Ur jiboés miterned
ISTOÉR GUIR
Deuzek vlé achiù em boé a houdé gouil Maria Chandelour, p’em boé groeit gopr, de foér verh er blé-sé, doh Job en Dénmat a vorh Séglian.
N’hanaùet ket Job en Dénmat ?
O geou ! Ur foératour bras. Guélet e hues ean dré-zé liés, get é vanden kohléieu tret. Ama ! haneh e zou bet me mestr épad ur blé ; mes, él n’hellé ket bout ar un dro ér gér hag ér foérieu, é vab kohan, Bechéch, Franséz ar er papér, en hum soursié ag er labour hag ag er bugul seud ar un dro.
Hemb laret meit mat, Bechéch e oé ur pautr a féson ha vaillant ; mes, get en dra-zé, ur jiboésour noz hemb par (eit kavet en tu, e laré ean, de hounid ur blank benak, ahoel un tam guerh butum), ha plijadur vras em bezé d’oh er hleùet é kontein en troieu arriù geton én nozeheu-sé : Ur had tapet é mañné Gugan, diù tapet é mañné Guillerm, tér aral diskaret d’en dias é man̄né Moign, hemb kontein er ré manket pé dèbret d’er chas. Chom e hré digor mem bég genein doh er hleùet, get en hoant de vonet d’en héli un noz benak, eit gouiet penaus é vezé tapet er gadon-sé.
« Ia, ia, e reskondé ean d’ein liés, eit hou lakat koutant ni iei un noz benak, mes de jiboés miterned, rak er ré-zé e zou lon̄ned kalz brasoh hag ésoh de dap eit er gadon, nen dint ket ken diloui. Rekis é neoah eit ou jiboés mé vé tioél en noz. »
En noz tioél-sé e arriùas, ha ni arauk : Bechéch, ur hansort aral d’ein a me oed ha mé, hun tri, get hent bihan er Rodoué, de gavet Goeh-er-Van duhont.
É pas étal er groéz, pé kentoh restaj ur groéz, rak a houdé en dispeah vras (révolution) é mant dismantet rah, Bechéch e lar d’emb get ur min-hoarh : « Doh troed er groéz men é vé gourvéet bamnoz ur lé bréh pé ur hi du, mes ne grédan ket é hes han̄ni hinoah. »
Mé, ag é oé eunik men goalh, m’en hum lakas bean, en ur hérisein, étré Bechéch ha me hansort, ha deustou hoah, me santé mem blèu é seùel ar me fen, me zok é honet kuit… Me cherras men deulegad, eit n’em bé ket guélet nitra, én ur hobér me sin er groéz él mé ma deléet. Goudé ur pennadig hent arlerh, Bechéch e lar d’emb éndro : « Damb bremen ér parkeuier, arriùomb ar zoar er miterned. Er vertim nen dé ket mui pel ahanemen »
Arriù get un toul karrikel, ean lar d’ein nezé : Chetu amen ur péh a basaj. Chomet d’er goarn, mes dihoallet mat a vank. P’er guellet é tiboukein én toul-men, torret arnehon ar hou nerh, ker sterd ken e fetou é ben. Dihoallet eùé doh er jandarmed ; mar zigoéh, d’er ré-zé arriuein arnoh, ne ganpéet ket meit kemer hou poteu édan hou kazal hag arauk par ma helleet ».
« Fet ag er jandarmed, e reskondan dehon, er ré-zé e vou chans dehé pas amen hinoah, mes er hetan mitern er groei en dou get me zam koed un absolven a féson. » Ha mé, ranblet un tammig a kosté, ur vah klud é men dehorn saùet d’er lein, prest de fardein ar er hetan lon e basou, me chom inou d’hortoz.
Bechéch ha me hansort e ias pelloh, ne houien ket d’émen. Me hansort eit goarn, él d’on, un dachen aral ; Bechéch eit gobér labourat er chas, e laré ean, er péh e oé geu. Gouiet em boé ean arlerh.
Neoah, chetu mé un tammig-sou é hoarn en toul karrikel-sé ha ne bas ket mitern erbet, na Bechéch ne dosta ket muioh. Unek-ér, hantér noz, un ér, diù ér en des sonnet guéh d’er huéh é tour borh Séglian hag é hon inou berpet. Monet éndro d’er gér e oé er guellan, mes penaus ? Nag er groéz hont ? Er hi du? Er lé bréh ?… Lusket em boé liés gobér en dra-zé, mes en eun e hré d’ein donet éndro ar me fazeu ha chom é me léh, ha nezé « Bechéch e arriùou ur huéh benak alkent », e laren hoah dré me chonj. Hag open, gout hent erbet aral ne hren ket, keneveit-sé, ne vehen ket bet chomet inou de skornein pelloh, sur mat.
Tér ér, pedér ér, ha nitra hoah : « O ! Kement men e zou ré », e laran en un taul, fachet, kollet d’ein er gonfians é vehé deit Bechéch de me hlah, sklaset get en amzér iein ag en noz : « Nen des ket moiand de harz kin, Petra vern d’ein merùel get en eun pé get en aneouid ? Ne hrein ket meit meruel ataù !… » ha mé get en hent eit donet d’er gér.
Kent arriù get er groéz draillet hont hag e hré me spont, me santé hoah, deustou d’en aneouid, ur gohad hiris é pas dré rah me horv. Me halon e hré : doug, doug, doug… Me chonjé pakret kleùet ré é kerhet.
Dréhet get en eun : « Er jandarmed ! » e laran, ha mé de ridek ar me nerh, mes sél mui é riden, kriùoh pé kriù, fonaploh pé fonapl, tostoh pé tost é kleuen ar me lerh : doug, doug, doug, doug, doug, doug… — En un taul hen don ket mui eit ridek, men diùhar e zou mank, me hanal ne gerh ket, men deulagad e zou brumennek… Me strebaut doh ur mén hag e goéh a me ol héd, ar greiz en hent, èl vagan̄net : « Ta… ta… tapet on ! » e laran.
Ben un herrad arlerh, él ne gleùen ket mui nitra, me saù éndro. É oen just étal er groéz goh-sé é gonsan d’oh, mes rezi a jandarm erbet ne oé ket, pas muioh eit a spontailleu. En un taul, chetu oeit me eun kuit, me sél a bep tu d’er groéz-sé, me hra en dro anehi… Nitra ne huélan : na kohlé bréh, na ki du, na mann erbet.
Goudé bout groeit ineu un tam konpren de rah en treu-sé, me ias d’er gér ar men goar.
Ama ! me zud vad, na bout ne me hredeheh ket, biskoah n’em es bet eun a houdéveh. Guel eit kement-sé, ne gredan ket mui ér spontailleu ha nebetoh hoah ér miterned. Trugèré e laran d’en hani en des men disket. — Pemp ér e oé just pe zigoren en nor ag en ti, ha Bechéch én é hulé e zirohé él en eurusan ag en dud. En anpouizon !
Me hansort ne oé ket hoah arriù.
Arriùein e hras devéhatoh ér mitin, ardro naù pé zek ér, goleit a fang hag a vouillen.
Haneh, él d’ein, e oé lakeit de hoarn un toul karrikel aral.
« Amen, e laras dehon Bechéch, é pasou ur mitern benak, a daul sur. Gorteit mé lakan ur pikol mén ar hou pen. P’er guéleet é tiboukein én toul men, hui dorrou arnehon get hou mén, ar hou nerh, ken e flastrou genoh. Amzér erhoalh e pou, ne basou ket fonnabl. »
De getan, er mén-sé ne hré ket kalz a boén dehon, mes ben er fin, ne harzé ket kin.
Ponnéroh pé ponnér e oé, ha mitern erbet ne basé, na Bechéch ne dosté ket muioh.
Skuéh open skuéh ; kousket é vanbreu ken n’ou santé ket mui : boskarded get é sam ken ne huélé nitra meit stired dirak é zeulagad — eurus hoah nen doé ket kleuet konz ag en hani lostek — ean vannas é vén é kosté er harh, hag e azéas étal ton prest kaer de vatein…
Ne oé ket hoah achiù get er goal chans. Ean farias ar é hent é tonet d’er gér, ha chetu perak é oé er hour-sé, dek ér de vitin, pe arriùas én é di.
Chomel e hras klan goudé, er peurkeh pautr ! Ne oé ket ur souéh.
Bechéch en doé hoariet d’emb en dro kam-sé. Goudé en devout plaset ahanomb hun deu, pél en eil doh égilé eit n’hum behé ket hum gavet, ean hum dennas d’é hulé : « Koustelé, e laré ean, me lammou geté en eun hag en hoant jiboés noz ar un dro ».
Er labous en doé laret guir.
Méh em boé bet arlerh, hag em bé hoah hiniù en dé, pe vé konzet d’ein ag en dihaden-sé.
Hé ! Job ! Ne hues ket guélet mitern erbet en déieu men ?
Get selleu du, me reskond dehé : « Ka… oh ! »
Gadig er Lér-gér.