Buez Arzur a Vreiz/Trede arvest
(Pa zaver ar ridoch, bandennadou soudarded, lod azezet,
lod-all en o zav, dirak taoliou savet gant hast, ha n’eus
for penaoz, a echu da goania.)
Alo, kamaraded, bezomp laouen ! setu ni ar vistri e Mirebo ! Evomp !
Ya ! ya ! da eva ! da eva !…
- (Eva reont.)
Mardazero ! Tenn eo bet an abaden ! Sec’hed am boa.
N’eo ket re fall gwin ar Poatou !
Ac’hanta, mad-tre neket ’ta ? Brao eo ganen beza bet digaset da ober brezel en eur vro ker koant ! Hag ouspenn, dibri hag eva mad eo gwir ar gounezer.
Mad a livirit, kabiten !… greomp friko !…
Da c’hedal ma vezo lodennet an traou kemeret.
Ar peziou arc’hant melen aour…
An armou lugernus…
Pegouls, kabiten, e vezo roet al lodennou ?
Warc’hoaz, kredabl, dirak an holl, war dachen Mirebor. Setu da vihana an urz roet gant an dug yaouank-se a gemer kement a breder gant e zoudarded, hag a zo ken brokus pa ema gantan ar gounid.
Da yec’hed an dug Arzur !
Ha d’hon loden vad warc’hoaz !
Ha d’hon loden vad !
Hein ???… Lodennou ?… Me ’m bezo ive, mever ! Double ! Setu me ama !…
Ha me ive !… Atao e vezan el leac’h ma vez eun dra bennak da ranna.
Sell ’ta ! daou zoudardig nevez evit hon rejimant !… Kastor ha Pollux !
Ho tigarez, mar plij, kabiten… fazia rit… N’eo ket evel-se omp hanvet.
Kastor ha Pollux ! petra eo an dra-ze !
Daou norman genaouek, ha na vezent gwelet morse an
eil hep egile !
Han ya ! Brema ouzon avad ! Evel pa lavarfet sant Lukaz hag e ejen ?
Pe c’hoaz, an aotrou sant Anton hag e…
Dres ! Mez, sac’h an dien ! eus a beleac’h e teuit ’ta ? N’em eus ket ho kwelet epad ar seziz ?
Neuze ? Me eo am eus roet an taol kenta.
Gaou avad !… Me eo !…
Arabad eo d’it facha !… Ni hon daou eo !
Ho taou ?
Ya, ni hon daou eo a zo pignet da genta war ar mogeriou.
Ha ! ha ! ha !…
Mar deo gwir, zur ! Great em eus an hanvou araok ar c’hrogad. N’edoc’h ket e-touez ar zoudarded.
Kabiten, mont a ran da lavaret ar wirionez d’eoc’h
penn-da-benn. Ni a zo bet kaset da spia…
Da spia ?…
Displegit an dra-ze d’eomp ’ta sklear.
Setu ama petra eo, va ofiser. Pa darze an deiz, er mintin-ma, edomp, Alar ha me, o sellet dindan mogeriou kear…
Sell ’ta ! Ha petra ho poa da ober eno ?
Roit amzer d’in !… Evit gwelet hepken dre be leac’h e c’helchemp mont e kear diwezatoc’h.
Neuze ?
Setu, hep gouzout dare d’eomp, Pontbriand o lakaat e grabanou warnomp !
A ! ya, gouzoud a ran !
Hag e lavar d’eomp : Deuit d’ar c’hoad d’am heul !
A zo war hent leandi Santez-Ursula…
Ha perak ?… Evit ober petra ?…
Evit spia hag en em deurel war eur vanden varc’heien adeue da rei dorn d’an enebourien.
An Andoch ! ah ! pebeus spered ijinus ! Atao e kav eur riboul bennak evit en em denn !
Ac’hanta ! Ha goude ?
Mont a reomp neuze en hent… hag ez eomp da guzat en eur voden lann… Eun eur goude e tigoueze hon den.
Ho ten ? Penaoz an dra-ze ?
Fazia ran… Hon tud eo a fell d’in lavaret… Ouspenn ugent oa anezo. Hag e teuent d’an daoulamp rus, o zokou houarn war o fri, o c’hlezeier noaz dirazo. Taolomp evez ! eme-ve… Arabad d’eomp e vankout pe emeomp kollet ! Kregi a riz em zaoler birou…
Ha me em hini…
Tenna ran.
Tenna reomp.
Hag e tizan anezan, dres e morzed e varc’h.
Asa ! n’oa eta nemet unan ?
Ne ket an dra-ze eo ! Koms a ran hepken eus ar mestr… Ar re-all o doa kemeret an tec’h oc’h hor gwelet.
Gwir ?…
Ar marc’h a zo rostet en e hernachou.
Ar marc’heg a gouez d’an douar…
Pontbriand a zispak e goutellazen hag a a hop varnomp : War raok ! ha maro d’an trubard !…
En em daol a ra warnan evel eun den pennfollet.
Hon daou o gwelemp o ruilha er boultren.
Eat hoc’h buan, da vihana, da gas sikour d’ezo ?
N’eo ket bet darbet d’eomp !… N’oa ket brao !… Tri
oc’h unan !…
Evit echui, petra hoc’h eus great ?
En em denn, na petra ’ta ?
En em denn ?…
… Varzu Mirebo…
Hag omp digouezet abred a-walc’h evit kemeret kear !
A ! a ! a !
Ya, ya, evit doare hoc’h paotred vrao…
Skedus eo ho tro-vale…
Ma n’hoc’h eus nemet konchennou evel-se da gonta d’eomp…
Kabiten…
Alo !… A-walc’h !… Eur bannac’hig c’hoaz, kamaraded…
Hag eur ganaouen a vrezel !
Eur ganaouen eur ganaouen !
Gant plijadur, mignouned ; selaouit eta !
- (En o zav war araok an teatr.)
|
War don : Bale Arzur. Lar d’in, marc’heg, war an dachen DISKAN Er geriaden, er mintin-ma, DISKAN Er mintin-ma, ruzik livet,
DISKAN Bremaik ’konten eun daouzegen ; |
Mad a rit, va mignoned, red eo diskouiza goude an emgann. Hogen, n’eo ket echu c’hoaz. Ar rouanez goz, Eleonor, a zo brema en tour a welit du-ze. Varc’hoaz, da c’houlou-de, ni a yelo d’he gwelet.
Aotrou, ar gear a zo en hor galloud, hag an tour na zaleo ket da veza d’eomp ive.
Gant soudarded ken kalonek, hag eur mestr ken hardis n’hon deus aon ebet da veza surprenet.
Great em eus eun dro etouez va zoudarded evit lavaret
d’ezo pegement o deus plijet d’in. Lavaret a ran d’eoc’h
holl an hevelep tra. Great hoc’h eus ho tever. Setu perak
varc’hoaz e vezo rannet ar madou kemeret war goust an
enebourien.
Chanz am eus evelkent ! Santet em oa ar c’houez !
Ro peoc’h, den digalon !
Fizianz am eus en ho talvoudegez. Bezit sentus ouz ho mistri, hep krisder goude ar gounid, pa gemerot madou ar c’hastell ; setu ar pez a c’houlennan digant ho mignouniach hag ho vailhantiz.
Kontit warnomp holl, aotrou.
Ya, ya !
Hag eo tec’het eus a dre ho taouarn ?…
Evel sur zilien… (O velet Arzur). A ! va Aotrou, salud d’eoc’h !
(An Dijentiled-all a zalud ive o stoui o fenn.)
Salud d’eoc’h ive, aotronez. Ac’hanta, gwelet hoc’h eus penaoz ez a an traou ?…
Aotrou, great hon deus an dro d’ar mogeriou. An holl bostou a zeblant beza diouallet mad. Ar vein hag ar c’haoteriou dour bero a zo lakeat en o leac’h gant ar re gelc’het.
Ar Barz koz, an aotrou Pontbriand hirio, a zo eat abredik er mintin-ma da glask ar re guzet, hag evit doare en deus great eur gavaden iskiz.
- (Digas a reer eur gador da Arzur.)
A ! gwelomp ’ta ! Red eo d’eoc’h, va den mad, konta ze d’eomp. (Azez’ a ra, ha e kaser kwit an daoliou.)
Daoust n’oun ket deuet a-benn eus va zaol, e kontin aneza d’eoc’h a greiz kalon, aotrou. Er beure-ma eta on eat va-unan warzu ar c’hoad a zo hed hent leandi Santez-Ursula. Unan eus hor spierien an doa digaset kelou d’in e tlie A Reier, an trubard, dont dre an hent-se da zigas sikour d’ar gear gelc’het. Na rean forz eus niver an enebourien, na c’houlennen nemet en em gaout gant Laou.
Ha n’ho poa kaset den ganeoc’h evit ho skoazia ?
Daou zoudard vak hag a zeblante nevez digouezet e-touez hon tennerien…
Hag a zo ama ganeomp !
Gwelomp ’ta ! Grit d’ezo tostaat.
Alo, Kastor ha Pollux, sentit oc’h an urz.
Kea, Andoch, me ya d’az heul.
Kea ’ta !
Setu aze an daou lapouz spontik !
Aotrou, na gredit ket anezan ! Gaou a lavar.
Hardisoc’h ez on eget na zonjit.
Me eo am eus laosket an taol bir.
Ya, eun taol adreuz. Ar bir a zo c’hoaz e trojen ar
wezen.
Livirit d’in eta ar pez a zo c’hoarvezet.
Neuze ’ta, va daou zen, hardis kenan pa na ve riskl ebet, a dremene dirak ar voden lann ’leac’h oan kuzet…
E gwirionez, klevet em oa eun dra bennak o finval. (Da Alar). Ha te lavare d’in e oan bet spontet gant eur c’hounikl !
Lammet a ran eus va zoull kuz, hag e lavaran d’ezo : « Petra rit-hu ama… er-meaz eus ar c’hamp… d’an heur-ma ? Edoc’h marteze o tec’het ? » Respont a reont emaint oc’h ober patrouilh.
A ! a ! a !
Rei a ran urz d’ezo da zont d’am heul, ha d’en em guzat. An dra-ma avad a blije kals d’ezo. Dizale e welan Reier o tont, plantet sounn war e varc’h, hag eun tammig araok e gompagnunez. Va den a denn eun taol bir warnan ; gouzout a rit da beleac’h ez eas.
A ! evit an dra-ze, aotrou, plijet ganeoc’h va digarezi ; he c’haset em eus da loja e morzed ar marc’h.
- (C’hoarzadeg adarre.)
O kemeret neuze va c’houtellazen, me ’n em daol en eul lamm dirak ar marc’heg. Red oe d’ezan dizale disken diwar e varc’h. Edon o vont d’e stleja d’an douar pa zigouezas e zoudarded o doa klevet he youc’hadennou. Dao eo bet d’in kila, kement a yoa anezo !
A drugare Doue, n’hoc’h eus bet drouk ebet. den kalonek. Fizianz em eus e teuimp abenn, er c’hrogad kenta, da gregi e chupen an trubard ha da ober d’ezan sailha gant ar boultren.
(Er pellder e klever kloc’h ar c’heulfe, ar chloc’h a lavar laza ar goulou).
Aotrou Dug, setu ar c’hloc’h o lavaret d’eomp eo deuet ar mare da laza ar goulou.
Alo, tud kalonek, poent eo d’eomp mont da ziskouiza eun tammig ; araok, koulskoude, trugarekaomp Doue eus ar grasou en deus roet d’eomp hizio.
|
(GOUSTADIK)
O Doue an armeou, ho preac’h, ken galloudus Gant eur galon anaoudek ni a zeu d’ho pedi, |
Pehini vezo ger ar ged evit an noz-ma ?
Herminig ha Fealded.
Doue r’ho tiouallo, aotrou Dug !
Noz vad d’eoc’h, aotronez !
(Holl e plegont o fenn evit saludi ; Arzur a ya en e
delten, gant Lan a Zinam ; Olmerig a dosta ou Rohan.)
Mont a ran, aotrou, da rei o flasou d’ar gwardou ; pehini vezo ger ar ged ?
Herminig ha Fealded.
Ofiserien ha soudarded, ho pedi a ran holl da veza war evez. Gwazed Herve a Leon a ziouallb dti darri kènta eus an noz.
Ha re Loheag an eil.
C’houi, Olmerig, lakit ho tud tost a-walc’h da delten an aotrou dug evit ma vezint klevet ; int a en em zavo da bep kart heur.
War gement-se, noz vad d’eoc’h, aotronez !
- (Mont ’ra en e delten. — Tu kleiz.)
Noz vad ivez aotronez !
(Herve ha Guiomar a ya e telten an tu deou. — Loheag a ya er meaz, a zeou, etre an teltennou. Lakaat a reer ar gwardou pep hini en e leac’h.)
C’hoaz eur ganaouen evit laouennaat hor prinz en e gousg. N’hellan ket ankounac’haat va micher goz.
|
KANNAOUENN
War don : Ar Bennherez a Geroulaz. Pa vo deut an heur da gousket, |
(Epad ar poz diveza an ofiserien a ya kwit hep lavaret ger.)
(Er penn pella e weler ar gward oc’h ober e dro ; noz tenval.)
Setu meur a guzuilh kuzet dizoloët ha diskaret d’an traon ! hag ar re a yoa en em glevet evit gwerza hon dug ker a zo anavezet gant an holl ! Daoust hag an trubarderez an devezo erfin eun diskouiz ? Nan, ar c’hoant da gaout arc’hant na jomm a-zav dirak netra ! Abaoue m’on deuet eus Gournê em eus tremenet n’ousped nozvez war vale o tiouall buez hon dug ker. En noz diveza c’hoaz edon aze, va skouarn astennet da zelaou an disterra trouz, o sellet e-kreiz an denvalijen. An aon da welet eur goutellazen o lugerni enni am dalc’h dihun. En deiz n’hellomp ket beza nebeutoc’h war evez : ober goulennou ouz ar spierien, kemeret al lizeri diasur, tremen dre bep seurt stummou evel an torfed, mont da welet ar vro, kement-se holl a renkomp ober gant kals a finesa. Hirio, em eus ranket stourm war mogeriou kear, goude eun emgann korf oc’h korf gant Reier. Skwiz maro eo va c’horf ! Skwisder ar brezeliou a deu a-benn eus korf an den paour evel ma teu an amzer a-benn eus an houarn hag eus ar mean-marbr ; red eo d’in eta diskwiza… O va Doue ! taolit evez war va mestr yaouank, ha distroït diwarna mennoziou an dud fall ! (en em denn a ra war zu ar penn pella, hag e chom a zav en eur lavaret a vouez huel) : Gwardou, bezit war evez !
(Ar gward a lavar eveltan ; hag e klever an hevelep
youc’haden adlavaret er pellder. Ar Barz a ya er-meaz.)
(Ar gward a ya hag a deu eur pennadig, ober a ra an dro d’an teltennou, hag ez a diwar wel — Noz peuztenval.)
Diaouallomp ! Arabat eo d’in mont d’en em deurel en eun toull gwesped !
(Kuzet a ra adren trojen eur wezen, o chom koulskoude a-wel d’an dud.)
Na sioul eo an noz !… Ar park-ma, enna kement a vuez bremaïk, a zo henvel brema oc’h eur vered. Bezomp war evez evelato !
Ra zeuy ar vosén da stoufa d’it da c’houzoug, gward milliget !
O ! na sec’hed am eus !
(Laou a Reier aya d’ar red d’an tu deou. - O welet eur pod-dour dilezet tost d’ezan.)
A !…
(Kluch a ra, hag oc’h astenn e zorn e tiskarg eur vuredadig vihan louzou-kousket tennet gantan eus e vruched ; goudeze e tizro d’an tu kleiz.)
Eur pod-gwin !… Pebeus eurvad !… Daoust ha goullo e ve ?… (Kemeret a ra anezan). N’eo ket ! (Eva ra). Mad eo kenan !
Kea atao, te gousko dizale, va faotr !
- (Sioulded eur pennadig.)
Du-ze ez eus eur skaon e kichen an delten. Ma ’zafen di da azeza !… En em skwiza rafen nebeutoc’h, en eur ziouall kenkouls. A-hent-all, an holl a zo kousket mad dre ama…
- (Peoc’h. — ar gward a ya a-ziwar wel.)
Setu me digouezet ! N’en deus ket gwelet ac’hanon !…
Brema, petra da ober ? Gwelomp da genta hag-hen n’eus
riskl ebet evidon dre ama… (Sellet a ra)… Ar roue
Yann an deus touet d’in e teuy d’am c’haout ama…
Kals trein ’zo ganta, me gav… Daoust hag ankounac’heat
en defe ?… Kemeromp hon amzer… ha dreist-oll, bezomp
war evez !… (Mont a ra da guzet, hag e chomm
a-zav en eun taol) A ! piou a zo erru aze ?…
Setu me !… Prest out ?…
A ! aotrou, c’houi eo ?… mez…
Ac’hanta, krener, petra zo ? Hast afo koms…
N’ouzon ket petra c’hoarvez ganen… aon em eus !…
Rak petra ec’h eus aon ?… N’out bet gwelet gant den…
Nan, aotrou… mez… n’hoc’h eus ket lavaret d’in c’hoaz petra reot da Arzur ?… N’hel lazot ket, velkent ?…
Doue r’am diouallo eus eur seurt torfed !…
Eas eo d’eoc’h lavaret ! Netra, evelato, ma c’houfen, na ro harp d’ho ker !
Ha c’hoant ec’h eus e toufen ? War memor va zad me a ra al le ne vezo great droug ebet na d’Arzur na d’an dudjentil a vo kemeret gantan.
Ha ma na zalc’hit ket d’ho ker ?…
Malloz d’in neuze ! Ar re zo dindanon na vezint mui dalc’het da zenti ouzin, hag e c’helli prezek ez on trubard d’am c’homz, gaouiad ha touer…
Mez, aotrou, ne c’hellin ket va-unan dont a-benn eus eur seurt taol.
Bez’ em eus aze soudarded dare da rei sikour d’it.
Mont a ran d’o c’herc’hat… He brema, setu ama hag a
zo d’it. (Yann a ro d’ezan eur yalc’had arc’hant.) Kea,
kea ! (Yann a ya huit dre gleiz.)
O metallennou burzudus ! paea rit va holl boaniou
a gorf hag a spered… Kas a rit pell diouzin ar sonjou
enkresus. (An daou-all a deu war wel, a gleiz.) —
(Laou d’ezo) : Deuit d’am heul, c’houi ! Ha dreist-oll, roit peoc’h !… (Mont a reont war-zu telten Arzur. War-nez
mont ebarz Laou a zistro hag a lavar :) A !… pe leac’h
ema ar stoufer genou ? (Unan eus an daou zen a ziskouez
eur mouchouer.) Mad eo !… (Mont a reont ebarz. —
Sioulded. — Er pellder e klever :) Gwardou, taolit evez !…
(En diabarz). Piou a zo o vont aze ?… (Grig ebet)… Piou a zo o vont aze ?… Ah ! gwerzet on ! Sikour, marc’heien !
(Laou a Reier hag e zaou zen a grog ennan ha goude
beza stoufet d’ezan e c’henou, e gasont er-meas eus an delten ;
mont a reont diwar wel, en tu kleiz.)
Petra zo ?… A !… mil malloz !…
Beac’h d’ezo aotronez !… surprenet ha traïset omp !
Beac’h d’an dud digalon !… Beac’h d’ezo !…
Ya, ya, d’an armou ! War o lerc’h !…
Boued ar groug ! Derc’hel a ran unan da vihana !
(Tenna ra Yann-Dileve eus e doull-kuz. O tenna e goutellazen, ar Barz a lavar d’ezan :) Piou out-te ?
Satan ! (Disteurel a ra ar Barz). Va gwardou, sikour !
(Goude beza stlapet e vantel e tenn e gleze. Sourdaded saoz a weler en dro d’ezan.)
Yann-Dileve eo !… D’ar maro !… D’ar maro ! Laz ! Laz !
(Emgann korf ouz korf e-kreiz ar youc’hadennou, — Ar ridoj a gouez.)