Simon a Vontroulez/Chabistr X
A. Ledan, 1834 (p. 39-42)
Téneridiguez Simon a Vontroulez, ha conseillou a ro var sujet un tremenvan hac un invantor.
Cetu ni arruet e Qemper : na voamp qet rentet a qæt, ma cundu Simon a Vontroulez hon den yaouanq d’ar fabriq podou pri, evit e bresanti d’ar mestr. N’en deo qet necesser lavaret penaus, arauc tout, en devoa bet ar soign da examina ervad paperou ar paour yaouanq evit en em assuri petra voa ; rac Simon en devoa re a brudanç hac a furnez evit en em raporti da gaujou un avanturier. Presantet gant Simon, evit pehini e voa calz a gonfianç hac a gonsideration, ar pautr yaouanq-se na elle qet mancout da veza recevet, nemet-na vije chommet plaç ebet. Qemeret e voe eta, goude beza prometet d’en em gundui evel un den honest, ha da labourat gant courach.
En eur sortial eus ar manufactur, Simon en devoe c’hoant mont ractal da velet ur mignon côs pehini a dleye an darn-vuia eus e fortun da gonseillou fur Simon. Ar mignon-se a voa ur marc’hadour mouchouerou, etablisset e Qemper abaoue pemzec vloaz. Bep bloa e rê c’hoas un affer benac gant Simon, pehini a loge en e dy peurvuia, pa dremene dre ar guær-ze. En em renta a rejomp assambles e ty an den a fêçon-se. Mes, ret eo sonjal en glac’har va c’hamarad Simon, en eur antren eno, o caout ar famill antier er brassa disesper, hac o c’houzout e voa ar paour qéz Guillou o paoues mervel, goude ur c’hlénved a bempzec deiz. An intànvez, he mab, he merc’h hac he mab-caer, na eljont nemet poqat da Simon, en eur grial. Ar paour qèz Simon a voa trist meurbed hac accablet oll gant ar c’heuz d’e vignon, evel pa vije bet e vreur propr. Ar guel eus a guement se a rê frailla e galon, ha glac’har Simon a voa qen bras, na ellis qet miret da scuilla daelou stanc, peguement benac ne anavezen qet an den maro.
Goude beza paeet ar c’henta dle da vemor e vignon, Simon a Vontroulez a sonjas en interest ar famill-oll. Ne voa qet demeus an dud-se pere, pa velont ar re all o souffr, a dec’h el lec’h rei sicour dezo, var digarez, emezo, e zeo re dener o c’halon evit guelet un den ebars en affliction. Na sonje qet e vije un deneridiguez meulabl an hini a laqa da anconnac’hât qement so d’an hini a sant anezi, ha na gundu qet da sicour an nessa.
Simon a Vontroulez a c’halvas mab-caer Guillou a gostez, hac a c’houlennas outàn : Louis qèz, e pez stat e mâ an afferaou ? — E slat vat, herves a meus guelet. — Guell a se, eme Simon ; mes, lavar dìn, me a ped, perac neo qet laqet ar sciel var ar c’houfr, var magasin ha var baperou da dad-caer ? — Penaus ! sonjal a ra dêc’h e zeo absoluamant necesser ober ar frêjou-se ? Na zisputimp qet certenamant etrezomp, ha n’hon eus neb affer eus ar justiç. — An dra-se so rêsoni fall. peguement benac ma zeo rêsonamant un den honest ; mes arabat eo james neglija e netra ar formaliteou ordrenet gant al lezen. An neb a ra al lezennou-se, a sonch mad enno, a veüra anezo, hac e tleomp ivez sonjal penaus, mac’h adoptont anezo, o deus santet mad e zoant necesser ; rac erfin, muioc’h a ouzont eguedomp-ni. Un tad a famill a varv, e vadou a za da veza partaget : an dra-se a ranq beza sclêr mad, evit na vezo biqen nep chican. Ur voyen vad, evit beza bepret d’accord, eo da nonpas caout da zisput var an interest, rac an interest eo a vrouill an darnvuia eus ar famillou. Hac ouspen-se, da dad-caer a voa er c’hommerç ; rac-se en deus creançourien ha dleourien, hac e vezo ret regli an afferaou ; hoguen, important meurbed eo e vez grêt qementse en ur fêçon leal. Ober un invantor, en ur c’hâs evel emàn, a zo un dever, eus a behini e tec’her realamant, hep caout qeuz goude-se. Al lezennou zo grêt evit hor prolegi oll hac evit assuri hon droajou. Mar refusomp o frotection, ha ma erru maleur ganeomp, da biou e tleimp-ni en eur guemeret ? Allon ! dide eo, va mignon Louis, d’en em melli deus an traou-se oll. Ret eo, hep dale davantach, avertissa ar barner a beoc’h, hac en em laqat en regl.