Simon a Vontroulez/Chabistr XI
A. Ledan, 1834 (p. 42-46)
Ar joa vras a Simon a Vontroulez, o c’houzout ar frouez en deus produet e avisou mad.
Simon a Vontroulez, pehini na chomme e peb andret nemet epad an amzer en devoa ezom evit ober e afferaou, hac a garre laqat e amzer en profit, n’en devoa qet contet tremen meur a zevez e Qemper ; mes dalc’het e voe dre ar maleur a behini e voamp bet cazi testou ; ne falvezas qet dezàn quittât gant re a hast famill desolet e vignon. Chom a rejomp tost da eiz dez. Simon a ma util bras eno, hac a roas da famill e vignon conseillou mad evit an dispositionou e devoa da ober ; mes en em efforci a reas dreist oll dre e ziscoursiou carguet a rêson hac a furnez, da inspira dezo resination ha courach. Anfin, aben tri devez e quitajomp Qemper, hac ec’h ejomp da Zouarnenez, da Audiern, da Bontecroas, a belec’h e tistrojomp da Guemper, da vont varzu Qimperle, en eur dremen dre Goncqerne, Pontaven, Riec, hac en em rentjomp en bourg Moëlan ; disqen a rejomp e ty Calvar, mignon côs da Simon, a voa o chom etal an hent a gundu da Ꝃjegu. Etre Qemper ha Moëlan, Simon a voe trist meurbed, ha na gauzee qet evel ma custume en ober. Alies e leusqe huanadennou, pere a zisqeuse sclêramant ar c’heuz en devoa d’e vignon. Gouscoude, dre m’en devoa ur galon ferm evel ma voa tener, e qemeras a nebeudic e fêçon hac e gonversation ordinal.
En em arrêti a reomp eta e Moëlan. Ret e vije ma hanavezet mad Simon eno, me ur joa vras a voe pa er gueljot. Ar bautret hac ar merc’het yaouanq a voa ravisset dreist oll ma voa arruet. Ah ! emeze, conta rai deomp adare ur rismadel benac eus e veachou ; peguen drol eo pa gont an traou-se, ha peguen mad eo ! — Eh bien, tad Simon, petra oc’h-u grêt abaoue ma n’hon eus guelet ac’hanoc’h ? Disqet oc’h eus-hu un dra benac a nevez da gonta deomp ? — Ia sur, va mignonet ; disqet em eus traou has a interesso ac’hanoc’h, rac ellout a ràn rêi dêc’h qêlou deus a zaou bersonach demeus ar bourg-mâ, hac o deveus contet din o avanturiou. Goude coan e contìn se dêc’h ; mes, lavarit dìn, dabord, c’houi oc’h-unan, penaus e ya ar bed dre amâ abaoue ar vech diveza ma teuis. Ezom bras a voa d’en em gorija, dindan meur a rapport. Sonch mad ameus da veza guelet merc’hed yaouanq hac a voa goal friand, hac o devoa calz-muioc’h a vanite eguet na gonven. Beza voa ive pautret yaouanq pere, el lec’h en em occupi eus a un dra benac a util d’ar sul, goude beza grêt o deveriou a gristen, a yê d’an hostaliri da eva ha da c’hoari cartou, evit coll o arc’hant hac en em vezvi. Na gredàn qet memes lavarat e voa ivez tadou a famill, pere na roent qet dezo un exempl goal vad ; mes sonch ameus ivez gouscoude da veza guelet unan oc’h antren on e dy, tommet mad d’e veg, hac o voal-drêti e bried. — Oh ! tad Simon, eme ur plac’h yaouanq, na velfot mui a draou evelse amàn. Heuillet mad eo ho conseillou ha re hon autrou Person venerabl. Na ouzomp qet oll c’hoas lenn, maleurusamant, hac hon eus calz a zispit ous se ; mes an autrou Person hac an autrou Mêr o deveus prometet deomp e vije hep dale formet ur scol er bourg, da behini ec’h ellimp mont d’en em instrui. Da c’hortos se, va breur, pehini en deus disqet lenn ha scrifa en e rigimant, e pelec’h e voa corporal, a lenn deomp bep sul, goude coan, Buez ar Zent, an Aviel, an Instructionou christen evit an dud yaouanq, an Doctrin Gristen, hac avichou ar Gonferançou Curius, ar Pautr côs Richard, etc., eus a dy Lédan, e Montroulez. Evelse e tremenomp ar goude coan e cazi an oll dieguezou. Sellit, cetu aze al levriou renget qempen var ar planqen. Me assur dêc’h, tad Simon, e zomp deut oll rêsonaploc’h abaoue m’en em occupomp evelse, hac hon eus ivez calz muioc’h a blijadur.
— Ma, eme Simon a Vontroulez, ravisset oun deus ar pez a lavarit, hac se a zo ur satisfaction vras evidòn. Cuntinuit, va bugale ; pa vezo ur scol er bourg, na vanqit qet d’en heuill, bras ha bian. Calz a obligation a dleit da gaout d’ho Person ha d’ho Mêr, abalamour d’ar soign a guemeront evit procuri dêc’h ar voyen d’en em instrui, rac ur presant caer a reont dêc’h. Caout a ra dìn e santit an dra-se, pa gomzit evel a rit. Na ouffen qet lavaret dêc'h ar blijadur a santàn ous ho quelet en dispositionou mad-se. Mes, va mignonet, n’eo qet aoüalc’h d'en em broposi ar vad ; ret eo perseveri d’en ober. Ur resolution vad a zo ar c'henta pas, hac ar c’henta pas a zo bepret an diessa. Guelit eta peguen sot e vet distrei adrec, pa na zeus mui nemet da vale var eün en un hent caer ha tracet oll ! Güir eo gouscoude e zeus tud hac a so crén evit prométti calz a draou caer, hac a zo qer buan prest da abandoni o execution. An dud-se so diot, hac e zeo ret dioüal d’o imita. Peguen bian benac eo ul labour, n’er grêr qet hep perseveranç ; ur vertuz necesser eo evit pratica tout ar re-all. Clêvet a rêr alies lavaret : me rayo, ha na veler qet bepret ober. Perac ? dre n’o deveus qet a berseveranç ar re el lavar. Nebeut a dud zo n’o deveus santet mouvamanchou a vertuz ; mes peseurt merit zo evit se, ma teu ar mouvamanchou-se da lugerni, da zisparissa evel ul luc’heden ? Ar merit a gonsist o heuill an hent mad, ur vech ma talc’her anezàn. Ar pez a esperàn e reot eo, va mignonet. Beza e zoc’h en hent mad evit se ; baleit ennàn hep distrei, hac e zoc'h certen da erruout… e pelec’h ? er boneur, pehini a heuill dre oll ar vertuz.