun bet karget da zougen d’ar roue eul lizer siellet hag eur sac’had traou kuz, ha pa vezo spilhennet eur groaz aour war va bruched, soñjit ! pebez enor evidoun-me, me ha n’ouzon na lenn na skriva ! …O, penaos ho trugarekaat ? Nann, morse ne veulin ac’hanoc’h a-walc’h ! »
Ha Tourter a benndaoulinas, hag a bokas da dreid Alanig.
« Bremañ », emezañ, « ez an kuit. Ha penn-da-benn an hent e pedin evit yec’hed holl dud ho ti ».
« Kenavo ’ta, Tourter. Ac’han d’ar bloaz a zeu, ma tegouez d’in, a-benn neuze, beza, evel bremañ, beo ha yac’h ! »
« Kenavo, Alanig, ha beaj vat ! »
Tourter a zegouezas diouz an noz e Kemper. Antronoz vintin, pa voe bodet, e sal vras ar palez, holl aotrounez al lez, Tourter a yeas da gavout ar roue.
A-boan ma oa deut ar maout er sal, Nobl a welas
ar sac’h ler, ar sac’h en doa roet da Alanig, ar sac’h
a oa bet trouc’het diwar gein an arz.
« Petra, Tourter ? Penaos ? A belec’h emaoc’h o tont ? N’eo ket sac’h beaj Alanig an hini eo ? Daoust hag ez eus c’hoarvezet gantañ eur gwalleur bennak ? Klañv eo ? Maro eo ? Komzit buan, Tourter, ha roit d’in kelou eus va gwella mignon ».
« Roue », eme Dourter, « setu amañ e sac’h. Eul lizer a gavot ennañ. Ganimp hon-daou eo bet skrivet, ha zoken me eo an hini en deus skrivet ar pennad brasa anezañ ».
« Gwelomp petra a zo e-barz », a lavaras ar roue.
Neuze e voe galvet Dipadapa ar gwiñver, sekretour bras ar roue ha noter ar palez. E vicher a oa lenn d’ar roue al liziri skrivet-fall ha skriva e holl baperou. Gouzout a rae meur a yez ouspenn ar brezoneg. Ar galleg a zeue gantañ brao-tre, hag al latin hag ar gregach brao a-walc’h. Eul loen desket eta. Nobl a c’halvas ivez Lip-e-Bao. Dipadapa a ziskoulmas al las, ha Lip-e-Bao a lakaas e zourn er sac’h evit kemer ar paperou.
« O, met … petra ’santan en diabarz ? » eme ar c’haz.
Hag eus ar sac’h e voe tennet penn ar c’had lazet !
An holl a chomas souezet-maro. Ar roue a yeas droug ruz ennañ.
« A ! » emezañ da Dourter, « setu aze ar paperou
a zo bet roet d’eoc’h gant Alanig ? Liziri trist, e gwirionez, ha skrivet gant gwad e-lec’h liou, ha gant eur
gontell e-lec’h gant eur bluenn ! Penn Lammig an
hini eo, hep douetañs ebet. A ! Alanig, al loen divalo,
me ’garfe gwelout anezañ eur wech c’hoaz tost ouz va
daoulagad hag ouz va c’hrabanou ! … Glac’haret oun
dreist muzul ! »
Neuze, Skilfog an tigr a dostaas ouz ar roue hag a lavaras d’ezañ :
« N’eo ket dereat d’eur roue beza glac’haret evit ken nebeut a dra. Eul Lammig muioc’h pe nebeutoc’h e gwaremmou bro Gerne, an dra-se ne gont ket. N’eo ket dleet d’eur roue kaout keuz d’eul loenig ken dister ».
Ar roue a respontas :
« Dleet eo d’in kaout keuz ha glac’har, rak touellet oun bet gant an Alanig-se, an amprevan-se, evel ma n’oun ket bet touellet morse c’hoaz. Eur vez eo evidoun. Va gwella mignoned am eus taolet er prizon, chadennou am eus staget ouz o daouarn, ouz o zreid, ouz o gouzoug. Lom a zo bet diskroc’henet e gein evit ober eur sac’h ler d’an amprevan da vont d’ober e birc’hirinerez, hag, en e gichen, Job ar bleiz, gourvezet war ar plouz, a hirvoud truezus. N’o deus bet tamm ebet da zebri neizeur d’o c’hoan, hag edon o soñjal dizeria ha laza anezo goustad dre ar sec’hed hag an disvoued. Pa soñjan e oant o-daou baroned em lez ! Ha, ken d’in beza chomet hep selaou va gwreg ! Hi eo an hini a zo kaoz eus ar pez a zo c’hoarvezet. Pedet hag aspedet he doa ac’hanoun da rei d’al louarn brein kement tra a c’houlenne. N’em eus ket bet bolontez start a-walc’h ha n’em eus ket kredet he dislavarout gant eun nann krenn ha kras. A ! bremañ em eus abeg da hirvoudi d’am zro ha da gaout keuz ha glac’har ! »
« Nobl », a lavaras Skilfog, « selaouit ac’hanoun : perak klemm ha kaout keuz ? An droug a zo graet ha n’emañ ket d’ober. Met ma n’emañ ket an droug evit beza disc’hraet, e c’hell marteze beza pardonet hag ankounac’haet dre rei eun digoll da Lomm ha da Job. Roit d’ezo Tourter, rak heñ eo an hini en deus aliet Alanig da laza al Lammig kaez. Lavaret en deus dirak an holl bremaik : Roue, eul lizer a gavot amañ. Ganimp hon-daou eo bet skrivet, ha, zoken, me eo an hini en deus skrivet ar pennad brasa anezañ.
« Gwelet hoc’h eus ivez bremaik peseurt lizer souezus a zo bet kavet er sac’h ! An hini a laz a dle beza lazet, pe n’eus justis ebet war an douar. Roit urz da zichadenna an daou brizoniad, digorit d’ezo dor ar prizon, ha roit d’ezo Tourter, da grouga, da fuzuilha pe da zebri, hervez o c’hoant pe o naon. Evel-se, Job a Lom a zizoñjo ar wall zismegañs bet graet d’ezo, hag a servijo ac’hanoc’h e-giz a-raok, evel servijerien feal ha leal. Goude e soursiimp ouz Alanig. »
Nobl a selaoue aliou Skilfog gant kalz a blijadur. Lavarout a reas d’ezañ :
« Ar pez a lavarit a blij d’in kenañ, ha n’em eus kavet en ho komzou nemet skiant vat ha furnez dispar. Graet e vezo hervez ho c’hoant. It ’ta da zigeri dor ar prizon, ma teuio Job ha Lom d’am c’havout, ha lavarit d’ar porzier seni kloc’h ar palez, ma vezo bodet dioustu va holl varoned en-dro d’in, ma lavarin d’ezo oun bet touellet gant Alanig, ha ma klevint eo bet a-viskoaz Job ha Lom gwir vignoned d’in, hag e roan d’ezo Tourter evit eun digoll eus an dismegañs o deus gouzañvet ».
Digoret e voe kerkent dor ar prizon. An daou brizoniad a zeuas kamm-digamm, rak skuiz e oant ha naon o doa, da gavout o roue. Ar porzier a vrallas kloc’h bras ar palez. Ar varoned hag an duged a oa chomet hep dont d’al lez er mintinvez-se a zeredas war an taol d’ar sal vras e-lec’h ma oa bodet ar peurvuia eus ar varoned all.
Nobl a bignas war e dron hag a lakaas war e benn e gurunenn aour. Pa voe bodet an holl, ha sioul kement hini, ar roue a lavaras :
« Selaouit, aotrounez, eur c’helou mat. Setu amañ dirazoc’h Job ha Lom en eun doare mantrus. Dismegañs vras o deus gouzañvet abalamour int bet tamallet e gaou. Evit o digoll e tisklerian dirak va lez eo, evelkent, an arz hag ar bleiz va gwella mignoned etre va mignoned wella. Ouspenn dismegañs, naon o deus gouzañvet er prizon, hag hizio zoken, n’o deus ket bet eur begad da zebri. Evit o digoll eta, digoll hizio, ha digoll en amzer da zont, e roan d’ezo ha d’o bugale, Tourter ar maout, e wreg, e vugale hag e ouenn keit ha ma vezo al liou anezo war an douar, da lavarout eo, da viken ».
Nobl a droas e benn war-du an daou brizoniad (an daou-mañ a vousc’hoarze hag a selle gant daoulagad avius ouz ar paour kaez Tourter, rak naon bras o doa) hag a lavaras d’ezo :
« Va mignoned reuzeudik, aotre a roan d’eoc’h da daga kement hini eus gouenn Dourter a gavot war ho hent, e n’eus forz pelec’h : er c’hoad, war an hent bras, er c’horniou doun, er park pe er c’hraou. Aotre a roan d’eoc’h ivez d’ober droug da Alanig ha d’e ouenn kement ha ma karot, hag ar muia a vezo ar gwella. Ankounac’hait an droug am eus graet d’eoc’h, ha bezit hiviziken sujidi leal evel a-raok. Baroned oc’h bet anvet, bloaz ’zo. Adalek an deiz hizio oc’h anvet priñsed, hag, el lec’hiou ma komz ouzin an aotrounez diskabell, e roan aotre d’eoc’h da zerc’hel ho tog war ho penn. Setu ».
Lom, Job hag ar roue a sinas ar peoc’h. Ar maout a voe lazet ha debret, hag e ouenn a voe argaset e pep korn ar rouantelez. En deiz-se e voe enaouet evel eun tantad tangwall ha na vezo ket lazet ken ar gasoni villiget a vag an eil ouz egile gouenn Dourter ha gouenn Job, da lavarout eo, an deñved hag ar bleizi. Ha bremañ e welomp ar gasoni-se oc’h ober he reuz dre ar bed : kerkent ha m’en em gav dirak eun oanig, ar bleiz a ziskrogn e zent hag a ra eul lamm war al loenig paour. Hag ar gwasa, kredi a ra emañ ar justis a-du gantañ. Biskoaz ne vezo teneraet e galon, rak en e yaouankiz, ar vamm vleizez he deus desket d’ezañ istor ar ouenn adalek Job, ha fellout a ra d’ezañ veñji e dad-koz. Ken didruez eo deuet ar bleizi da veza e-keñver en deñved ma lavaromp-ni eus eun den kriz : hennez en deus eur galon vleiz.
Met arabat dizoñjal eo bet Lom ha Job er prizon, hag int bet goapet zoken gant o mignoned koz ha disvouedet a-berz ar roue, dre c’hevier Alanig. Dereat eo e vezint enoret kement ha ma ’z int bet disprizet ha dismegañset. N’eo ket gwir ? Eo.
Setu perak en deus Nobl ar roue gourc’hemennet e vezo gouel ha fest er palez en o enor d’ezo o-daou, e seizvet pennad al levr-mañ.