An deiz war-lerc’h e redas ar c’heloù dre ar barrez a-bezh. Ya ! gwir e oa : Karreg-al-Louarn a oa satanazet. Rak eus kêriou ar menez : eus Lanurgad, ar Waremm-Nevez, Maner-an-Avel evel eus kêrioù an draonienn : Ar Vourc’h kozh, ar Gili, ar Rozivin ha lec’h all, ar merc’hed a oa deut da zegas bara d’ar vourc’h da boazhañ. Ha dre ma trapent an toaz, en ti-forn, e kontent ar c’heloù an eil d’eben.
— « Che paour kaezh ! Karreg-al-Louarn a zo satanazet ! »
— « Satanaz a zo deuet di da chom ? »
— « Ya ! »
— « Ha piv a zo kaoz ? »
— « Ne oar den. »
— « Piv a zo kaoz, ma n’eo ket tud an ti : Mari ha Herri ? »
— « Mari n’eo ket bet mat evit he gwaz, e-keit m’edo war an douar-mañ, ha setu bremañ eo bet degaset Satanaz da bunisañ anezhi. »
— « Mat a zo graet dezhi. »
— « Ur bizhardenn evel hounnezh. »
— « Ha pinvidik, koulskoude, ma ’z eus unan. »
— « Herri, me ’bari, a zo aet gant ar chagrin d’en em zistrujañ. »
— « Ne veze ket roet boued dezhañ da zebriñ, hag ur sac’h goullo ne chom ket en e sav. »
— « Ha gwelloc’h en deus kavet Herri en em veuziñ eget en em stagañ ouzh ar groug : aesoc’h e oa dezhañ… »
— « …Ken sempl ma oa dezhañ ! »
— « Ha sur, morse Herri Karreg-al-Louarn n’en deus debret en e vuhez ur bara ker gwenn hag an hini emaon o trapañ amañ. »
— « O ! Chann ar Runigoù, gwall fier eo deoc’h gant ho para, daoust ma ne deo na gwennoc’h na gwelloc’h eget va hini », eme Gatell ar Vourc’h-kozh.
— « Na gwelloc’h na gwennoc’h ? »
— « Nann ! na ker gwenn na kenkoulz. »
— « Hein ? »
— « Hein ? »
— « Nann ! nann ! Na gwenn na mat. Klevout a rit ? »
— « Ya ! klevout a ran emaoc’h adarre o klask chikanañ, ha n’eo ket Katell, nemet Keben eo hoc’h anv. Mat ! ganin-me an neb a glask a gav. Dal !… »
Ha Katell ar Vourc’h-kozh a stlapas da Chann ar Runigoù, e-kreiz he fas, ur mell pezh tamm toaz flibouz ma strinkas beradennoù e pep tu ha zoken e genou ar merc’hed a c’hoarzhe re d’ar mare.
Ha, neuze, ’vat, e savas cholori en ti-forn.
Gwreg ar baraer a oa en tu all o pouezañ bara gwinizh d’he fratikoù.
— « Pet lur ’po ? »
— « Lakait din ur bara a bemp lur. »
Ha dav ! ar varaerez a bouezas ur bara a zek lur, a droc’has un drailhenn vara evit ober al lañs hag a roas anezhañ d’ar vaouez.
— « Dal ! setu aze pemp lur. Ha c’hwi ? Ur bara a begement ? »
— « Unan a zek. »
— « Dal ! setu amañ unan hag a zo ennañ pouez mat gantañ. »
— « Hennezh a zo ur bara a bemp lur ! Unan a zek a c’houlennan. »
— « Unan a bemp ? Unan a bemp ! O ! la ! la ! Unan a zek am eus roet bremaik evit unan a bemp. »
— « Tanpir evidoc’h ! »
— « Tanpir evidon ? Mat, tanpir evidoc’h ivez. Dal ! Kemerit pe diouerit ! Dek lur a zo e-barzh. »
— « N’eus nemet pemp, pemp ! »
— « Ha goude ? Ha pa ne vefe nemet ul lur pe ur c’hartouron ? O ! o ! emichañs, me eo ar vestrez en ti ; n’on ket ? »
— « Gouzout a ran. Mat ! kemer a ran ar bara-mañ ; c’hwi a lakaio anezhañ war ar c’hoch. »
Ar varaerez n’he doa ket klevet pe da verkañ e oa pe ne oa ket, rak redet e oa da welout an dispac’h a oa tarzhet en ti-forn.
D’an ampoent e tegouezh ivez ar baraer, bet en ostaleri ar Gerdevez oc’h evañ ur banne gant ur c’hamalad kozh.
— « O ! o ! petra ’sinifi ar reuz-mañ ? » emezañ, en ur zont.
An tabut a ehanas war an taol. Rak, ma ne oa ket ar baraer ur gwall zen, ur c’haer a zen e oa, ha gant nerzh ur marc’h en e zivrec’h.
— « Den ne responto bremañ ? Bremaik, kement a drouz ha, bremañ, parret ha prennet genoù Chann hag hini Marjan ? Setu aze ur c’hoari ! Alo ! hini ebet ac’hanoc’h ne lavaro netra ; padal bremaik, en ur zont, va c’hamalad a lavaras din : « Selaou ! Ma n’eo ket satanazet an ti-forn ? » A ! me a lavar deoc’h, an ti-forn-mañ ne vo ket satanazet, pe gwazh a se e vo evit an diaoul. »
Ar merc’hed a drape hag a drape an toaz ar buanañ ar gwellañ ; rak hiniennoù anezho a oa diwezhat gant o labour.
Neuze ar baraer, peogwir e oa roue en e di-forn, a lavaras :
— « Ma chom prennet ho kenoù bremañ, genoù ar forn a chomo serret ivez, la ! Grit evel ma karit ! »
Ar merc’hed a sellas tro-ha-tro ouzh Katell ar Vourc’h-Kozh hag ouzh Chann ar Runigoù gant an aer da lavarout dezho : « Deoc’h eo d’en em ziskuilhañ. »
Katell a laboure he bara ha Chann a rae evelti hag hini ebet anezho n’he doa amzer d’en em ziskuilhañ.
Ar baraer, avat, en doa taolet kont diouzhtu piv a oa kablus ha piv ne oa ket.
— « Alo ! ar bara amañ ma vo poazhet. »
Katell ha Chann a roas o bara war-lerc’h ar re all, dre ma ne oant ket prest gant ar c’holl-amzer a oa c’hoarvezet. Mes pa oant deuet da ginnig o zoaz d’ar baraer, hemañ a lavaras dezho, krenn ha kras :
— « N’eus ket a blas ken. »
Hag e serras ar genoù war ar forn hanter-c’houllo.
— « Mes !… mes !… »
— « Na mes… na netra !… Rak mar deo satanazet Karreg-al-Louarn, ne fell ket din, e mod ebet, e vefe ivez satanazet va zi-forn. Rak an dra-se a zo evel ur mikrob o redek dre ar barrez, ha ker buan e vefe satanazet kement kêr ha kement ti. Ur mikrob eo, a lavaran deoc’h, ur c’hleñved dañjerus, heñvel ouzh ar vosenn hag ouzh an derzhienn ti… ti… ti… c’hwitell ! Ha, ma ne gredit ket ac’hanon, ingal eo din, rak va forn a zo leun, ha pa vefe goullo e vefe leun-tenn, memes tra, evidoc’h, Chann, hag evidoc’h, Katell !… »
Katell ha Chann a sammas o zoaz hag a gemeras, droug enno, hent ar gêr.
Pa voe aet kuit ar merc’hed, ar varaerez a c’houlennas digant he gwaz :
— « Lorañs, petra ’zo c’hoarvezet bremaik etrezoc’h ? Bremañ Katell ha Chann ne zifachint ket ken ! »
— « Gwell a se ! gwell a se ! Rak ma tegouezh
dezho lakaat c’hoazh o zreid em zi-forn,
e vezint plantet er-maez gant va botez el lec’h
ma lavaran deoc’h. An div-se a satanazfe ker
buan an ti-forn ! A ! brav e vefe ganeomp !
An ti-forn a vefe satanazet !… Satanazet !…
soñjit !… an dra-se a zo ur c’hleñved dañjerus…
ur mikrob, ur mikrob, aze emañ ! Ha satanazet
ne vo ket va zi-forn… james-biken ! pe gwazh
a se evit an diaoul, hein ! »