Gousperou an Ebestel hac an Evangelistet

Charlez ar Brizh

Heuriou brezonnec ha latin

L. Prud'homme, 1849  (p. 491-499)

GOUSPEROU AN EBESTEL.

Instruction evit an Ebestel hac an Evangelistet santel.

AN ebestel eo ar re pere en deveus bet choaset J.-C. evit ho c’haç dre ar bed universel da brezec an Aviel ha da gonvertissa an dud. An evangelistet santel eo ar re pere ho deus scrifet an Aviel pe an histor a vuez J.-C. Evit heul intantion an Ilis da voueliou an ebestel hac an evangelistet, e rencomp : 1. trugarecaat Doue da veza grêt deomp anaout ar virionez dre ho moyen ; 2. he bidi da rei deomp ar c’hraç da chom ferm er feiz hac er greden pehini ho deveus annoncet ; 3. goulen outan pastoret pere ho deffe ar speret fervant eus an ebestel ; 4. ober pedennou evit an Ilis pe veus a hini ê bet fondatoret an ebestel, hac evit ar bastoret ive pere so oc’h he gouarn ; ha d’ar pempet, goulen ouz an ebestel memes evit ar sujet-se ho intercession dirac Doue. Gant an intantionou-se ta e leverrot ho Gousperou er fæçon-ma.

Lavaret gueneoc’h devotamant ar Pater, an Ave, ha Deus, in adjutorium, evel en commançamant Gousperou ar Sul, e recitot ar pemp Salm-ma.

Ar c’henta Salm, Dixit Dominus (Doue en deveus lavaret), pehini a gueffot en Gousperou ar Sul.

An eil Salm Laudate, pueri Meulit an Autrou souveren), pehini a gu[e]ffot ^[1] eno ive.

An trede Salm Credidi, propter quod (O va Doue, o cridi enoc’h), pehini a gueffot eno ive.

Psalm. 125.

Ar pevare Salm In convertendo Dominus, eo he-ma so ama, en pehini e comser eus ar ga[p]tivite ^[2] a bobl Sion pe Jerusalem, pehini so un imaij eus ar gaptivite ma couezomp enni dre ar pec’het, hac eus an hini ma emaomp er vuez presant. Er Salm-ma eo exprimet ive ar joa hac an admiration eus an eneou mad goude ma vezont dilivret eus ar gaptivite-se dre c’hraç Doue, hac en desir pehini no deveus da veza dilivret antieramant dious ar gaptivite eus ar vuez-ma da vont da jouissa eus ar vuez eürus. Var ton guers santes Barba. Ar salm-ma so en ur fæçon-all en Ofiç an hano a Vari, er bajen 13.

IN convertendo Dominus captivitatem Sion : facti sumus sicut consolati. Tunc repletum est gaudio os nostrum : et lingua nostra exultatione. Tunc dicent inter gentes : magnificavit Dominus facere cum eis. Magnificavit Dominus facere nobiscum : facti sumus lætantes. Converte, Domine, captivitatem nostram : sicut torrens in austro. Qui seminant in lacrymis : in exultatione metent. Euntes ibant et flebant : mittentes semina sua.

O Pebez consolation Deomp-ni entrezomp pobl Sion ! Goude beza dre c’hraç Doue Tenn[e]t [3] eus hor c’haptivite. Neuse hor c’halonou a ioa Rejouisset oll gant ar joa ; Hor guenou leun a ganticou A veule Doue hon Autrou. Lavaret a raï tud ar bed Gant hon dilivranç estonet : Ha c’houi vel peguer bras faver En deus grêt Doue en ho c’hêver ? Ia, guir en deveus grêt Doue traou bras en hon andret : Chetu petra en deus ive Roet quement a joa d’hon ene. Echuit, va Doue, hon tenna Diouz captivite ar bed-ma, Ma vezimp peur-rejonisset O veza peur-gonvertisset. Ar re so oc’h hada en daëlou Ar greun mad eus ho meritou, O eost gant joa bras, pa varfint, A vedint hac a zestumint. O vont ama dre an hent moan En creis ar golvan hac ar boan, O guelet eus ho œuvrou mad O strinca [e]n [4] douar an had.

Mæs o tont gant rejouissanç D’ho bro, e touguint abondanç A frôez eus bo fatiantet, Hac eus ar pez ho deus hadet. Enor ba gloar da Zoue an Tad, Ar memes gloar da Zoue ar Map, Ha d’ar Speret-Santel ive, Tri ferson distinc en un Doue. Ar c’hloar a so bet a viscoaz Ra vezo rentet brema c’hoaz, Hac ato ha da virviquen, D’an Drindet en un Doue [e]pquen [5]. Evelse bezet grêt.

Venientes autem venient cum exultatione : portantes manipulos suos. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc et semper : et in sæcula sæculorum. Amen.

Psalm. 138.

Ar pempet Salm Domine, probâsti me, eleac’h ma’z eo represantet penaus Doue a ene oll betec an traou secreta ; hac evelse e varno an dud diouz an anaoudeguez barfet-se pehini en deveus eus a guement a reont, a leverront hac a sonjont, hac ho recompanso pe ho funisso hervez ma veritont ; ha penaus erfin e ranquer pellât diouz ar re vechant.

Var ton : Considerit piz, o Christen !

C’Houi m’ene, va Autrou divin, C’houi a laca evez ouzin, Hac a bep stad eus va buez Hoc’h eus ur guir anaoudeguez. C’houia vel quement sonjeson A vez en gouelet va c’halon ; C’houi a sell piz ouz va henchou, Hac a remerq va desseinou. C’houi dre avanç a gonsider Quement a fell d’in da ober, Hac a entent va oll gomsou Quent ma sortiont a ma guenou. Peb tra hoc’h eus anavezet,

DOmine, probâsti me et cognovisti me : tu cognovisti sessionem meam et resurrectionem meam. Intellexisti cogitationes meas de longè : semitam meam et funiculum meum investigâsti. Et omnes vias meas prævidisti ; quia

non est sermo in linguâ meâ. Eccè, Domine, tu cognovisti omnia novissima et antiqua : tu formâsti me et posuisti super me manum tuam. Mirabilis facta est scientia tua ex me : confortata est, et non potero ad eam. Quò ibo à spiritu tuo : et quò à facie tuâ fugiam ? Si ascendero in cœlum, tu illic es : si descendero in infernum, ades. Si sumpsero pennas meas diluculò : et habitavero in extremis maris. Etenim illùc manus tua deducet me : et tenebit me dextera tua. Et dixi : Forsitàn tenebræ conculcabunt me : et nox illuminatio mea in deliciis meis. Quia tenebræ non obscurabuntur à te ; et nox sicut dies illuminabitur :

Quen da c’hoarvout, quen c’hoarvezet ; C’houi hoc’h eus ma furmet, va Doue, Hac am c’honserv bepret ive. En so admirabl ho squiant ! Dreist oun ema infinimant ; Impossubl ve d’in he c’hompren Gant quement m’e c’honsideren. Ne ouffen mont en nep andret D’en em guzet ouz ho speret ; Na ne ouffen mont en nep plaç Da dec’het a zirac ho faç. Mar deuan da bignat en êvou, Chetu c’houi eno, va Autrou ; Hac en ifern mar disquennan, Emaoc’h ive presant ennan. Mar nijan pell da oriant, Pe dreist ar mor da occidant, Ho torn dî vezo am c’haço, Hac ho preac’h vezo am delc’ho. Hac e lavaren : Martese An devalijen am c’huze ; Mæs dirazoc’h an nôz ivez Em oll blijadur am disquez. Rac dec’h-hu an devalijen A so evel ar sclerijen ; An nôz evidoc’h a so reiz Quer scler evel ma’z ê an deiz. C’houi eo ar mæstr eus va c’haloun, Evel hoc’h ouvraij dec’h-hu oun ; Hac evel ma oun concevet C’houi hoc’h eus bet va recevet. Me ho meulo’ta, va C’hroueur, Pa’z eo quen terrubl ho crandeur : Hoc’h ouvraijou so admirabl,

Ha va ene her goar erfad. Va esquern ne d’int quet cuzet Ouzoc’h-hu p’hoc’h eus hi furmet ; Quement ma’zoun a velit splam : P’hoc’h eus ma grêt en cof va mam. C’houi’m guelet pa oan imparfet ; En ho levr eo an oll scrifet : Bemdez forz-tud en em furmo, Ha tout ez int scrifet eno. Va Doue, me guef enoret Guenec’h-hu hoc’h oll mignonet, Oc’h ho renta quer puissant Evit trec’hi ar re vechant. Mui so anezo, m’ho c’honten, Eguet na deus a c’hrouanen : D’ho imita oun bet savet, Hac oun gueneoc’h e[n] [6] em gafet. Mar distrujit ar bec’herien, Pere so deoc’h adversourien : Va Doue, ma fellaït diouto, Gant aon na berissen ganto. En ho specet e leveront, D’ar re just, p’ho c’honsideront : Caër ho deus receo graç Doue, Ni ho surpreno couscoude. Va Doue, ne gassean-me quet Nep ho cassea ive bepret ? Gant an anvi e tisec’hen O velet hoc’h adversourien. Ur gassoni just ha parfet Am boa outo, dre ho caret ; O cassat ho viçou hepquen, Hac ez oant d’in adversourien. Va Doue, amprouit ac’hanon Ha sontit gouelet va c’halon M’ho supli, ma examinit,

sicut tenebræ ejus, ita et lumen ejus. Quia tu possedisti renes meos : suscepisti me de utero matris meæ. Confitebor tibi, quia terribiliter magnificatus es : mirabilia opera tua et anima mea cognoscit nimis. Non est occulutum os meum a te, quod fecisti in occulto : et substantia mea in inferioribus terræ. Imperfectum meum viderunt oculi tui, et in iibro tuo omnes scribentur : dies formabuntur, et nemo in eis. Mihi autem nimis honorificati sunt amici tui, Deus : nimis confortatus est principatus eorum, Dinumerabo eos et super arenam multiplicabuntur : exurrexi, et adhùc sum tecum. Si occideris, Deus, peccatores : viri san-

guinum declinate à me. Quia dicitis in cogitatione : Accipient in vanitate civitaief tuas.

Ha va henchou anavezit. Guelit ha me so angajet En hent mechant eus ar pec’het, Ha ma c’hunduit en hent santel Da vont d’ar vuez eternel. Enor ha gloar, etc.

Nonne qui oderunt te, Domine, oderam : et super inimicos tuos tabescebam.

Perfecto odio oderam illos : et inimici facti sunt mihi.

Proba me, Deus, et scito cor meum : interroga me, et cognosce semitas meas.

Et vide si via iniquitatis in me est : et deduc me in viâ æternâ. Gloria Patri, etc.

Capitulum. FRatres, jam non estis hospites et advenæ ; sed estis cives sanctorum, et domestici Dei, superædificati super fundamentum apostolorum et prophetarum, ipso summo angulari lapide Christo Jesu. R/. Deo gratias.

Chabistr bian. Ephes. 2. VA breudeur (ha va c’hoareset) n’edoc’h mui estranjourien ha tud a ziaveas ; maes bourc’hisien oc’h eus ar guear ar sænt, ha domestiquet eus a di Zoue, o veza un edifiç nevez batisset var a[r] [7] fond e[u]s [8] an ebestel, hac eus ar brofedet, eleac’h ma'z eo Jesut-Christ he-unan ar c’henta mean-corn. R/. Doue ra vezo meulet ha trugarequeet.

Hymn d’an Ebestel, var an ton Latin.

EXultet cœlum laudibus, resultet terra gaudiis : apostolorum gloriam sacra canunt s[o]lemnia [9]. Vos sæcli justi judices, et vera mundi lumina, votis

RA zeui an eê hac an douar Da gana meuleudi ha gloar, Gant ur joa bras d’an ebestel En deiz hirio quer solennel. Dec’h-hu pere so var ar bed Barnerien just etablisset, Hac a ro dezan sclerijen, Eo ec’h adressomp hor peden. Pa’z ê ho coms-hu a ser clos,

Hac a zigor ar barados, Dre ho courc’hemen, ni ho ped, Hon dilivrit a bep pec’het. C’houi pere a rent ar iec’het Hac a chasse peb seurt clenvet, Hor grit salo diouz ar viçou, Ha rentit deomp ar vertuziou. Evit pa erruo hor barner Jesus-Christ en fin an amser, Ma roï deomp ar joa eternel En ho compagnunez santel. Enor ha gloar da Zoue an Tad, Ar memes gloar da Zoue he Vap, Ha d’ar Speret-Santel ive, Breman hac en eternite. Evelse bezet grêt. V/. An ebestel ho deveus anoncet œuvrou Doue. R/. Hac ho deveus comprenet an traou en deveus grêt. Antifonen d’ar Magnificat. Bezit cre ha ferm er brezel ouz adversourien hoc’h ene, ha combatit gant couraij ouz ar serpant ancien an erouant, evit ma receffot ar recompanç eus ar rouantelez eternel gant an ebestel. Meulet ra vezo Doue.

precamur cordium, audite preces supplicum. Qui cœlum verbo clauditis, serasque ejus solvitis, nos à peccatis omnibus, solvite jussu, quæsumus. Quorum præcepto subditur salus et languor omnium ; sanate ægros moribus, nos reddentes virtutibus. Ut, cùm Judex advenerit Cbristus in fine sæculi, nos sempiterni gaudii faciat esse compotes. Deo Patri sit gloria, ejusque soli Filio, cum Spiritu Paracleto, et nunc et in perpetuum. Am. V/. Annuntiaverunt opera Dei. R/. Et facta ejus intellexerunt.

Ant. Estote fortes in bello, et pugnate cum antiquo serpente , et accipietis regnum æternum. Alleluia.

Adalec Pasq betec ar Pantecost, elec’h ar Chabistr bian, an Hymn, ar Verset hac an Antifonen a so diaraoc, e leverrot ar re so ama varlerc’h, da ouzout eo, da vouel S. Marc, da vouel S. Philip ha Iacob, ha da vouel S. Ian-Porte-Latin, er 6 a Vaë.

Chabistr bian. Ar re just a savo gant ur fer-

Capit. Stabunt justi in

magnâ constantiâ adversus eos qui se angustiaverunt et qui abstulerunt labores eorum. R/. Deo gratias.

mete vras a enep ar re pere ho devezo grêt anquen dezo, hac ho devezo bet lamet ho foan hac ho gounidiguez diganto. R/. Graçou da Zoue.

Hymnus. TRistes erant Apostoli de nece sui Domini, quem morte crudelissimâ servi damnârunt impii. Sermone blando Angelus prædixit mulieribus : in Galilæâ Dominus videndus est quantociùs. Illæ dùm pergunt concitæ Apostolis hoc dicere, videntes eum vivere, Christi tenent vestigia. Quo agnito, discipuli in Galilæam properi pergunt vi dere faciem desideratam Domini. Gloria tibi, Domine, qui surrexisti à mortuis, cum Patre et Sancto Spiritu, in sempiterna sæcula. Amen. V/. Pretiosa in conspectu Domini, alleluia.

An Hymn var an ton Latin. TRist oa meurbet an ebesfel Var sujet ho Autrou santel, Lequeet gant rud fall d’ar maro Dre gals a dourmanchou garo. Mæs un Æl a rejouissas Ar merc’hed, pa ho avertissas : Guelet a reot sur hep dale An Autrou eat en Galilee. O tigaç ar c’helou laouen D’an ebestel neuse souden, Jesus en buez a velsont, Ha d’he dreid sacr en em strincsont. An disquibien avertisset Da C’halilee a ieas presset, Gant c’hoant da velet he visaij Ha da renta dezan homaij. Dec’h-hu, hon Autron benniguet, So a varo ressuscitet, D’ho Tad ha d’ar Speret-Santel Ra vezo ur c’hloar eternel. Evelse bezet grêt. R/. Precius eo dirac an Autrou, meulet ra vezo Doue. V/. Ar maro eus he sænt, meulet ra vezo Doue. Ant. d’ar Magnif. Sænt ha re just, en em rejouissit en Autrou, meulet ra vezo Doue : c’houi a so choaset gant Doue da veza heritaij dezan, meulet ra vezo Doue.

R/. Mors Sanctorum ejus, alleluia.

Ant. Sancti et justi, in Domino gaudete, alleluia. Vos elegit Deus in hæreditatem sibi, alleluia.

Brema e leverrot an Oræson pehini so propr evit peb-unan eus a voueliou an Ebestel, hac a gueffot tu-ma varlerch en renq an Oræsonou propr evit peb gouel notabl, o vont diouz peb mis. Ha goude e finissot ho Gousperou eguis ma ê merquet en fin ar Gommemorationou commun a so araoc Complidou ar Sul.

Remerquit ama penaus, mar en em rancontr ar Sul hac ar gouel da ur memes deiz, pe autramant deiz-ouc’h deiz, e leverrot Gousperou ar gouel eleac’h hini ar sul ; ha neuse goude Oræson ar gouel e leverrot ive Oræson ar sul, pehini a gueffot en renq Oræsonou ar Suliou. Ha quement-ma a heuliot ato pa erruo gouel doubl ebet erguis-se en quenver Sul.

---

---

1. Moullet : guffot.
2. Moullet : ganti-.
3. Moullet : Tennit.
4. Moullet : an.
5. Moullet : apquen.
6. Moullet : eo.
7. Moullet : an.
8. Moullet : ens.
9. Moullet : salem-.