Cannad ar Pap
Er pevarzecvet cantved ez oa eun impalaer euz an Allmagn hag a ioa fallacra den ha goasa prins a ouesiet da velet. Eleac’h touza he zenved, evel eur pastor, ho c’higne. Noblans, bourc’hizien, coueriadet, oll e cave an tu d’ho mac’ha ha da aloubi ho zra. An dud a ilis dreist oll a ioa goasket ganthan. An deog a leveou an ilizou, kercoulz hag an aluzennou a dlie servichout da vaga ar beorien, a ioa scrabet ganthan ha dispignet en dizurs gant he aclepoted.
Ar prins dizoue-ze a ieas beteg henvel Eskibien, abaded, personed euz he benn he unan, hag ec’h hanve, na petra-ta, tud digoustians, ep goueziegez na buez vad. Sevel a rea clem en he enep a bep tu, hag ar c’hlemmou-ze a ieas bete Rom. Ar Pap a gasas d’an impalaer eur c’hannad gant eul lizer eleac’h ma roe aliou dezhan euz ar re vella, evel eun tad o tistrei he vap dioc’h an drouk ; hogen ar c’hannad a voue beuzet o tremen eur ster, hag al lizer a voue collet. Eun eil cannad a voue lazet pa voa digouezet en anter hent, hag eo ar prins, a leverer, eo en doa laket he laza. Erfin eun trede cannad a fallgalonaz, hag o veza eat bete palez an impalaer, ne gredas ket mont beteg enhan na diskuez al liziri a ioa ganthan. N’oa ket brao ken nebeut rei liziri evelse d’ar prins-ze.
Ar Pap gouscoude a felle dezhan rei he vouez da glevet d’ar map prodik-ze. Gelver a reas pevar Gardinal, tud santel ha fur meurbet ; hag e lavaras dezho :
« Gouzout a rit pebez torfejou ha pebez sacrilachou a damaller d’hor map impalaer an Allmagn. Caset on eus dezhan tri gannad, ha nicun anezho n’en deus gallet rei hon liziri dezhan. Brema petra da ober ? Ha teleur a raimp-ni an anaouen varnezhan, pe clask a raimp c’hoaz an tu da rei dezhan da anaout hon aliou hag hor gourdrouzou.
Ar pevar Gardinal a voue ali e vije caset dezhan c’hoaz eur c’hannad. Mes peleac’h caout ar c’hannad-ze ? Ho fevar e lavarent e voa red caout eun den a zoujans Doue, douget evit an ilis santel hag evit ar Pap, eun den ha ne varc’hatche ket mar bije red scuilla he c’hoad evit ober mad he gevridi. Ha peleac’h caout eun den evelse ? Ama ar pevar Gardinal n’en em glevent mui.
« Tad Santel, eme ar c’henta Cardinal, me gaf din eo red choaz eur marc’hek cre ha caloneg, eun den goest d’en em zifen ma ve stourmet outhan en hent.»
« Me a gaf din, eme an eil Cardinal, e ve guelloc’h kemeret eun den fur ha goueziek, eun den hag en defe finesse evit dizelei ar pechou a c’helfe beza stignet dezhan en he veach.
« Me, eme an trede Cardinal, ne gredan ket e ve mad, nag eun den a vrezel, nag eun den a lez. Ar re-ze a denn re ar sell varnezho, hag ama on euz izom euz eur c’hannad ha ne evesaio den outhan. Me zonch din e ve guell kemeret eur manac’h, euz ar re zo boas da glask an aluzen, da gestal. Petra bennak ma zeo fall ar bed, e respeter gouscoude c’hoaz habit ar venac’h. Boaz oar d’ho guelet o vale dre ar vro ; ha piou, o velet eur manac’h a urs sant Fransez, o veva divar bara ha dour hag o vale diarc’hen, a zonjo e vezo eno eur c’hannad carget da gas liziri aberz ar Pap d’an impalaer ?
Ar pevare Cardinal ne lavare ger ; ar Pab her pedas da rei ive he ali.
— Me a gaf din, Tad Santel, ne deus nicun mad euz an tri o deus comzet va c’henvreudeur anezho. Red e ve caout eur c’hannad hag a ve var eun dro kement a c’houlen an tri Cardinal, da lavaret eo, a ve goest, dioc’h ma ve izom, d’en em zifen dre an armou, da ziskuez sevenidigez eun den a lez ha da ober micher eur breur kesteur.
— Hag e peleac’h caout an den-ze ?
— Anaout a ran unan hag a zo goest mad a gement am eus lavaret. Ar breur Ian, a zo brema e couent sant Fransez e Perouz, en deus bevet er bed betek an oad a bemp bloaz ha tregont. Bet eo er vrezel eleac’h ma en em ganne evel eul leon ; carget eo bet a aferiou euz ar re ziesa, ha brema eo breur kesteur couls ha nicun. Ar Pab hag ar pevar Gardinal a roas raktal ho mouez d’ar breur Ian.
Eun derveziou bennak goude ar breur Ian a ioa o voalc’hi al loaiou hag ar scudellou en he gouent, pa deuaz eur manac’h d’he gaout da lavaret dezhan e voa kemennet da vont da gaout ar Pab, hag e c’hourc’hemennet dezhan mont dioc’htu.
Ar breur kez a voue ker sebezet o clevet ar c’helou-ze, ma loscas da goeza ar scudel a ioa ganthan etre he zaouarn. Ar scudel a voue torret, hag ar breur condaonet da zaou-ugent taol dissiplin. Goude beza kemeret an tamik frescadurez-ze en em lakeaz en hent evit mont da Rom.
« Breur Ian, eme ar Pap, clevet on eus comz euz ho puez devot hag ive euz ho ners calon pa edoc’h er bed. Clask a reomp enr c’hannad fur, courachus, douget evidomp, evit fiziout enhan liziri hag o deuz eun dalvoudegez vras. Hag otreal a rafac’h beza ar c’hannad-ze ? Ne guzomp ket ouzoc’h e vezo ho puez var var oc’h ober ar gevridi a fell deomp da fiziout enhoc’h.
— Tad Santel, eme ar manac’h o stouet d’an douar, en em roet oun oll da Jesus-Christ ; c’hui eo he vikel ; gourc’hemennit ha me a zento.
— Mad, a lavaraz ar Pab, setu ar pez a c’hortozemp digant eun den sentuz eveldoc’h. Ho carga a reomp eta da gas eul lizer da impalaer an Allmagn. Ar gevridi-ze a dle beza dalc’het e cus. Ma ve anavezet, e colfac’h ho puez araok ma veac’h eat er meaz euz hor stadou. Evidoc’h da zelc’her cuzet ho kevridi, ez eus gouscoude cals danjerou oc’h ho cortoz en ho peach. An hentchou zo diez hag an dud a zo fallakr. Rei a reomp deoc’h an otre d’en em zifen dre an armou, ma ve red deoc’h hen ober. Evel ma zoc’h bet carget a afferiou er bed, e c’hellot en em zervichout euz ar finessaou a c’hellit da veza desket, gant na implijot morse na trubarderez, na geier, rag an dra-ze zo ato difennet. It, ha resevit hor bennos.
Tri dervez goude m’oa bet o caout ar Pap, breur Ian a ieaz en hent. Lizer ar Pap, scrifet var eun tam parch a c’hriaz e diabarz e scapuler, hag e reaz al le da rei he vuez kentoc’h eget discregi euz al lizer-ze.
Ne zigouezas netra ganthan keit ha ma valeas var douar an Itali. Lod a c’houlenne diganthan he vennos ; lod all a daole mein outhan. Avechou e cave eur guele da gousket enhan, aliesoc’h e couske dindan bolz an Env. Tom e voue dezhan, riou en devoue ive ; red e voue dezhan iun aliesoc’h eget na voa gourc’hemennet dre he urs.
Hogen breur Ian ne voa ket eat da vanac’h evit clask he blijadur ; hag evel ma voa he goustians e peoc’h, ma en doa diou c’har vad, ma c’helle pidi kement ha ma care hed an deiz, en em gave euruz, ha n’en divije ket troclet he gabuchon oc’h tok ruz eur C’hardinal.
Pa voa digouezet var douar an Allmagn, ar beacher a velas ne voa nemet re vir ar pez a lavaret euz a grisderi hag a fallagriez an impalaer. Ne gave mui eur gouent da rei lojeis dezhan, mui a ilizou eleac’h ma Veljet tud o pidi hag o cana meuleudiou an Aotrou Doue, mui a geriadennou hag a diez coant var bord an hentchou. Ne velet e pep leac’h nemet douarou difrost, tiez o coeza en ho foull, gouelec’hiou, bandennou claskerien bara ha bandennou laeron.
— Hum, eme ar breur Ian, on Tad santel en deus lavaret din e c’heljen en em zervichout a armou, mar bije izom ; ama, var a velan, eur benvek bennak d’em em zifen ne ve ket a re. Hag hen o troc’ha eur picol penn baz dero, hag en em harpe var ar vaz-ze o c’hortos ma raje guelloc’h ganthi.
Etre daou setu eur ster o tigouezout var he hent, hag o viret outhan da vont larcoc’h, Evel ne vele na pont na bag, e voa nec’het. Caout a ra eur c’houeriad o tioual eun dousen denved treud, hag e za da c’houlen outhan ha ne voa moien ebet da dreuzi ar ster.
— Bez’ ez euz, eme ar mesaer, eur pont mean, unan a zoare ; pemzek leo avad ema ac’han. Evit bak ne dal ket ar boan deoc’h clask, rak n’eus ket.
Al laeron o deus great kement a voal droiou d’ar vageerien, o deuz ho bazatet ken alies, ma zeo eat ar re-ma lod anezho ive da laeron, ha lod all a zo tec’het kuit.
— Ha n’eus ket, eme ar manac’h, eul leac’h bennag hag e c’helfet enhan treuzi ar ster ep bak ?
— Eo, eul leo ac’hann ez euz eul leac’h hag eno eo ledan ar ster, ha ne deo don nemet er c’hreiz ; ar re avad ne ouzont ket neun mad a zo danjerus dezho treuzi ar ster eno zoken, rag an dour zo tis varnezhan.
— Hag e peleac’h, ha penauz e cavin-me an treiz-ze ?
— N’oc’h eus nemet heuilla ar ster ken na velot diou vezen vraz a onn a zo tostik d’an dour, ha n’eus ket ouspen dek troatad etrezho ho diou.
Dirag an diou vezen-ze eo deoc’h treuzi.
Ho trugarecat, va den mad. Ha breur Ian adarre en hent. Pa en doa baleet var dro eun heur, e velaz an diou vezen onn a ioa lavaret dezhan.
Hogen e kichen ar guez e velaz eun dra ha ne blije nemeur dezhan. Eur picol den a ioa eno, harpet he gein ganthan oc’h tronjen unan euz an diou vezen.
Edo eno o sellet oc’h an dour, hag o spura canol eur fuzil. Eun den treud ha seac’h oa, he zillad a billennou en dro dezhan, eur pennad bleo henvel oc’h eur voden vrug, hag eur varo henvel oc’h baro eur bouc’h. Ne c’helle beza nemet eur forban, ha breur Ian en divije caret pellaat diouthan eleac’h tostaat. Hogen re zivezad edo. Ar forban en doa clevet trouz he voutou, pe he dreid, rak n’oa gant ar manac’h nemet soliou. Sevel a reaz evel eun tenn en he za, dont a reaz da gaout breur Ian, hag e crogaz en he gollierou en eur lavaret :
— A beleac’h e teuez-te, manac’hik ?
— Eus va c’houent a zo eur pennad ac’hann.
— Ha da beleac’h e zez ?
— D’ar gouent tosta eus va urz a zo aze en tu all.
— En em gavet mad out, brema e raimp hent hon daou evel daou vignon, ha neuze ne greden ket mont en tu all, ha te am zicouro.
— Ho sicour ? pebez sicour a oufen-me da renta deoc’h ?
— Me a zavo oc’h da chouk, en em lacai a c’haoillad var da ziscoaz, ha te am dougo en tu all.
— Petra, ne blich ket an dour deoc’h ?
— Nan, pa c’hellan mont er zeac’h ne dan morse en dour.
— C’hui zo pounnerik, ne c’hellin ket marteze ho tougen.
— Alo, manac’hik penn tous, lezomp an digareziou, ha sonj mad me ne vadinan morse.
Ar forban, ouspen he fuzil, a ioa ganthan eur pez contellasen. Epad ma comze, en doa he zennet hag he laket a dreuz en he c’hinou, hag hen da gripat oc’h choug ar manac’h. Hema a vele ervad e vije ber gant he benn baz d’en em zifen oc’h eun den armet evelse. Gouscoude e lavaras d’ar c’hanfard :
— Breur, me ne anavezan ket ar ster-ma, ha mar d’eo doun e c’helfemp beza beuzet hon daou.
— Manac’hik, n’em eus-me ket lavaret dit lezel da zigareziou ? Bale, ep chom da riotal, pe ar gontellasen-ma a ia da velet ha calet eo da benn.
Cannad ar Pap a velaz eta n’oa ket da c’hina, hag e voa ar mare da lavaret ar pez a glever aliez, e voa red neun pe veuzi. Pidi a ra Doue ha lacat he ene etre he zaouarn, hag e za en dour gant ar forban var he ziscoaz. Hema a zalc’he he fuzil gant he zorn cleiz, he gontellasen gant he zent, ha gant he zorn deou oa crog e penn ar manac’h.
Ar manac’h a deu eur zonch dezhan ; ma c’helfen he lacat da ziscregi eus va fenn ! Evit kementse setu hen o comz oc’h he zam :
— Breur, ne gretac’h ket pegement a vad a rit din aze var va chouk !
— Ia, ha ne ket-ta ?
— Ia sur, rag an dour ama zo doun, hag en divije va zavet panefe ma zeus pouez var va discoas.
— Guelet a rez, manac’hig, ha c’hoaz e poa c’hoant gina oc’h va c’hemeret var da chouk.
Ar forban, evel ma voa dies dezhan coms gant he gontellasen en he c’hinou, a grog enhi hag a ziscrog evelse euz a benn ar manac’h. Hema ne c’hortoze nemet an dra-ze.
— N’eus ket a arc’hant ganeoc’h, emezhan ?
— N’eus ket da viana kement hag am bije c’hoant ; n’emaoun ket gouscoude ep eur guennek bennak.
— Mad, breur, ni en urs Sant Fransez a zo difennet ouzomp dougen arc’hant, ha rak-se… Hag en eur lavaret ar ger rak-se e ra eun houpat, ha gant eun taol scoaz e stlap he zam en dour eleac’h m’oa dounna ar ster. Neuze en em daol da neun, hag eur momet goude edo var ar zeac’h en tu all.
P’en doa treuzet ar ster, e tistroas da velet peleac’h edo he gamarad. Ar forban a ioa o tispac’hat e creiz ar ster ; he fuzil, he goutellasen hag he dog houarn a vire outhan d’en em denna ac’hano. Ar manac’h n’en divije ket caret beza kiriek da varo eun den e giz ebet, hag a griaz outhan : Taolit ho sabren hag ho tog houarn, ha neuit a zoare.
Ar forban en doa c’hoant touet, mes n’en doa ket amzer da ober ; re en doa da ober oc’h en em zelc’her var c’horre an dour. Teleur a reaz he armou ha neuze en em lakeas da neun. Neuze ar manac’h a lavaras : « Kenavezo, breur, n’em eus ket a amzer da chom d’ho cortoz », hag hen ac’hano mar gouie araok m’oa deut ar forban beteg an douar.
Ar manac’h a vouie, pa en doa treuzet ar ster-ze, en em gave var douarou ha n’oa ket brao tremen dreizho da eun den hag a gase liziri aberz ar Pap d’an impalaer. An douarou-ze a ioa da eun Escop laket eno gant an impalaer he unan ep otre ar Pap. Bez’ ez oa neuze en Allmagn eun escop bennag evelse, euz an noblans vrasa, da bere an impalaer a roe escoptiou euz he benn he unan ep ma vijent zoken lod anezho dindan an urziou. An hini ma tremene breur Ian dre he zouarou a reat an Aotrou Otto anezhan. Evit treuzi an douarou-ze buana ma c’helje, ar manac’h a valee en dra c’helle, hag evit miret na vije guelet gant cals tud, e valee en noz, hag en em denne e creiz an deiz en eur c’hoad bennak da gousket ha da ziskuiza. Caer en devoue gouscoude ne c’hellas ket miret da goeza etre daouarn an Aotrou Otto. Evel n’en doa evit boutou nemet eur soliou epken staget oc’h he dreid var bouez lerennou, he dreid a ioa deut da gignat, ha ker skuiz oa eat, ne c’helle mui bale. A hent all oa dare gant an naoun ha gant ar zec’het, rak ne gave nemeur a dra da zibri na da efa dre ma zea. Eun dervez-ta ma voa tom an heol da zevi, ha ma voa eat diners bras gant an domder, ar skuisder hag an dienez, e sonjaz e voa red dezhan mont da c’houlen repu en eun ti bennag, evit caout eno eun tam bouet aozet, hag ober eun ean a zoare en eur guele, da viana ma cave tud vad da rei digemer dezhan. Anez e vele ervad ne daje biken bete penn he veach.
Setu hen o velet eur maner a dost d’he hent, hag o vont da skei var dor ar maner-ze da c’houlen beza repuet. Hogen ar maner-ze dres a ioa d’an Aotrou Otto. An escob a ioa er maner, eur vanden aotronez euz he vignoned hag euz he gendere en dro dezhan. Ar manac’h kez, o clask tec’het araog ar bleiz, a iea d’en em deleur anezhan he unan etre he skilfou.
Breur Ian a zigouezas eta, ep he c’houzout, e maner an Escop Otto. Pa voue guelet ar manac’h o tostaat, an otronez a ioa en dro da Otto evel eun toullad kelien en dro da eur frouezen meür, a zavaz, hag unan euz ar ganfarded, eur baron iaouang, a lavaraz :
— Sell, sell ! eur manac’h kesteur ! Claoustre, otrou escob, eo ho keginer hag ho tiscarger guin eo a glask !
— Oh, baron, eme Otto, list-hen da zont, labour en devezo mar fell dezhan rinsa va c’hegin ha dizec’ha va c’hao !
— Ia, ia, aotrou escop, mes ar guin guen euz ar Rhin oc’h euz aze a zo re c’hoeg evit eur c’houzouk boaz da gana Matinezou ; eur banne dour scler a iafe guelloc’h ganthan ; list ac’hanon, ha me ia da denna eun taoliat d’ar goas-ze.
— Guelomp pebez taoliat a dennot dezhan ; me garfe ervad caout eun tamig ebat.
Ar baron a gemeraz eur voutail c’houllou, he c’hargaz a zour, hag he stancaz evel pa vije guin cos.
Hogen breur Ian a dostee, hag o clevet ar jolori a ioa gantan aotronez, a c’houie ervad o doa sonch da c’hoari eur goal dro bennag dezhan. Tostaat a ra, he vonet ganthan en he zorn, hag e zea da stouet dirag an escop ; mes ar baron en doa re a brez, hag a lavar dezhan :
— Vabreur, gortozit ; dioc’h ho kuelet eo anat avoalc’h oc’h skuiz ha dare gant ar zec’het. Setu ama guin euz ar Rhin, guin euz ar guella ; efit eur banne euz ar guin-ma, goude-ze e leverot deomp ho kevridiou da c’hortoz ho lein.
Ar baron a grog er voutail, a glask eur veren kement hag eur scudel, hag a ziscarg ar voutaillad abez enhi.
Hogen breur Ian, pa edo er bed, en doa efet guin ar Rhin meur a vech, hag a vouie ervad ar pez a ginniget dezhan n’en doa na liou na c’hoez ar guin-ze. Kemeret a reas gouscoude ar veren, hag e zeas da gaout an escob en eur lavaret :
— Aotrou Escop, bennigit, mar plich, an efach-ma evit ma rai muioc’h a vad d’ho servicher.
Otto n’en doa ket a c’hoant da vennigen ar verennad efach-ze ; ar manac’h avad a lavaraz en he urs ne zebrent ha ne efent netra ken na vije bet benniget, ha setu an Escop oc’h ober sin ar groaz a zioc’h ar veren.
Neuze breur Ian a dro oc’h unan euz ar floc’het a ioa a dre he vestr, hag a lavar dezhan :
— Casit, me ho ped, an dra-ze d’ar pinsin er chapel ; ar vreudeur a urs sant Fransez a zo difennet outho efa dour benniget.
— Eun den out ! eun den out ! eme an escop, o stracal he zaouarn. Ahanta, baron, cavet ec’h eus da zen ! hag an oll ganfardet da ober eun tam jolori en henor d’ar manac’h.
Guelomp, a lavaras neuze Otto, ha ne vezo ket cavet en ti guin hag en defe creoc’h liou, hag eun tam bennag evit terri naoun an den-ma, hag e reas servicha eul lein vad da gannad ar Pap.
Epad ma tebre he bred, an Escop hag he dostennerien a reas meur a c’houlen outhan. Hogen breur Ian n’en doa nemeur a choant da rei da anaout piou oa, ha ne responte nemet nebeuta ma c’helle.
A hent all diskuez a rea beza ker scuis, ma coeze he benn diganthan divar greis dibri eur c’hinaouat bennag. E guirionez great en doa an derc’hent daouzek leo couls lavaret diarc’hen, rag he zoliou a ioa uzet. Ne livirin ket, evel ma lavare lod, e voa uzet he dreid bete pennou he zaoulin, kignet oant avad ha tanet oll.
O velet-ze an aotronez a lakeas cas ar manac’h da gousket da eun toul cambr a scoe var ar porz, hag e lavarent etrezho :
— Varc’hoaz or bezo eun tam ebat gant ar penn touz-ze hag e clevimp ganthan evit petra ema o veachi evelen.
Breur Ian a reaz eur c’housk mad, hag a zihunaz e creiz an noz ; hag e lavare outhan he unan : penauz en em dennin-me a dre daouarn ar re-ma ? Ama ne c’hellin ket en em denna o lavaret, evel am eus great d’am forban duze, e teuan eus va c’houent, hag e zan d’ar gouent tosta eus va urs. Ma zafen kuit ep lavaret kenavezo da zen ?
Var gementse cannad ar Pab a zao ; hogen tenval oa, hag hen ne vouie doare ebet. En em lacat a ra da grabanata da glask eun digor bennag. Caout a ra ar prenest ha ne voue ket pell evit he zigeri ha disken er pors. Mes mont euz ar pors-ze oa ar c’hoari, rag eur voger huel a ioa en dro dezhan. Sonjal mont dre an doriou a ioa coll he amzer. Pa edo o clask cripat oc’h ar voger, setu eur picol ki o tont en eur harzal.
— Setu me discuillet, eme ar manac’h, ma na c’hellan ket ober d’al loen-ma tevel ; hogen ar Pab en deus lavaret din en em zervichout a armou, mar bije izom ; me laca ema ar mare d’hen ober.
Gortoz a ra ar c’hi da dostaat, ha pa voa deut var hed taol baz, e tistag eur geuneudennad ganthan var he scouarn, hag hen asten eno he bevar ivin en ear. Neuze en devoue amzer ar pez a gare da zevel dreist ar voger, hag abenn eur pennadik goude edo var ar frank, hag en em lakea da lavaret he beden dioc’h ar mintin.
Bale a reas neuze epad eun eis dervez bennag ep ma tigouezas darvout ebet ganthan, da viana a gement a dalfe ar boan comz anezho ; he zivesker avad a ioa eat ker skuis, ma na c’helle mui teleur an eil troad araog egile.
Setu ama eun abaden avad, eme ar manac’h en eur gregi en he zivesker an eil goude eben gant he zaou zorn evit ho lacat da vont var araog. En doare-ma ne zigouezin biken, ha gouscoude emaoun tost brema.
N’edo ket neuze ouspen tregont leo dioc’h Vien.
Red e voue dezhan clask adarre eun ti bennag eleac’h ma cafje bouet d’en em great ha ma c’helje en em ziskuiza eun dervez pe zaou. Guelet a ra a dost d’an hent eun tiik guen ha coant, eun tamik liorz en dro dezhan.
— Aze, eme ar manac’h, e tle beza tud en ho eaz o chom, dioc’h guelet pe ger brao eo an ti ; hogen re vihan eo evit ma ve maner eun aotrou bras.
En em drompla a rea breur Ian en dro-ma ; an ti, evit guir n’oa ket eur maner braz, da eun Aotrou braz e voa avad, eun tamik prins euz an Allmagn en doa savet an ti-ze eno e creis douarou gouez evit gallout kemeret he ebat eno, pa deue di da chaseal gant he gamaraded. Ne voa o chom en ti coant-ze nemet eur gardian, eun den coz hag he c’hreg, carget gant an Aotrou da zioual an ti ha d’he zelc’her e ratre evit ma c’helje ar perc’hen dont di pa garje.
Ar gardian a reas digemer mad d’ar manac’h, hag a reas dezhan guella ma c’helle. He loja a reaz en eur sanail azioc’h ar marchosi, hag e roe dezhan peadra da zibri ha da efa Breur Ian a dremenaz eno tri dervez, o tiskuiza, o louzaoui he dreid, hag o kemeret nerz evit mont adarre en hent. Bemdez gouscoude e rea eur gamed bennak da velet hag hen a c’helje bale. Siouas poan en devoa, hag e lavare outhan he unan :
— Ma’m bije bet ama an azen griz a zo duhont em c’houent, ne vijen ket bet ken nec’het-ma ! Doue a zigasas dezhan guelloc’h ; da c’hortoz avad en devoue eun tam poan benn.
An trede dervez abaoue ma edo cannad ar Pab eno, setu an Aotrou o tigouezout hag eur vanden chaseourien oc’h he heul.
En ti-ze, ker sioul en derveziou diaraog, e savas neuze freuz ha tousmac’h. Chas o chilpat hag o iudal, kezeg o c’hourichal, doriou o stracal, o serra hag o tigeri, mevellou o crial, o redeg du-ma du-hont ep gouzout pe du trei, ar chaseourien lod o sutal, lod o voudal gant ho c’herniel da c’hortos ma vije aozet eun tam bennak dezho ; asa eur safar da lacat da dregarni ar c’harter eul leo tro var dro.
Ar manac’h a jome sioul en he zanail, cuzet etouez ar foen. Gouzout avoalc’h a rea en doa afer eno oc’h laboused treud, potred daou bennog ha ne voant nemeur e chal na gant relijion na gant menec’h, ha ne vancjent ket da gemeret eun tam ebat bennak divar he goust pa voueschent edo eno.
Ha gouscoude, emezhan, ar gardian a vezo red mad dezhan lavaret d’he vestr en deus va lojet ama. Asa, perak n’oun-me ket eat ac’hann kentoc’h, daoust d’an oll boan am oa ! Hogen brema emaoun re zivezad. Ma carfent da viana va lezel e peoc’h ken n’ho devezo debret hag efet ho goalc’h, marteze goude pa vezo deut an noz e c’hellin en eur c’his bennag en em zacha. Alo, pedomp, pa na c’hellomp ober ken. Hag ar manac’h oc’h en em lakat da bidi calonek.
Breur Ian a ioa nec’het avoalc’h er sanail e touez ar foen. Pa en devoa gouscoude pedet eur pennad, e vianeaz he nec’hamant. Ar gardian, pa gavaz he dro, a deuas d’he gaout dre guz, hag a lavaras dezhan :
« Va breur, ar bed a ia bemdez var he gement all. N’eus mui a zoujans Doue, ha pa na respeter ket Doue, ne respeter ket ken nebeut he zervicherien. Ama ez eus sonch da ober eur goal dro deoc’h. Deac’h pa o doa gouezet e voac’h ama, o deus comzet cals divar ho penn. Lod anezho a gemer ac’hanoc’h evit eur spier euz an Itali ; ha setu ama petra o deus sonch da ober : Varc’hoaz ez aint d’ar chase, hag e leveront ho cas gantho. Neuze ho lakaint da zevel var eur goal varc’h a zo aze en deus torret ho fenn da dri pe bevar den a zo bet diot avoalc’h evit sevel var he gein. Guelit petra oc’h eus da ober ; rak mar savit var ar marc’h-ze e collot sur ho puez.»
— Petra, eun diaoul eo ar marc’h-ze ?
— Evel a livirit, hag an hano zoken a zo roet dezhan.
— Mad, bennos Doue deoc’h evit hoc’h ali ; eun den aliet mad a dal daou. Me a velo peuaus da ober evit en em denna.
Antronoz e guirionez, setu an aotronez var dro ar breur Ian.
— He ! manac’h, sao buan, ha deuz alesse ganeomp da redeg ar c’haro hag ar moc’h gouez ?
— Aotronez, va list ama, me ho ped, evit hirio, rak skuis maro oun c’hoas.
— Bah ! an ear vad as tiskuizo ; ha neuze eur marc’h mad a vezo roet dit.
— Pa lavaran deoc’h, aotronez, n’emaoun ket e tro da vont d’hoc’h heul.
— Avoalc’h a zigareziou, manac’h ; ema ama ar marc’h oc’h da c’hedal, ha ni a rafe vad deomp caout eul lean en hor banden.
Red e voa-ta d’ar breur Ian senti ; digaset e voue ar goal varc’h ; hogen reiz avoalc’h e chome, hag ar manac’h a lavare outhan he unan : me laca oun bet var gein ker goaz hag hema. Hogen al loen-ze a ioa ar c’his ganthan chom reis ken na vije savet he zen var an dibr ; neuze avad en em lakea da c’hoari. Kerkent ha ma santaz ar manac’h var he gein, en em lakeas da lamet, da fringal, da glask gourvez, da zevel var he zaou droad adren, da rual, da zevel he benn adren en ear evel p’en divije c’hoant da vale var ar penn all. Mes breur Ian a ioa marc’heg avoalc’h, ha var he evez edo. Caer en devoa an diaoul ober orbidou ne c’helle ket he deleur d’an douar. O velet-se ar marc’h a ieaz a benn-herr da steki oc’h eur vezen, ha gant kement a gas ma voue tost dezhan en em flastra he unan. Breur Ian a zalc’he mad, hag a lakea he gentrou da c’hoari. Ar chaseourien a ioue, hag a ziskueze pegement a ebat o devoa o velet ar stourmad-ze etre ar manac’h hag he varc’h. Breur Ian, pa gave dezhan en doa troet ha distroet avoalc’h gant he varc’h, pa vouie ervad e voa trec’h dezhan, a ieaz ac’hano d’an daou lam ruz en eur grial oc’h ar chaseourien :
— Kenavezo, aotronez, mont a ran gantan diaoul ! Den ne deas var he lerc’h, rak gouzout a reant ne voa marc’h all ebet goest da heuilla an diaoul.
Breur Ian a reas pemzek leo dioc’htu ep divrida, ha goude beza lezet he varc’h eun heur pe ziou da ziskuiza ha da zibri eun tam bouet, e reas pemzek leo all hag e tigouezaz e Vien en dervez-ze.
Ama eo en em gavas nec’heta ar manac’h. C’hoant en doa da rei lizer ar Pap d’an impalaer en he zorn ; oc’h he rei da eur servicher pe da eun den a lez bennak, n’oa ket sur e vije great he gevridi. Hogen sur e felle dezhan beza e voa bet lennet al lizer gant ar prins he unan.
Setu eta breur Ian o vont da glasc lojeiz en eun ti paour bennag, evel ma zoa eur manac’h paour he unan. Caout a reas christenien vad da rei repu dezhan. Eno e clevaz e tlie an impalaer mont antronos d’an oferen d’an ilis catedral. Ar manac’h a zavas mintin mad, a ieas d’ar gatedral, hag o veza gallet mont beteg an tron preparet evit ar prins, e lakeaz al lizer varnezhan en hevelep doare ma vije ar c’henta tra a velje an impalaer pa zaje da zaoulina. Neuze en em dennaz e touez an dud, el leac’h ma c’helje guelet an impalaer pa deuje d’he dron.
Breur Ian pa en doa guelet al lizer etre daouarn ar prins, pa en doa guelet pe ger strafuillet e voa ha pebez liou a deue var he zrem o lenn ar geriou kenta, ne chomas ket da c’hedal hirroc’h. Dont a reas sioul euz an iliz hag en em lakeaz adarre en hent da vont varzu Rom. Digouezout a reas torret gant ar skuisder, mes iac’h ha gren. Discleria a reas d’ar Pap penauz en doa great he gannad, ha goude beza resevet he vennoz digant an Tad Santel ez eaz adarre d’he gouent a Berouz da voalc’hi ar scudellou ha da gempen legumach. Beva a reas coz braz hag e varvaz evel eur zant.
Evit doare lizer ar Pap a lakeaz an impalaer da zonjal a zevri ha da zont eun nebeut enhan he unan. Aoun en devoue rag an anaouen, ha ma na zistroas ket tre oc’h Doue, mar greas c’hoaz eun drouk bennak, da viana ne goezas ket e ker bras torfejou ; respeti a reas muioc’h an iliz hag ar relijion, ha ne voue mui ker criz oc’h he sujidi.