Trede quevren - Ar pemzecvet Chabistr
Youen-Yan-Lois Derrien, 1779-1792 (?) (p. 230-237)
R Peinteur Parrasius a beintas ar bopl Athenien dre un invention speredus meurbet, oc’h e represanti eus a un natural bigarre ha variant, colerus, injust, inconstant, courtesius, truezus ha deboner, resolu, glorius, humbl, courachus ha cousgoude prest da quemeret an teac’h, ha quemense oll assambles : hoguen me, va Philotee, a garre lacat en ho calon ar binvidiguez hac ar baourentez ive assambles, ur sourci bras hac un disprigeanç bras assambles evit an traou temporal. Ho pezet mui
a sourci da renta ho madou profitabl hac avantachus eguet n’o deveus tud ar bed. Livirit amâ din, Jardinerien ar Brincet vras ha ne d’int ii quet curiussoc’h ha diligeantoc’h da antrereni ha da orni ar jardinou pere o deveus e carg, eguet pa ve dezo o-unan vent ? mæs perac-se, nemet abalamour ma consideront ar jardinou-se evel jardinou Princet ha Rouanez, pe da re e tesiront en em renta agreabi dre ar servich mad-se ? Va Philotee, ar madou a so en hor possession ne de quet deomp int, Doue en deveus ii roet deomp evit o antreteni, hac a sell dezàn o rentemp avantachus ha profitabl, ha rac-se e reomp dezàn ur servich agreabl o caout sourci anezo. Hoguen ret eo eta e ve ur sourci difarant diouz an hini o deveus tud ar bed eus o madou; rac ne sourciont na ne labouront nemet abalamour dezo o-unan, ha ny a dle sourcial ha labourat abalamour da Zoue. Hac evel ma zeo ar garantez evidomp hon-unan ur garantez violant, leun a droublien hac a hast, evelse ivez ar sourci hon eus evidomp hon-unan, a so leun a droublien, a chagrin hac a inquietud ; hac er c’hontrol evel ma zeo ar garantez evit Doue ur garantez douç, pæsibl ha gratius, ar sourci pehini a sorti anezàn ivez, a so douç, pæsibl ha gratius peguement bennâc ma ve evit traou ar bed-mâ ve. Hor bezet eta ar sourci agreabl-mâ da gonservi ha memes da grisqui hor madou temporal, pa en em bresanto un occasion legitim bennâc a guemense, hac e quemēt ha ma permet gueneomp hor stad hac hor c’hondition ; rac Doue a sell dezàn e raemp evellen evit e garantez.
Mæs liquit evez na veac’h tromplet gant ho c’hamour propr pe ho carantez hoc’h-unan ; rac alies en em rent quen hènvel ouz carantez Doue ma lavarret e ve hi ve, hac evit ampeich n’ho tromplo, ha na zeue ar sourci-se eus ar madou temporel da geinch en avariçdet, ouzpen ar pez am eus lavaret er Chabistr diaraoc, e rencomp exerci lies a veich ar baourentez real en effet e mesq an oll moyen ha pinvidiguez en deveus roet Doue deomp. Quitait eta bepret un dra bennâc eus ho moyen, o rei an alusen a galon vad : rac pa roit un dra bennâc d’ar paour, e teut d’en em baourissat a guemense, ha sul-vui a root, sulvui en em baourissaot. Guir e penaus en rento Doue deoc’h non pas hepquen er bed-all, mæs er bed-mâ : rac ne deus netra a guement a rae prosperi quemēt ar madou temporal, evel an alusen ; mæs o c’hortos ma en rento Doue deoc’h, e viot ato paourisseat a guemense. O peguer santel ha peguer pinvidig eo an appaourissamant-se a reomp deomp hon-unan dre an alusen !
Quirit ar beorien hac ar baourentez ; rac dre ar garantez-se e teuot da veza ur guir baour ; pa zeo guir penaus, evel a lavar ar Scritur, e teuomp da veza hènvel ouz an traou pere a gueromp. Ar garantez a rent hènvel ar re pere en em gar. Piou a so infirm, na doun-me infirm ive gantan, eme Sant Paul ? lavaret a alfe, piou a so paour, na doun-me paour ive gantan ? abalamour ma rea dezàn ar garantez beza hènvel ouz ar re a gare : mar quirit ar beorien eta, e viot gant guirionez participant eus o faourentez, ha paour eveldo. Hoguen mar quirit ar beorien en em guifit alies en o zouez, quemerit pligeadur o vont d’o guelet ha d’o bisita en o zy, en em antretenit ganto volontieramant, bezet joa gueneoc’h ii da dostaat ouzoc’h en Ilisou, er ruou, en hinchou hac eleac’h-all. Bezit paour a deod ganto o coms ganto evel unan eus o c’henseurt ; mæs bezit pinvidig a zaouarn, o tispartia dezo eus ho moyen evel pinvidicoc’h egueto.
Ha c’hui a euteur ober choaz davantaich, va Philotee ? n’en em gontantit quet da veza paour evel ar beorien, mæs bezit paourroc’h eguet ar beorien memes ; ha penaus quemense ? ar servicher a so disterroc’h eguet e Vestr ; en em rentit eta servicher, pe servicheres d’ar beorien ; iit d’o servicha en o gueleou, pa vezont clàn, me lavar gant ho taouarn propr ; bezit queguiner pe gueguineres dezo divar ho tispign hoc’h-unan ; goalc’hit ha fresquit o dillat deza. O Va Philotee, ar servich-se a so triomphantoc’h ha gloriussoc’h eguet ur Rouantelez. Ne allàn quet aoualc’h admira an ardeur pe gant hini e praticas St. Lois an avis-mâ, en pehini a ioa unan eus ar Rouanez vras a so bet dindan an heaul, hoguen me lavar ur Roue bras e peb fæçon : lies a veich e serviche ouz taul ar beorien pere a vague, ha casi bemdez e lequea tri ouz e daul e-unan, hac e tebre alies o demorant gant ur garantez pehini n’e devoa quer e far. Pa visitea hospitaliou an dud clàn, ar pez a rea lies a veich, en em lequea ordinal da servicha ar re pere o deveze an horripla clènvejou, evel ma zeo al lornez, ar chancr pe ar maletouich hac an seurt clènvejou-se ; ha quement servich a rente dezo, er grea e benn en noaz ha stouet var e zaoulin, o respeti Salver ar bed en o fersonaich, hac oc’h o cherissa gant ur garantez quen tener, evel a ouife ur vam douç da ober d’he c’hrouadur. Santes Elisabeth merc’h d’ar Roue a Hongrii en em gafe ordinal etouez ar beorien, hac evit he recrearion en em habille aviziou evel ur baourez emesq an Itroneset pere a veze gant-hi, en ur lavaret dezo, ma ven-me ur baoures, me en em visque evellen. O va Doue, Philotee gueaz, è a yoa paour ar Prins hac ar Brinces-mâ en o finvidiguez, ii a yoa ive pinvidig en o faourentez ! Eürus eo ar re a so paour er fæçon-mâ ; rac outo ec’h apparchant Rouantelez an Eê. Me am eus bet naon, ha c’hui hoc’h eus roet din da zibri : me am eus bet riou ha c’hui hoc’h eus va guisquet : deut eta da bossedi ar Rouantelez, pehini a so preparet evidoc’h abaoue commançamant ar bed, eme vezo ar Roue eus ar beorien hac eus ar Rouanez en e varnidiguez vras.
Ne deus nicun na erru gantan un occasion bennâc da gaout deffot ha manq eus a un dra ; aviziou ec’h erru en hon ty un den pehini a garremp hac a dleffemp da dreti ervat, ha n’hon eus quet neuse ar gommodite d’e ober ; hon dillat a fæçon so chomet un tu, hac hor be izom anezo un tu-all, eleac’h ma ve requis en em apparissa propr. C’hoarvout a ra e vez fall ar guin e vez goazzeat ar c’hic, ne vez quet mad ar bara pe an aman, pe ar souben. En em gaout a reer dre rancontr un tu bennâc, eleac’h ma vanc peb commodite, ne deus na guele mad, na cambr, na taul, na servich. Erfin eas aoualc’h eo caout alies izom eus a un dra bennâc, daoust peguer pinvidic ec’hallet beza, ha quemense eo beza paour en effet eus ar pez a vanq deomp : bezit contant eta, Philotee, eus ar rancontrou-se, acceptit-ii a galon vad, souffrit-ii gant joa. Pa erruo gueneoc’h inconvenianchou, perea zui d ho paourissaat cals pe nebeut, evel ma ra ar goual amser, an tan , ar reverdi, ur bloazvez toc’her, ul laeronci, ur proces, pe un inconveniant all bennâc evelse ; neuse eo ar guir occasion da bratica ar baourentez, o receo gant douçder ar c’hollou-se, hac oc’h en em resina gant patiantet ha gant fermete d’an appaourissamant-se.
Esaü en em bresantas d’e dad gant e zaouarn goloet a vleo, ha Jacob a eureu toudememes, hoguen ec’his na doa quet ar bleo, pere a yoa var daouarn Jacob staguet ouz e groc’hen, mæs ouz e vanegou hepquen, e c’hallet lamet ar bleo-se hep e chloasa nac e guignat : mæs er c’hontrol evel ma zoa ar bleo, a yoa var daouarn Esaü, stag ouz e groc’hen, pehini a ioa blevoc naturelamant, ma falviset tenna ar bleo-se digantàn, e vise gloaset cals, en divise criet, hac e vise en em efforcet da zifen e vleo. Evelse ive pa vez stag hor moyen ouz hor c’halon, mar deu ar goal amser, pe al laer, pe ar chicaneur, pe ar bleiz, pe ar c’hlenvet pe un dra all da ziframma lot eus ar voyen-se digueneomp, pebez clemou ha murmurou, pebez inquietud hac impatiantet a vez gueneomp-ni ? mæs pa na vez stag hor madou nemet ouz ar sourci pehini a fell da Zoue hor be anezo, ha non pas ouz hor c’halon, mar o diframmer digueneomp, n’en em chagrinimp quet cousgoude na ne gollimp quet ar reposvan eus hor speret. Hounnez eo an difaranç a so etre an anevalet hac an dud e quenver o sae ; rac sae an anevalet a so stag ouz o c’hic, ha sae an dud ne dema nemet a ziouz o c’hic en hevelep-fæçon ma c’hellont he lamet hac he lacaat pa gueront.