Wikimammenn

Fablou Esop/a-bezh

< Fablou Esop




FABLOU


ESOP,


TROËT EN BREZONEC


GANT


G. RICOU.





E Montroules, e ty V. GUILMER.
————
1828.


FABLOU


ESOP.


————


FABL 1.


Ar C’hog hac ar Mæn pricius.


Eur c’hog, en toes teil o scrapad,
A zizoloas gant e droad
Eur maen pricius ar c’haëra.
Petra servich din, emezàn,
Caout eun dra qen caër ha qen ned ?
Eur meiner, m’en dije cavet
Eun dra qen caër ha pricius,
Deus e bris a vije joaus ;
Evit din-mèn ne servich qet,
Ma lezas ep e gemeret.
Ar pes so muya da gompren
Eo ma laras evellen :

Eur c’hreunen eï am gra joaüs
Guel evit ar vein pricius.

Sans moral deus ar Fabl.


Ar mæn pricius a represant
Ar brudanç hac an discamant,
Hac an den ignorant ha zod
So represantet dre ar c’hog.
Nìnver so a dud ignorant
Hac a vimpris an discamant
Evitàn da vea den fur
Ma ne voar qet eus ar scritur ;
Hac e ve mad e lunedo
Ne voel nemet anter c’houlo,
Ha pa eo simpl e zaou-lagad
E faud d’e scouarn bea mad :
Mar chom e c’heno ep parlant
Adieu d’ar goms antieramant
En defaut goud eun dra bennac
Da gauzeal en daou-lagad.
Preciussoc’h ê’n discamant
Vit escarboucl na diamant.

Item.


An den carget a volupte
A so atao o zongeal ze
Penaus e vezo dizourci
Choas da efa ha da zibri,
Ordinal plijadur ha joa
Hep sourci ebet gant netra,
An aliessa e c’heno
A c’houl zouet ha dezirio.



FABL 2.


Ar Bley hac an Dànvad.


Eur bley voa o c’hefa dour scler
Ar pes a garie er rinvier :
Ma voel izelloc’h evitàn
Eur paour qez dànvad o c’hefa.
E benn hac e zaou-lagat scler,
Ma teu d’e gaout gant cals a er.
Ar c’henta gir eus e ziscour :
Perac e troubles-te ma dour ?
An dànvad qez, en eur grenàn,
A gommanç respont anezàn :
Otro, emezàn, ne zonjen qet
Bea certen oc’h offancet,
Rac an dour o tond a leçz-ze
Ne gle qet troubli ganèn-mèn,
Hac ar pez a so guirione
Eo ne meus qet ar volonte.
Mar plich ganec’h ma fardoni ;
Ne glasqen qet oc’h offanci.
Inutil eo did goulen gras :
Da dad, da vam ha da oll raç
A so inimiet din-mèn,
Mæs mèn a peo fet dê.

Sans moral.


Den galloudec ha disleal
A cafan eun amezec fall :

Ordinal e ve mad e c’hauz,
Hac e ve possubl e ve faus.


————


FABL 3.


Ar Raz hac ar Glesqer.


Eur vech ar glesqer hac ar raz
Da gombati a gommanças.
En rouanteles ar mare
E voa ar brezel entreze :
Er blenen gaër deus an arbrat
Eo e voe roët ar gombat.
Combati rent en coll alan
Gant lanzo gred deus a vroan.
Rust e voa’r chog : a bep coste
Cals a ners hac ajilite.
Pep-hini anê a zonje
Ebars er joa en divije
Pa chomje gantàn an enor
Da vout gouneet ar victor.
Doffet er gis-ze gant ar boan,
Eul lapouç anvet ar milan
A bacqas an daou gombatant
Ha leina gante excelant.

Sans moral.


Neb piou bennac en em fourro
En qerel hac en prossejo,
Privilech, calite disput,

Evel ma ra cals eus a dud,
A renqo lacât evez mad
Petramant ho deo calonat.
Mar bent eun neubeut diavis
Ar milan e vo ar justiç,
Hac ar re a vo o voelet
Ne vefont qet cals contristet.


————


FABL 4.


Ar C’hy hac an Dànvad.


Eur c’hy deus e volonte vad
Dirac ar bley a accus an dànvad :
Tri hectolitr hed, emezàn,
A rencq din-mèn an dànvad-màn.
An dànvad voa disanoudec
Er pes en devoa goulennet ;
Mæs ar bley o vea presant,
E roas e gonsantamant.
An dànvad a zigaree
Da zonet da bea e c’hle.
Ar c’hy en cit dirac ar jug ;
Neuse e teuas da revus.
Ne glean netra, emezàn,
En fesson ebet d’ar c’hy-màn :
Ar bley en tu gantàn a voa ;
N’en dê qet just din e bea.
Eur bromesse a ve forcet
Ne gle qet a vea heuliet.

Sans moral.


Ar proverb a lar evellen :
Ar fors n’en deus qet a lezen.
An autorite tremenet
È n’obligation cesset.
Tromplezon ha filoudiach
A verit eur memeus partach,
Ha, mar be possubl, rustoc’h fod,
Evit beza brassoc’h ho lod.


————


FABL 5.


Ar C’hy hac ar sqeud.


Eur c’hy a neuye manific
Hac en e c’heno eur pez qig :
Deus an eol o vea scler
E vele e sqeud er rinvier.
Commanç a ra en em sicour
Da dapout ar sqeud-ze en dour.
C'hoari a ra partout en dro,
Digueri a ra e c’heno.
En dour an tam-ze a roulas
Ha netra gantàn ne chomas.
Neuse o veza estonet,
Hac èn chomet enno mantret,
O voelet collet e vevanç ;
Assambles gant e esperanç.
A ben eun neubeut goude-ze,

E speret o tont a darre,
Hac e lavare dre e c’hars :
Emàn a so bed eun tol scarz.
O ! ma carjen bea bed fur
Da zerc’hel ar pez am boa sur,
E voa chomet guenèn eun dra,
Ha bremàn ne voelan netra.
Bed ezon meurbet diavis
Hac em eus gred eur guel zotis.

Sans moral.


Ar sans guirion demeus ar fabl
A ro demp avis profitabl
Da veza ha sobr ha prudant,
Ha da lacât hor santimant
Da ober solid reglenno
Evit brida hon dezirio ;
Ne golfemp ar pez a so zur
O clascq treo en avantur.


————


FABL 6.


Al Leön ha Loenet-all


Al leön, an dànvad ha re-all
A eure eun accord guech-all
Qement a dapient er chasse
A vije commun entreze.
Pa voaint o vale dre ar vro
Hac int o tapout eur c’haro :

Neuse, hep nemeur a langach
E voe commancet ar partach.
Pa voa gred ar portiono
Herve ar c’honditiono,
Al löen, evel an nobpla,
A deu da gemer da genta.
Neuse e rez eur yudaden
Hac e lavaras evellen :
Homàn, emezàn, a so dìn
Hac hounes ive ma hini,
Dre ma zon an excellanta
Hac ive ar puissanta,
Hac eben ive am bezo :
Gred em eus muya d’ar c’haro.

Sans moral.


Mar consorties gant re vras
E zout certen da vea voaz :
Er profit al loden vian
Hac an hini vrassa er boan ;
Mæs gant ar re so evel-dout
Eur memeus droet o pezo tout.


————


FABL 7.


Ar Bley hac ar Gru.


Ar bley, o tibri un dànvad,
A gave e voa diliqat,
Ha gant an hast d’e zibri tout

E sac’h eun ascorn en e c’houg.
Neuse hep mar e chambee,
Hac an oll loenet a bede
M’en dije unan ar galloud
Da ezetâd deàn e c’houg ;
Maez hini ’nê ne dolje dorn
Da denna dezàn an ascorn.
Tout o devoa ar memeus ton :
Ennez, emê, so eur glouton ;
Qement so er vro a zebfe :
O ! n’en deus fors hac e creunfe.
Dre veuleudi, cals a gomzo
Hac ive a bromesseo,
Eul lapouç bras ar gru anvet,
A four en e c’heno e veg.
Pa voa laqet fin d’ar soufranç
E c’hou1enne e recompanç.
Ar galant commanç da c’hoarzin,
Liou an dreitourach var e vin :
Oblijet out din, emezàn,
P’an de guir e zout o veva,
Ma carjen m’em boa da droc’het
Pa voa em geno êd da veg ;
Ha mar dout chomet en bue,
Goe obligation dìn-mèn.

Sans moral.


Neb a raï evit tud vechant
N’ho devo evit peamant
Nemet collo ha goaperez
A lacaï ho speret diez.

FABL 8.


Al Labourer hac ar Serpant.


Eul labourer en e zouar
(Ne voa qet an amzer clouar),
En toez an erc’h a voa coeet
A gueo eun aër qazi frimet.
Digas a ra anei gantàn
Evit e lacât da domàn.
Pa voe laqet en tal an tan,
En em gueo a darre buan.
Abars eur pennat goude-ze,
O caout dezi e re domme,
E commanças da vullumy
Qement a voa ebars en ty.
Al labourer a gomso bras,
A tolio manific a vaz,
A gommanças ober e glem
En eur gomz outi evellen :
Te a c’heus c’hoant, mèn voel er fad,
Da renta droug el lec’h ar vad :
Mèn a voel avoalc’h bremàn ze
E c’heuz c’hoant lemel ar vue
Certenamant digant an hini
En deus recouret da hini.

Sans moral.


D’ar re ma p’ho gred ar guella
Alies a ray did falla ;

Ha da re-all roët sicour
Hac a vo e qever treïtour.


————


FABL 9.


Ar Penn-moc’h gue hac an Azen


An azen, hac èn didalve,
A re goap eus ar penn-moc’h gue.
A penn-moc’h a scrignas e zent
Hac a zistro eun tam en ent
Da saludi ar mest azen,
Hac a lar dezàn evellen :
Meritout a re da langach
E ve roët dit eur goulas,
Evit qement-ze ne garres qet
En em implijen e henep :
Mæs gra goap ar pes a giri,
Certen e ober a illy,
Abalamour ma c’heus ar c’hiz
A zidalve ha couardis.

Sans moral.


Eus comso ven hac imprudant
Lavaret gant an dud vechant
Ne gleet ober van ebet,
Mit pa na vent tam ententet :
Evel ar c’hezec ha mulet,
Pa vent dre an ent o vonet,
Ne chomont qet ep passeal
Evit chas munut da arzal.

FABL 10.


Raz qêr ha Raz ar villajen.


Eun dê ar raz demeus a gêr
A yez da gemeret an ér.
Pa voa var ar maez o pourmen
E teuas raz ar villajen
D’e fedi da zont da goania
Evit en em divertissa.
Pa voaint eus an dol azeet
E voe varnei tout servichet
Qement sort a vad e devoa
Evit passeal ar goanvàn ;
Hac e voent tout gollonteret
D’eun hostis qen bras recevet.
En obstant da ze e re clem
Deus paourente ar villajen,
Ma re cals a veuleudio
D’an ambondanç eus ar c’herio.
Da approu ar pez a lare
E ped eben da zont ive.
Dont a rejont ’ta d’ar banqet
Pehini a voa preparet.
A greïs ho cher, efàn, dibri,
An or a zeu da zigeri.
Neuse e commanças morc’het
Da c’houd pelec’h mont da guzet.
Raz ar villajen ne voa qet
D’ar sort spouroun accustumet :

Pa ne voye doare al lec’h,
Deus en em denn e devoe bec’h.
Pa voa ar mevel sortiet,
Raz qêr souden so retornet
D’an dol, ma c’halv e c’hompagnon.
Eben ne voa qet fin d’e c’haon.
Dont a ra, non pas assuret :
Digant eben e deus goullet
Hac alies e c’harue
Perillo ha spont evel-ze.
De ebet, emei, ne vanqer :
Alies memeus goas danjer,
Ha dre ze, certen, emezi,
N’en dê qet red qemer sourci.
Ar raz demeus ar villajen
A laras neuse evellen :
Certen, emei, ma n’an dê guel,
Eus muyn a vestl evit a vel.
Dre zoue logot m’en avanç,
Guel eo ganèn caout assuranç
Ha beva gant ma faourente,
Evit caout chagrin evel-ze.
Ne blich din da ambondanço
Gant da biril ha sourcio.

Sans moral.


Apparanç en deus ar mado
E ve cals volupte ganto ;
Mæs mar qeret sellet er font
Ho pezo poan o caout ho cont,
E voelet cals a pirillo,
A hoeroder, a jenamancho.

Cals a dud gant pinvidiges
N’int bet na ne voint biqen êz.


————


FABL 11.


An Egl hac ar C’hornif.


Eun egl a gavas eur grogen :
Ne voye penaus dont aben
Na petra da ober onti
Da gavet ar pescq da zibri ;
Na gant e ners, na dre adress
Ma voa ganti baszet diez.
Aruout a ra ar c’horneil
Hac a roas dezàn conseil.
Nij ganti d’an ec’h a huel,
Pa n’en deus qet re a avel,
Ha lez da guea anezi
Var eur mæn, hac e c’hell terri.
Ar gornif a chomas d’an traon
Da c’hout hac y a dorje brao.
An egl a dol d’an traon e bescq,
Hac ar grogen a dorras prest,
Ar gornif a laër aneàn,
Hac an egl ne chomas gantàn
Nemet confusion ha mez,
Ar c’holl hac ar goapaërez.

Sans moral.


Sel pis pa glevi conseillo ;
Ne n’em fi qet re en comso.

Cals a roïo ho c’havis did
Ep sellet nemeur da brofit :
Ne sonjont qet evidout-te
Mæs evit ho c’homodite.


————


FABL 12.


An Egl hac al Leön.


Entre al leön hac an egl
E voa mignoniach parfet,
Hac e conclujont entreze
Chom an eil ental egile,
O zonjal ho c’hamourousdet
A vije guel antretenet.
Er voeen e ra an egl e nez
Hac al leön en toez an drez.
Eun deiz al leon a ye buan
Da glascq boed d’e loenet bian.
An egl a zisqen er c’havern,
A guev al leonet en eur bern ;
Ma tispen anez gant e veg,
Evit beva e bonsinet.
Al leon, pa voa fin d’e dro,
Guelet e vugale maro.
Ne aille qet en em venji
Demeus an egl e inimi :
Evit beza cri ha cruel
N’en devoa qet a ziou-asqel.

M’en em servich deus a remed
Ar re n’ho deus galloud ebet ;
Da c’houzout da villiga an egl,
O sonjal venji e dorfet,
Evit ma queje varnezàn
An oll valeurio er bed-màn.
Qement e vo ar bras offancet
Pa ve an amitie blesset.
En amzer-ze e c’haruas
E red eur sacrifiço bras,
Pa voa d’ar c’houls-ze an amzer
D’an doueo er parcqeier ;
Hac an egl a laëras eur pes
Gant eur c’hlaoen ru en e does.
Mont a eure d’e nez gantàn
Pehini a voa sec’h ha scan.
Dre rezon ma nije buan
Soudennic e crogas an tan.
Ar ponsinet a sant ractal,
Mæs pa ne voint evit nijal,
Qen bras voe neuse ho glac’har
M’en em doljont var an douar.
Al leön ho diframas timad
Hac èn presant an egl ho zad.

Sans moral.


An ep a vancq d’an amitie,
A drompl ha drahis egile,
A ra eun dra a so fall bras
Hac a verit caout ontàn caz.
Falloc’h evitàn var ar bed
Ne oufac’h biqen da voelet.

Mæs credi ell en assuranç
E ze sur eus e recompanç ;
Rac ma n’e ell qet egile,
Eo certen e c’hallo Doue,
Na ne achapo qet qen pront
Da vonet quit ep caout e goan.


————


FABL 13.


Ar Vran hac al Louarn.


Eur vran, o pourmen dre ar bed,
E devoa cavet eun tam boed,
Ma re eun drous vras er voeen,
Ar prey-ze ganti eus e fenn.
Al louarn, o tremen enno,
A zistroas zeder en dro.
Doue da conservo ep poan,
A lavaras, otro ar vran.
Lavaret a rêr dre ar bed
Ez out duoc’h evit ar peg,
Mæs ennes so eur brut indign :
Mèn a qeo guen evel ar sign,
Caëroc’h memeus evit an erc’h ;
E maint pell tout var da lerc’h.
Mèn dremene amàn gant mal,
Hac eus da glevet o huchal,
Ez oun distroët da sellet,
Ma oun ganet rejouisset.
Mar dê da voes qen excelant

Evel ma zeo da blun brillant,
E c’heller hardi lavaret
Ez out roue al lapoucet.
Ar vran a gemer eun tam stad
Eus a gomso qen diliqat :
Dre ma voa enni cals a don
En em brepar cana e zôn.
Digeri a ra e beg franc ;
Ar prey d’an traon en eun istant
Al louarn a voa o sellet,
Na ne voa qet manet cousqet,
A lammas gantàn gant e vin
Hac a eclate o c’hoarzin ;
Ar vran droug-contant ha mezeg
Demeus ar c’holl e devoa bet.

Sans moral.


Divoallet eus fals-meulerien
Pe e fourront ennoc’h ar yen.
Cauzeal a raint manific,
Mæs vit tenna d’ho frofit ;
Ha p’ho devo gred qement-ze,
E raint c’hoas ho fompad goude.
Lemet an ourgouil eus ho penn
Hac e c’haï quit ar flaterien.


————


FABL 14.


Al Leön, an Oc’h hac ar C’hole.


Eul leön en e yaouanqis
A voe eun neubeut diavis ;

Dre ar rezon m’en devoa gred
Eun nombr bras a inimiet,
O veza bet cruel ha cri
Voe punisset en e gosni.
Ar penn-moc’h gue vaillantamant
A lamme gantàn gant e zant ;
An taro ne re qet cals guel,
En broude stard gant e gerniel.
An azen, o c’hoantâd ive
Chanch e ano a zidalve,
A re goassa aille d’e dro,
A dollio treid hac a gomso.
Al leön o huanadi
E teuas da gonzideri :
D’ar re m’am boa noazet guech-all
En just a rent din bremàn fall ;
Mæs ar re m’am boa sicouret
O deveus ma abandonet.
En guirione sod bras oun bet
Caout qement a inimiet,
Ha sottoc’h c’hoas bea fiet
Er re a greden mignonet.

Sans moral.


Pa vezi en prosperite
Ne gemer qet a ourgouil re :
Mar deu ar fortun da chanch faç,
Digant an oll e po disc’hraç ;
Hac an hini a po blesset
A denno venjanç e henep.

Item.


Tol evez, mignonet pa ri,
Pe autramant en em drompli.

Eus an dol hac er blijadur,
Er brosperite, a dra sur,
E ve mignonet evel re,
Mæs hini en adversite.


————


FABL 15.


An Azen hac ar C’hy.


D’e vest e re cherio ar c’hy
Ha qencouls da oll dud an ty,
Ha tout e rent ive dezàn
Eur vignoniach ar gaëra.
An azen, pa voel qement-ze,
Gant anvoas e c’huanade ;
Ma commanças neuse timat
Da vlam e etat miserabl.
Ne gave qet tra resonabl
E vije eur c’hy agreabl,
Da vea mignon tud an ty
Ha divar daul ar mest dibri,
Pa ne re evit qement ze
Nemet c’hoari e zidalve.
En a renqe dougen ar bas,
Lies ar foet en e zisc’hras,
Na n’en devoa qet an amzer
Da chom eur moumet dibreder ;
Hac en obstant da gement-ze
Da hini anê ne blije.

Ya, emezàn, gant rezon
Eo poent chanch a gondition :
Poent bras eo din ober etat
A eur vicher qen profitabl.
Abars eur pennat goude ze,
Pa voelas e vest o vale,
E teu da zonjal ê affer
Da gommanç esse e vicher.
Ober a ra an dro dezàn,
Sevel ha disqen ha quea ;
Mont a ra adarre en dro ;
Ober a ra ar pichero.
Mæs pa ra chiboudic a za,
E tol e dreid dreist e ziou-scoaz.
Ar mest a gommamç da grial
Hac ar voerset a deu ractal,
Ma voe al lourdot frotet mad
Da zisqi pe vlas e voa ar c’hoad.

Sans moral.


Qement a so ebars er bed
Ne eller james da gavet :
Pep-hini en deus e banchant,
Natur, vertu ha disqamant,
Hac ar pes ne ellomp-nìn qet
Cals a re-all o grai ezet.
Evidoc’h da vea den fur,
Mar ded a eneb an natur,
Ne reet na ne leverret
Netra hac a ve talvoudec.

FABL 16.


Al Leön hac ar Raz.


Eul Leön voa en creis an ànv,
Scuis o redec ha tom deàn,
Ma voa en dis-eol gourveet
Da zisquisa ha da gousqet ;
Cals a razet a dremene
Dreist e daillier, ne voye doare.
A la fin e santas unan ;
Gand e droad a dapas buan.
Ar raz a c’houlen e bue
Hac evellen a lavare :
Mèn n’en don qet dign, emezi,
Deus a unan qen nobl a c’hui,
Da zonet d’en em goleri
Ha neubeutoc’h c’hoas d’am dibri.
Neuse al leön, pa ra memor,
Ne guev qet en dije enor,
Hac evit caout e affer scler
A losqas quit e brisonier.
Or, eur pennadic goude ze,
Pa voa dre ar c’hoat o vale,
E queas en toez ar c’herden
Na ne aille q’et en em denn :
Galloud avoalc’h evit yudal
Ha non pas evit sortial.
Ar raz anezàn pa glevas,
Deus e voez en anaveas

Hac a yez ractal da voelet
Petra voa gantàn c’hoarveet.
Pa voa aru en e gichen
Ha conzideret ar gorden :
Chomet aze, emei, ep stourm
Ha mèn a ya da droc’ha ’r c’houlm.
Ma roing anezàn gant e beg,
Ha cetu al leön dilivret.

Sans moral.


Ar fabl a zisque scler ha ned
D’ar re binviq ha galloudec
Da veza douç, trugaresus,
Rac ne vent ive malevrus.
Herve ma zê an traou humen
Sujet da vea incerten,
E rencqer caout lies sicour
Digant ar re vian ha paour,
Hac e cleer cavet morc’het
Oc’h ober noaz da zen ebet.
An nep d’e nessa a ra noaz,
Evit qement-ze ne ra qaz,
Certenamant n’en dê qet fur
Pa ne gemer displijadur.
Vic bea bremàn puissant
Ec’h aru e ve nec’hamant,
Rac ar re vrassa rouane
O deve ezom amitie,
Hac o deus aon rac ar goler
Deus ar re vian ha dister.

FABL 17.


Ar Milan clàn.


Ar milan clàn var e voele
A bede e vam ma c’haje
Da bedi’n doueo evitàn,
Pa voa ar maro tost deàn.
O ! emezi, ne esper qet
E vez gant hini sicouret :
Te c’heus polluet ho auterio
Hac alies ho sacrifiço.

Sans moral.


Entre-omp en prosperite.
E cleomp sonjal en Doue,
Ha guel a ze e raïo van
Da sicour ac’hanomp er boan.
Hac an dud eur memeus tra
Araug ezom clascq ent d’an dra.


————


FABL 18.


Ar Guennily hac al Lapoucet.


Evel ma voa deut an amzer
Da ada lin er parcqeier,
Ar guennily a yez gant mal
Da laret d’al lapoucet-all :

Ennes a vezo demp noazus
Rae bea so ennàn ambuch.
Da avis, eme, n’e qet prob ;
Lez da zifinerezo zod.
Lezel a ra eur pennat c’hoaz.
Pa gommanç al lin bea glaz,
E teu da lavaret are :
Poent eo demp dispen ar re-ze.
Mæs hint ne rejont van ebet,
Goap a rent memeus o clevet.
Ha pa voa savet huelloc’h
Ha rezedet ennàn ar bolc’h :
Lezel aneàn reomp re,
E c’ha da gommanç bea crèn.
Pa n’e c’hoantent ober netra
Hac ar guennily o facha,
Ma teu neuse da gaout an den,
Da accosti en e gichen :
Gant laouénidigues ha joa
E commanç neuse da gana.
Abaoue ar guennily qez
E man gant an den assambles
Ar re-all chomet a-sclabe
Partout dre ar vro da vale,
A voe tapet, fot bea fin,
Gant lasso gred demeus a lin.

Sans moral.


Evit clevet avisiou mad
Cals ne reont qet a etat.
Pa vent en creis en danjerio
Pe en em fouret en collo,

E teu conseillo en ho fenn,
Ma leront, allas ! evellen :
Ma carjen ober evel-ze
Pe bea bet ed dre aze,
Pe vea laret evellen,
Ne voan qet tapet er blegen.
Mæs qement-ze ne servich qet
Araug ma c’haru comprenet
Eur pas araug so muyoc’h crèn
Evit diou gammet var adrèn.


————


FABL 19.


Ar Ranet hac ho Roue.


Ar ranet a voa francq ha libr
Na ne voa varne nep sort brid,
Ma teujont da bedi doue
Da zigas deze eur roue.
Jupiter a chom estonet
Hac a refusas ar ranet.
Int a supplie goaz eus voaz
Evit ma c’hobtenjent ar c’hraz.
A la fin e voe oblijet
Da accordi d’ê ho reqet.
Neuse e taulas Jupiter
Eur picol treust d’ê er rinvier.
En dour pa gueas ar roue
Ar c’hanton tout a eclatte,

Hac an oll ranet a davas
Evit dont da renta hommach,
Ha da saludi ar roue
O devoa bed digant doue.
A neubeudo e tosteont
Hac ardi ontàn e teuont,
Ma lamment d’an traon ha d’an ec’h
Dreist ho roue, ep cavet nec’h.
En goapâd a rent excelant ;
Ne voaint qet anezàn contant.
Importuni a rent are
Jupiter da zigas deze
Unan herve ho santimant
Hac a vije crèn ha vaillant.
Pa voelas ho ompinion
E roas deze ar cigogn.
Ennes so eur roue vaillant
A bourmen ar mare contant,
Ha qement a gueo var e ent
A ve tout devoret qen qent.
Dont a reont are da glem ;
Mæs innutil eo ho feden.
Deus an nos e clemont bepred :
Pa c’ha ar cigogn da gousqet,
E sortiont deus o c’hanvern
Hac e criont var boes ho fenn,
Gant ho moez raouiet : raca rac,
Ar roue-màn n’en dé qet mad.
Mæs coll a reont ho amzer
Rac ne c’hoanta qet Jupiter ;
Pa ne garient an douç, ar gentil,
E chom ho feden inutil.

Bremàn eo red bea contant
Deus ar rigourus ha tirant.

Sans moral.


Eur memeus fesson evel-ze
A aru gant ar bobl ive ;
Rac demeus an amzer brezant
E vemp alies droug-contant.
Qen calet evel an ouarn
E qevomp an nep a c’houarn,
Hac an hini deu en e blaz
N’en deve qet cals guelloc’h graç.

|}


————


FABL 20.


Ar C’houlmet hac ar Falcon.


En amzer a so tremenet,
O devoa bed ar pichonet
Brezel a enep ar milan,
Hac a re deze cals a boan.
Da zont d’en em venji a ze
E choasjont ar falcon roue.
Emàn evel ma voe choaset
Hac e benn dezàn curunet,
Ne gemeras qet guelloc’h plan
Evit n’en devoa ar milan,
Na ne voa qet evel roue,
Evel tirant a c’houerne.

Ravissa, dispign ha dibri :
Pa dape ne vanne hini.
Neuse e teuas ar c’houlmet
Da gemeret cunz ha regret.
Ar brezel a voa guel demp-nín
Evit n’en dê an tiranni ;
Cobatti ’r milan a galon
Evit esclavach ar falcon.


————


FABL 21.


Al Laër hac ar C’hy.


Eul laër d’ar c’hy roë bara
O sonjal e tavje ontàn.
Ar c’hy a lavaras : nebon,
Mèn a anve da dromplezon :
Eun tam bara, emeout, dal,
Evit ma tavin a arzal ;
Mæs n’em eus netra da ober
Gant da zonezono dister.
Var digare bara d’ar c'hy
Te laëro qement so en ty.

Sans moral.


Ne zouget qet a fe ato
Da gojou coant na da offro :
Cals a roïo dec’h eur spillen
Evit filoudi eun yjen.

FABL 22.


Ar Bley hac ar Vouïs


Eur vouïs en poan a gochonet
A voa en e gourve chomet ;
Ha ma en em offras ar bley
Da veza amiegues dei,
Hac e promette sur er fad
E conserje dei e c’hofat.
Y a respontas evellen :
Ne rin netra gant mevelien.
Evit ober plijadur guel
E cleie mont ac’hane pell :
E servich voa en e absanç,
Non pas, emei, en e bresanç.
Guella a voeje da ober
E voa en em denn a affer.

Sans moral.


Ne qet mad fiout qement so
En darn vrassa a dud ar vro.
Cals a offr ho foan ha labour
A gerzo diraout qen flour :
N’en dê qet carante ouzit ;
Ne sellont nemet ho frofit.


————


FABL 23.


Ar Mene o c’henel.


Eur brud a voa a yez a-bell
E cleie ar mene genel.

Ar bobl tout en em assamblet
A yez d’e gichen da voelet.
Pa voaint aru en e gichen
E teujont neuse da gompren
E vije monstr cruel ha cri
A raje d’ê cals a anvi.
Gant cals a aon, frayeur ha spont
E sellent penaus vije cont.
Anfin ar mene a c’hanas,
Hac e voeljont eun tamic raz,
Ha ma commanças a dra sur
An oll da c’hoarzin dreist muzur.

Sans moral.


Tud glorius, bombanserien,
A roï d’an oll evit creden
E raint traou bras hac excelant,
E zint tud fur, crèn ha prudant.
Pa ve qistion da ober,
A boan e ve bian dister,
Ha ma servich ho faziou cley
D’ar voapaërien evit prey.

Item.


Ar fabl a zisque dre e c’hauz
Non pas qemeret a aon fauz,
Rac alies bras e crener
Gant treo bian ha dister ;
E teu ar spont da vea voaz
Evit n’en dê james ar glaz.
Eun dra dign deus a farceres
A ra demp crena alies.

FABL 24.


Ar C’hy cos hac e Vestr.


Eur chasseer voa a leqee
E ghy var an tres a chasse ;
Mæs ne voa qet ze apropos,
Rac ar c’hy-ze a voa re goz,
Na ne re qet mad e affer,
Rac e dreit a voa re bouner.
Tapout eure ep bea pell
Ma en dije gallet derc’hel ;
Mæs ar prey a voa achapet
Digant ar paour qez disantet.
E vest èn reprenas garo
A gomsou rust hac a dolio.
Ar c’hy en deveus respontet
E cleie bea pardonet ;
Penaus ne voa qen puissant,
Mæs bed e voa eur c’hy vaillant.
Bremàn, emezàn, mèn voel er fad
N’en don pelloc’h demeus da c’hrad,
Rac netra ne ell plijout did
Nemet seulamant da brofit.
Pa voan yaouancq e voan caret
Ha bremàn e c’heuz ma hazet.
Gueach-all, pa voa mad ma dent,
Ha pa gerzen buan en ent ;
Mæs bremàn pa zon dizantet
Na ne allàn pelloc’h qerzet,

Paneverd ma zout eun ingrat
E teuyez sur a galon vad
A vouir volonte d’am c’haret
D’ar servich vad am eus rentet.

Sans moral.


Eur blijadur, pa ve tremenet,
Facil a ve ancounheet.
Eun dra mezus da laret ê ;
Mæs mar leromp ar voirione,
Communamant e c’histimer
An amitie pa brofiter :
Pa ve ar profit finisset
An amitie so partiet.


————


FABL 25.


Ar Gedon spontet ep sujet.


Ar forest scoët gant avel
A eclatte a ziabell,
Hac a re eun drous, qen pounner
Ne voa qet custum da ober.
Ar gedon tout a gommansas
Da redec gant eur spouroun vras.
Pa voaint evel-ze o qerzet,
Gant eur mart e voent ampechet ;
Ma voaint chomet enno neuse
En danjerio a bep coste.
Unan venerabl deus ho zoez,
Leun a eloqanç ha furnes :

Perac, emei, e spontomp-nìn ?
Hep reson ê demp trubully.
Gleed eo demp qemer courach
Rac hor c’horfo so ajil bras ;
Mæs ar pez hon gra direson
Eo n’hon deveus qet a galon.
An tourbillon-ze hon sponta !
Ne gleomp memeus e gonta.

Sans moral.


Qement a aru a zisc’hraç
Eo gleet demp qemer courach,
Rac ar gonfianç vad a so
Rouanes d’an oll vertuio.


————


FABL 26.


Ar C’haor hac ar Bley.


Eur c’haor arauc ma partias
D’e hini bian a laras :
Ne zigoret da zen ebet
Qen a vezin-mèn distroët.
Ar bley en devoa ententet
Ar gourc’hemen e devoa gred,
Ma en em laca en tenor
Evit dont da c’houlen digor.
Pa voa en qichen a-ziavez
E commanças da chanch e voez,
Ha neuse en deus commandet
Ma vije deàn digoret.

Evit bea ennes moez ar c’haor
Mèn ne zigorin qet an or,
Rac dre ar faout a so enni
Mèn a voel scler avoalc’h ar bley.

Sans moral.


Eun dra eo hac a so meulabl
Ha d’ar vugale profitabl
Da zenti eus ho zad ha mam ;
Dre gement-ze beza divlam :
Hac an dud yaouancq mad ho c’haus
Da glevet conseil ar re goz ;
Rac resonabl eo qement-ze :
Guelet ho deus muin evite.


————


FABL 27.


Ar C’hy hac an Dànvad.


An dànvad citet gant ar c’hy
D’an audianç evit pledi,
Hac e c’houlenne eur bara
Evit eur prest roët dezàn.
Pa voa achuet e blede
Ar paour dànvad a lavare :
Ne anavean qet da gaus ;
Ar gle a c’houlles a so faus.
An testo a voa preparet
A voe neuse ive galvet,
Ar bley, ar bultur, al falcon,
Da c’houd gand piou e voa ’r reson.

Ho deposition roët,
An dànvad a voe condaonet.
Ar c’hy varnezàn a lammas,
Pa voa mad e zroed en debas.

Sans moral.


Meur a zen a ve revinet
Ha lies a vech punisset
Gant jug iniq, fals testeni,
Dre ar valis ha jalousi :
Alies ar gassoni-ze
Allumet gant ar voirione.


————


FABL 28.


Al Labourer hac ar Serpant.


Eur vech e voa eur paysant
Hac en e servich eur zerpant.
Eun deves, êd e benn contrel,
En poursivas gant ar vouc’hel.
Ar zerpant a achapas sur,
Mæs n’en dez qet quit ep blessur.
Al labourer prest a gueas
Goude-ze en paourente vras :
Ma sonch neuse en e speret
En injur en devoa bed gred
Ep sujet ebet d’ar serpant,
A re e valeur ha tourmant.
Ma suppli ar serpant neuse
Da retorn da vitàn are.

O ! emezàn, pardonet din :
N’eus qet a assuranç e ty
Entre ma p’ho eur sort bouc’hel,
So bed em amdret qen cruël.
Ar gouly hac ar goad blonset
Certenamant so tremenet,
Mæs ar memor demeus anez
A so chomet bepred nevez.

Sans moral.


Eun dra hac a so diassur
Dies da ober d’eun den fur,
Eo an eil guech fiout e re
O deve bet torret ho fe.
An den truezus, pitoyabl
A bardon deus a galon vad,
Hac an hini fur ha prudant
A zivoal eus an dud vechant.


————


FABL 29.


Al Louarn hac ar Cigogn.


Eur veach eul louarn gant joa
A bed ar cigogn da goania.
Ar boet en devoa preparet
A voa tano ha scler meurbet ;
Ma sclapas aneze a dol
Partout a-sclabe var an dol,
Hac ar cigogn ne aille qet,
Rac re hir e voa cals e beg.

Ar gallant eno lipas oll
Ha ne chomas netra da goll.
Ar cigogn evel-ze tromplet
A ya drouc-contant ha mezeg
Deus an injur e devoa bet,
Dre ar fesson ma voa tretet.
Eur pennat goude qement-màn,
E couy e hostis da leina.
Var an dol e voa preparet
Er voutail a voa scler ha net,
Eur boet hac a voa excelant.
Al louarn en debje contant :
An antre a voa encq ha moàn,
Ha fri louarn a voa ledan.
Nemet seulamant ar goelet
Evit tretamant n’en deus bet,
Rac impossubl e voa deàn
Deus a ennez dibri netra ;
Mæs ar cigogn facilamant
A loncas tout, hac èn presant.

Sans moral.


Eur farceres a dal eun all,
Hac eun dromplezon qement-all :
Ar gabonach eur memeus tra.
Ma ve money evit peà,
E ve mad avoalc’h dezirout
Ma ve possub ho fea tout.

FABL 30.


Ar Bley hac eur Penn pentet.


En stal eun tailler imajo,
Eur bley, o tremen dre eno,
A zistro en dro da sellet
Hac e voelas eur penn pentet.
Treï a re deus a bep coste
Hac isellâd a re ive,
Dre ar rezon n’en devoa qet
Netra a sans nac a speret.
O ! caëra penn e zeo emàn,
A lavaras ar bley dezàn :
Cals a ardo a so ennout,
A speret vad n’eus morce tout.

Sans moral.


Mar dout coant eus an diavez,
Eun draic bennac a delez ;
Mæs ma c’halfet choas ar guella,
An diabars eo ar c’haëra.
Rac guelloc’h eo cals bea fur
Evit coantiri dreist muzur.


————


FABL 31.


Ar Gegin.


Eur gegin en em voisq a blun
Hac a voa deus a eur paün.

O veza brao ha dereat
En em fachas deus e etat ;
Ma c’ha d’en em renji neuse
En qichen ar paün ive.
Ar re-all ho deus anveet
An dromplezon e devoa gred.
En em gavas tromplet e min :
Divoisqet e voe ar gegin
Deus al liou e devoa laëret,
Ha manific e voe pilet.

Sans moral.


Ar fablen-màn a vlam ar re
A gemer re huël degre,
A vev hac a gonvers ive
Gant cals pinvicoc’h evite.
Dre ze alies e c’haru
E c’heont paour gant ho c’hundu ;
Ma servijont da farceres
Evit an dud-all alies
Sentet eus ar proverb buan :
En em anveet oc’h-unan.


————


FABL 32.


Ar Geillenen en em vant dreist muzur.


Eur chariot voa o qerzet :
Ar c’hocher a stracqe e fouet.
Er blassen eus ar redadec
Ar rojou ha treid ar c’hezec

A zave cals a boultr en êr :
Ne voa qet pussubl guelet scler.
Eur geillenen a lavare,
Er chariot en e c’hoaze :
O ! peguer bras eo ar boultren
A meus mèn savet er blassen.

Sans moral.


Ar fablen-màn a apparchant
Eus ar re o deus santimant :
Manific bras gant ho c’homso
Evit laëres an enorio
Hac a ve gleet d’ho nessa,
E tesiront e gaout gant joa.
Petra bennac ma vent grossier
O deve c’hoant ho c’histimfer.


————


FABL 33.


Ar Verienen hac ar Geillenen.


Eur veach voa eur geillenen
O resoni ar verienen.
Y a voa ha nobl ha jentil,
Eben, emezi, a voa vil ;
Y a nije evel ma car,
Eben a ruze an douar ;
Y a gonverse er palesio,
Eben, emei, er c’havernio.
En em bompady ré joaus
A eur vue dilicius ;

Hep poan ebet gant nep affer
E c’halie beva dibreder.
Ar verienen a lar facil
Ne entente qet bea vil ;
Ar geillenen en pep fesson
A voa diboel ha vacabon,
Mæs y a voa ferm ha poset ;
Ar grenn, ar feunteun evit boed
A voa excelant bras d’e min
Qen couls a pasteio na guin,
Hac ar boet-ze tout a deue
Dre labour, non pas didalve.
Davantach a so da laret
E voa joaus hac assuret
Ha caret gant an oll er vro,
Exempl vad d’an oll labourio.
Mæs ar c’hontrel ar geillenen
Ne voa qet mignonet da zen,
Hac en danjer gant pep-hini,
Rae d’an oll e voa inimi ;
Da gazi tout e rê dies,
Exempl a zidalvoudeges.
Dre m’e devoa sonch er goanvàn
En em brepare mad en ànv :
Ar geillenen, contrel da ze,
A veve deus a zê en dê,
Voa necesser ep dale pell
Dezi finissa ha mervel.

Sans moral.


Menach vian a so guelloc’h
Gant contantamant ha gant peoc’h,

Evit volupte dilicius
Gant jenamancho zourcius.


————


FABL 34.


Ar Marmous hac al Louarn.


Al loenet brutal eur veach
En consert en em assamblas.
Ar marmous en creis entree
A lammas manific doue.
Qazi oll e teujont neuze
Da envel anezàn roue.
Al louarn a deu avius
Deus ar galite glorius ;
Ma cassas gantàn ar marmous ;
E tisquezas deàn eur fos
El lec’h ma res dezàn guelet
Eun tam qig gant eul laç staget,
Ha deàn en deus lavaret :
Aze eus eun tenzor coachet,
Hac erve lezen ar c’hontre
A apparchant eus ar roue ;
Ha pa zeo dre al lezen did,
Qemer anezàn e profit.
Ar marmous buan a gredas
Ha, guel zot, en creis e lammas.
Al lasso zouden distignet,
Manific e voe qemeret.
Pa voelas e voa prisonier,
E c’hantre neuse en coler :

Al louarn a vlam aigramant
D’en bea tromplet, ar mechant.
Gant eun dousder a cals a c’hraç
Al louarn dezàn a laras :
O ! paour zot p’hini a zonje
E voa dign da veza roue,
Hac en em brepare gant mal
Da zont da c’houarn ar re-all ;
Ha ne elles qet gant da boan
En em c’houarn mad da-unan.

Sans moral.


Neb en deve antreprenet,
Gant ho zotis ne ellont qet
Dont aben deus an treo-ze
Re huel eus ho c’halite,
A gue certenamant dies
D’an oll dud evit farceres.


————


FABL 35.


Ar Glesqer hac an Ijen.


Eur glesqer a laca e fenn
Bea qen teo hac an ijen ;
Ma commanças d’en em c’hoëzi,
Hac e mab lavaret dezi :
Lest ho c’hantrepris direzon ;
N’en deus qet a gomparezon
Entre’r glesqer hac an ijen :
Eur zotis eo dec’h e gompren.

Ma en em c’hoez a neve flam.
Ar mab a grias : ô ! ma mam,
Hac e creufac’h var ar blassen,
N’efet james dreist an ijen.
Qement neuse en em c’hoesas,
Ha zouden eno e creuvas.

Sans moral.


Darn eus an dud so caër ha coant
A darn-all a so puissant ;
Dam ho deus sqient ha furnes,
Darn-all ho deus pinvidiges.
Pep-hini ac’hanomp a gle
Contanti deus e galite.
Da gompagnon so caër formet
Ha te a so pur a speret,
Ha dre ze bezomp courajus
Hep beza james avius,
Rac caliteo mad ar bed
Ne vent oll da unan roët.


————


FABL 36.


Ar Marc’h hac al Leön.


Eul leon a yez buan avoalc’h
Evit esse dibri eur marc’h ;
Mæs deus e ners disezisset,
Gant ar gosni e voa fallêd.
Ma gommanç sonjal ar voyen
Penaus e c’halje dont aben :

M’en eum c’hra meudeucin neuze,
Ma coms d’ar marc’h a gement-ze.
Ar marc’h o veza e glevet,
Ar flaud en deus anaveet,
Hac e teuas neuse gant mal
Da sonjal eun drompleson-all.
N’eus qet pell ne voa tremenet
Dre eun andret a voa spernec,
Ma voa en e droad anfoncet
Eun tam spern hac a voa gorret,
Ma pede ar meudeucin qez
Da denna anezàn e mæz.
Al leön a accordas tout,
Hac ar marc’h deus e oll c’halloud
A sco anezàn var e dal,
Hac a bartias quit ractal.
Neuse eur boan vras en devoe
Eus en em sevel ac’hane,
Rac bea voa casi lazet
Gant an tol-ze en devoa bed.
O ! dougen a ran, emezàn
Ma recompanç ar veach-màn,
Demeus ar sotis a meus gred,
Hac ar marc’h so just partiet.
Venjet en deus eun dromplezon
Dre eun all gant cals a reson.

Sans moral.


Eun inimi hac a zisque
Dirazoc’h scler avoalc’h e c’he
N’en dê qet da vea doujet
Evel pa greder mignonet

Seblanti o deus amitie ;
Ha rac ze divoallet raë.


————


FABL 37.


Al Loenet hac al Lapoucet.


Al lapoucet voa en combat
Deus al loenet a bevar zroad.
Esper hac aon a voa ive
Deus an eil tu hac egile,
Ma tilez al logoden-dall
Oll gompagnunes ar re-all ;
Ma voa neuse en em roët
A galon d’an inimiet.
Beo e chomas al lapoucet
Dre ar gundu vad eus an egl,
Hac an treitour logoden-dall
A voe condaonet prest gant mal
Ne retornje biqen gante
Na ne niche james en de.
Cetu ar rezon vad penaus
Ne nich james nemet en nos.

Sans moral.


Nep piou bennac ne qet contant
Da zicour en diezamant
Ne verit qet participa
Na caout loden ebet er joa.

FABL 38.


Ar Sparfel hac an Eostic.


Ar sparfel a nije tostic
Evit ma tapje eun eostic.
O pourziou aneàn qen ten
E c’hantrejont er villajen :
O veza reir en em fouret
Gant eur paysant voe tapet.
Douçamant e ped aneàn
Ma en lezje da bartia.
Evellen en deus lavaret :
Mèn ne meus qet da offancet.

Sans moral.


Gant rezon e ve punisset
Ar re a ve en em forcet
Da noazout var an innosanç :
E ve mad o deffe droug-chanch.


————


FABL 39.


Ar Bley hac al Louarn.


Eur bley en devoa bed gred
Eur bourvizion vras a voed,
Evit eun tam mad a amzer,
Hac e voa neuse dibreder.

Al louarn a deu d’en cavet,
A c’houl digantàn ar sujet.
Ar bley a gomprenas neuse
E voa o tailla finesse ;
Ne voa qet ar galant deut dy
Nemet evit gripa e brey.
Dre ze e ra seblant dezàn
E voa chomet eun tamic clàn ;
Ma voa evel-ze dalc’het mad,
Ne aille qet a labourat,
Hac e suplie anezàn
Pedi’n doueo evitàn.
Al louarn o vea fachet
O vêa n’en devoa gallet
A zont aben deus e affer,
A roas conseil d’ar berjer
Da vonet da gavern ar bley
Hac e tapje e inimi,
Ha pehini ne lacqe qet
A evez da veza tapet.
Ar berjer pront a bartias
D’er c’hombati, hac en lazas.
Al louarn a chomas otro
Ha d’ar c’havern, ha d’ar mado.
Mæs ar joa demeus e dorfet
A voe prest avoalc’h finisset :
Ar memeus berjer, goude-ze,
A eure e affer ive.

Sans moral.


Eun dra vil hac ive mezus
Hac alies pernicius,

Cazi ordinal d’an hini
A ve carget deus a avi.


————


FABL 40.


An Azen hac ar Marc’h


Eur marc’h pinvidic acoutret,
Varnezàn eun dibr alaouret,
Dre ar ruio e c’hourigne
Gant ar vigeur a gemere.
Var e ent en deus rancontret
Eun azen hac a voa sammet,
Hac a re deàn eun tam noaz,
Rac da redec en ampechas.
Neuse, o veza coleret,
E roign e vrid en deus laret :
Perac, didalve lourd avoalc’h,
E res ampechamant d’ar marc’h ?
Recul prest adren, e profit,
Pe mên a foulo gant ma zreid.
An otro’n azen ne grede
Lavaret gir eus egile,
A recule manific bras
Evit lezel gantàn ar plaç.
Or, ar marc’h a implijas tout
Evit redec e oll c’halloud.
Gant qement a ners e redas,
Dre fors qerzet en em c’hreuvas.
Inutil o veza bet êd

Ha da zougen, ha da gerzet,
E ornamant caër divoisqet,
D’eur chareter e voe goerzet.
Prest goude en guel an azen
Stag eus ar c’har gant eur gorden.
Aha ! compagnon, emezàn,
Pez acoutramant eo emàn ?
Pelec’h bremàn emedi ed
An dibr a poa-te alaouret ?
Pelec’h e man da voisqamant,
Ha da vrid caër bras lugernant ?
Deus ze, ma mignon, omp joaus,
Pa ve tapet an ourgouillus.

Sans moral.


Cals savet ebars er c’hargo,
Prosperite ha boneurio,
Gant an ourgouil a ve enne
Ne anveont den er c’hontre,
Ha memeus o deve cals poan
Eus en em anaout ho-unan.
Mæs d’ar re evrus e ve mad
Demeus ho chanch da evezât ;
Rac mar deu da zistrei en dro,
Qun en ho c’halon ho devo,
Pa voelfont pegen malevrus
E vo dê beza bed evrus ;
Beza mimprizet gant ar re
M’ho deus bet mimpris evite,
Ha goaped ive alies
Gant neb m’ho deus gred goaperes.

FABL 41.


Ar C’haro.


Eur c’haro en em gontemple
En eur feunteun scler pa selle ;
Ma commansas meuli gant joa
Ar c’herniel brancqec en devoa.
Blam e zivoar a re ive ;
Moan ha tano en ho c’have.
A greis ma voa o contempli,
Evel-ze o consideri,
E c’haruas eur chasseer
Hac a leqez fin d’an affer.
Ma partias ep bea pell
Buannoc’h evit an avel.
Ar chas ive en heuille prest,
Hac èn o c’hantren er forest.
Er forest teo pa antreas
E zivoar neuse a veulas ;
E gerniel en deus tamallet
A voa caus ma voe qemeret.

Sans moral.


Ma clescqomp a volonte vad,
Ar pes a gleomp da gassâd
Hac ar pez a ra muya noaz
A blich alies davantach :
Dezirout cavet bonheurio
Araug goud a belec’h e vo ;
Goulen grandeur hac ar mado,
An excelanç, an enorio.

E sonch demp ar felicite
So en ambondanç er re-ze ;
Hac e ve gante alies
Nìnver bras a dristidiges.


————


FABL 42.


Ar Serpant hac al Linv.


Eur serpant deus a eur forjo
A dap eul linvo en e c’heno,
Ma commanç neuse d’e roignàn ;
Mæs al linvo a laras dezàn :
Da oll dent a pezo brinzet
Araug ma p’ho ma c’honzommet,
Mèn péhini a so qen ferm
Ma crogàn memeus en ouarn.

Sans moral.


Sel mad, pa pezo affero,
Pe zort qalite den e vo,
Rac ma na c’heus da zent lemmet
Deus eun all muyoc’h galloudec,
Ne vo qet deàn e ri noaz
Mæs did da-unan e vo voaz.


————


FABL 43.


Ar Bley hac an Dènvet.


Petra bennac a ziabell
E voa ordinal ar brezel

Entre ar bley hac an dènvet ;
Mæs eur voech e voent accordet
Ha gred alianç entreze,
Roët otach a beb coste.
E re vunut ar bley a roas
Hac an dènvet a re ho chas.
An dènvet ne voaint qet dies
A alie peury en ho aez :
Ar bleydi munut a iude
Rac ho mam a vancqe deze.
Pa voa mancqet deze al læz,
E voaint en em gavet dies.
Ar bley a lam en deus criet :
Fe, allianç a so torret !
Hac en ho debras, an treitour,
Pa voaint en noas deus ho sicour.

Sans moral.


Eur sotis d’an hini a ra
O c’haccordi gant e nessa
Discregi deus e sicour re :
Aruout a ra goude-ze
Ar re so bed inimiet
N’ho deffe tout ancoueet,
Ha dre avantur e c’halfent,
An occasion pa voelfent,
Evit da attaqui treitour
Pa vez divoisqet a zicour.

|}
FABL 44.


Ar Forest hac ar Paysant.


En amzer ma caujee’r c’hoat,
Eur paysant a yez timad
Digant ar forest da c’houlen
Danvez da droada e vouc’hel.
Ar forest a accord gand joa
Hac ar paysant d’e zroada ;
Mæs pa voa en etat neuse
E commanças disqar ar gue.
D’ar forest e teu eur c’hun bras,
Mæs re diveat e teuas :
Drouc-contant ha trist bras e min
Guelet e voa caus d’e revin.

Sans moral.


Sel da biou e ri plijadur,
Pe en em drompli, a dra sur ;
Rac cals, pa p’ho evite gred,
En em implijo e c’henep.


————


FABL 45.


Ar C’hy hac ar Bley.


Dre avantur eur vech ar bley
(Ne voa qet c’hoas de aney),

Eur c’hy er c’hoad a rancontras,
Ha manific en saludas ;
Ha da enori e brezanç
E ra dezàn rejouissanç.
Finalamant e c’houlenne
En pe gis en em gomporte ;
En cave ned he poli bras.
Ar c’hy dezàn a respontas :
Ar soign en deus ma mest ouzin,
Em andret cals a vignoni,
Dre ma tisquean ontàn joa,
E ve fournisset din pep tra
Divar an dol a gement so,
Na ne gousqan qet dizolo ;
Na ne ouffe da zaou-lagat
Pegement e zon agreabl
Da gement den a so en ty.
O ! ma c’hamallat, eme’r bley,
Te a so placet evurus
Gant eur mest so qen gratius.
Ma c’harufe ma bolonte
Da gavet mado evel-ze,
Ha galloud beva ha mervel
Gant eur mest a so qen fidel,
Ne gredan qet e ve er bed
Evrussoc’h evidon cavet.
Pa voelas ar c’hy e c’hoante
Caout eur gondition neve,
E promettas dre vouir gomso
Caout moyen en tal e otro
D’ober dezàn caout an etat :
Mevel a gamp e vije mad,

Gant condition ne vije qet
Ennàn qement a gruëldet,
Ha ma teuje gant dilijanç
Da serviji a gonseqanç.
An accord gred evel-ze scler
Neuse e tistrojont en qêr.
O vont gant an ent qen joaus
E larent meur a dra farcus.
Pa voa an de eun tam sclerêd,
E voelas goug ar c’hy uzet,
Ma c’houlennas outàn neuse :
Perac out peillet er gis-ze ?
Arzal, eme ar c’hy, a ren
Atao eus an estranjourien :
Alies ar re anveet
A voa guenen intordiet ;
A voijo-all memeus cregi,
Pa ne blije ho fesson dìn.
Ar mest ne voa qet qement-ze
Avoalc’h demeus e volonte,
A deue neuse d’am pilat
Gant tolio bizier a dro vad,
Hac e re ouzin eun difen
N’em bije da lammat gant den,
Nemet seulamant d’al laëron
Ha d’ar bleizi a voir galon.
Dre ar voyenze gouneet,
E on douçoc’h en em gavet,
Hac ar sign-ze demeus ma foug
Eo en deus razet ma goug.
Ar bley, pa glevas qement-màn :
O ! ne brenin qet, emezàn,

Qen qer ze an amourourdet
Evit plijout da zen ebet.
Adieu eta, ma c’hompagnon,
Pa giri da condition :
Cals guelloc’h e zeo ganèn-mèn
Chom ordinal em liberte.

Sans moral.


Beza mest en eun ty bian
A so guelloc’h ep lacât doan,
Ha dibri bara var ar mæs
Evit fricojo ar pales ;
Rac eno e voar o veva
Gant aon ha doetanç a bep tra :
Al liberte so bannizet
Demeus ar pales, assuret,
Ha dissimuli a so red
An injurio ve recevet.


————


FABL 46.


Ar C’hoff hac an Izily.


An dorn hac an troad avijo
Deus ar c’hoff ar re ho c’hlemo,
Abalamour an didalve
Ho gounideges a loncqe ;
Hac e c’hoantent ne c’houlje qet
En ep fesson beza maget.
Ar c’hoff a deu da zuplia
Diou pe deir goech da rei dezàn.

An dorn a zalc’h perseveranç
Da revus dezàn e vevanç.
Ar c’hoff a gommanç da simplâd,
Nerf hac arterio da fallâd,
Ha finalamant e c’hoante
An dorn e zerviji neuse.
Mæs ne aille qet ober mad
Rac chomet voa re divezat :
Ar c’hoff voa diaccustumet
A deue da repous ar boed ;
Arter, nervenno dinerzet,
Pa voa ar c’hoff ive manqet.

Sans moral.


An dud so ive evel-ze ;
An eil a rencq caout egile,
Na n’en deus den var ar bed-màn
A alfe en em suffisa.
Ar re ê’n huella degre,
Ar pinvidica deus anê,
N’en deint qet c’hoas re assuret,
Hac o deus ezom mignonet.
Ar zicour gaër hac ar guella
Eo an nombr mignonet brassa.


————


FABL 47.


Ar Marmous hac al Louarn


Ar marmous eur vech a bede
Al louarn hac en suplie

Da rei eun tam eus e lost teo
Evit gollo e ziadreòn,
Hac e lavare deàn gourd
E voa ennes eur bec’h re lourd ;
E vije dezàn profitabl,
Scanvoc’h hac ive enorabl.
Al louarn a respont dezàn :
Guel eo genèn cals, emezàn,
Scuba an douar, lez da drous,
Evit gollo reor eur marmous.

Sans moral.


Er bed-màn cals o deveus re
Ha nìnver re neubeut ive ;
Evit qement-ze n’en deus qet
A dud pinvig accustumet
Du soulagi tud ho c’hanton
Gant ar pez ho deus ep ezom.


————


FABL 48.


Al Louarn hac ar Rezin.


Al louarn a voa trist e vin
O voelet eur brancqat rezin
A voa o commanç daroy,
Ma tezire ive tibri.
Ma clascqe neuse ar voyen
Da alloud gripa e loden :
Mæs p’en devoa e boan collet,
E zesirio gantàn chommet,

E dristidiges ya en joa,
Hac e lavaras er gis-ma :
Ar rezin-ze mad n’en dreint qet,
Rac beza e zeint c’hoas re egr.

Sans moral.


An den a seblant ne gar qet
Ar pez ne ell sur da gavet.


————


FABL 49.


Al Louarn hac ar Mart.


Eul louarn gant naon castiet
Dre eur faout e voa antreet
En eur vessel leun a fourmach ;
Enni manific e predas.
Neuse e teuas da sonjal
En p’en gis galloud sortial.
En em forci avoalc’h a rê ;
E goff re vras en ampeche.
Ar mart en guel a ziabell
Eus en em efforci cruël,
Hac a ro deàn avis-all,
Mar en devoa c’hoant sortial
Ma tistroje gollonteret,
Treut evel ma voa antreet.

Sans moral.


Cals o c’heuz guelet dre ar vro,
Pa n’ho devoa qet a vado,

Hac a voa joaus ha contant,
Dizourci a bep nec’hamant,
Na ne voaint james avius,
Disqarg demeus an traou fachus ;
A aille ober farceres,
Divertissamant alies
Gant ar jeuio hac ar c’haujo,
Cana ha conta historio ;
Bremàn, pa zeint pinvidiqet,
E qivi anê chagrinet,
Leun a sourcio ha dies,
Ar rejouissanç êd e mæs ;
En eur gir ho speret carget
A bep sort trubuillo paqet.


————


FABL 50.


Ar Bley hac ar Chasseer.


Eur bley dirac eur chasseer
A voa scuiset o redec caër.
Eur bucher-coat a rancontras
Ha diontàn e c’houlennas :
Pe lec’h, ma mignon, e coachin ?
Ar bucher a zisquel an ty.
Ar bley ennàn a antreas ;
Er c’hoign a goste e coachas.
Guelet a ra ar chasseer
O c’houlen digant ar bucher

Hac en devoa guelet ar bley
Eun tu bennac enno o trey.
Ar bucher sur en guirione
Demeus a c’heno en nac’he :
Gant e zorn en deus disquelet
Al lec’h ma voa ar bley coachet ;
Mæs èn ne gomprene netra
Er pez a zisquelet dezàn ;
Ma partias incontinant,
Hep ober na van na zeblant.
Qen qent a m’en devoa guelet
Ar bley anezàn partiet,
E sortias, demeus an ty
Hep lavaret gir ontàn muy.
Ar bucher ar bley a vlame,
Pen deus sauveted e vue
Evel qent e voa partiet,
Hep bea e drugareqeed.
Ar bley neuse a retornas
Hac evellen a lavaras :
Ma pije e torn an euvro
Da vue evel da gomzo,
Dre voir droet e poa meritet
E vije graço did rentet.

Sans moral.


An dud vechant, petra bennac
Ma promettont ober traou mad,
A voelfet sur scler ha patant
Qement a raint fall ha mechant.

FABL 44.


Ar Paün hac an Eostic.


Ar paün a rê e glemo,
Da briet Jupiter, Juno :
Ar rossignol a gane mad ;
Ha deus anezàn e red goap
Partout gant an oll lapoucet
Abalamour d’e voez raouiet.
Juno dezàn a respontas :
Pep-bini a receo e c’hras ;
Partajet e’n donezono
Deus an env gant an doueo.
Ar rossignol mest da gana,
Ha da blun d’e eo ar c’haëra.
Red eo eta da bep-hini
Deus e stad en em gontanti.

Sans moral.


Qemeromp a voir volonte
Pa ve roët demp gant Doue,
Deus a galon vad ha gant joa,
Na ne glescqomp qet brassoc’h tra.


————


FABL 52.


Al Lapoucetaër hac ar Voualc’h.


Eun den voa o stigna e ret
Evit ma tapje lapoucet.

Ar voualc’h a bell a voele,
A c’houlenne : petra res-te ?
Al lapoucetaër a lare :
Eur gêr a vatissan aze ;
Ha qer qent ac’hane e c’ha
Pell dionte d’en em goacha.
Ar voualc’h credet en e fenn
A deuas mat d’ar voetaën
Pehini a oa tost d’ar ret.
Zouden avoalc’h e voe tapet.
Al lapoucetaër a redas ;
Ar voualc’h deàn a laras.
Eur gêr ar sort-màn batisset
Neubeut vo a citoyanet.

Sans moral.


Quistiono fall ha truach
A ra d’ar bobl cals a zomach.


————


FABL 53.


Ar Marc’h hac ar C’haro.


Eur marc’h a enep eur c’haro
En devoa eur vech combajo.
Ar c’haro voa an ardia
Ha da redec ar buanna,
Ma sclap ar marc’h divar an ent
Ha mont qen buan goude qent.
Ar marc’h evel-se repousset,
Ractal en deveus comprenet

Mont da gaout an den d’en pedi
Ma c’halje dont d’en em venji.
Neuse e parti gant furor
Hac e teu gantàn ar victor.
Mæs evit bea gouneet,
D’an den eo chomet oblijet,
Ma rencq dougen an den en dibr,
En e c’heno lecqed ar brid,
Ma rencq perpetuelamant
Da serviji bea content.

Sans moral.


An neb a ve en em fouret
En affero, na ne ell qet
Dont aben deus a gement-ze
Nemet sicourio o deffe,
En em gef goude oblijet
D’ar re en deus ho zicouret,
Ha goude o devo cals poan
O clascq en em denn a zindan :
Lacqet e vo dezàn eur brid,
Muin en coll evit en profit.


————


FABL 54.


An Azen, ar C’hog hac al Leön.


Ar c’hog ha neuse an azen
A beure ho daou er blassen.
Aruout a ra eul leön
Hac a gomprene er fesson

Penaus e c’halje dont aben
Evit saillat gant an azen.
Ar c’hog a gommanç da gana
Hac èn ractal o partia,
Erve lerer spourouni ra
Pa gleo ar c’hegi o cana.
An azen en deveus credet,
Pa voelas al leön o redec,
E voa racan e voa e spont,
Ma teu var e lerc’h divergont.
Pa voaint ed resonabl araug,
Ne glevet pelloc’h moez ar c’hog,
Al leön, o tistrey e benn :
O ! ma c’hamallat an azen,
Mèn a gred din out manet sot
Beza deut qeit-màn var araug.
Ractal varnezàn e lammas ;
Ne voe qet pell en devoras.
Pa voa o vervel an azen
E re e glemmo evellen :
O ! mèn so zot ha miserabl
Eus en em fourra en combat.
Deus ma c’herent n’en deus hini
A ve capapl da gombatti.

Sans moral.


Ar re ve ebars en coler
A lamm evit tenna affer,
Ma c’haru ive alies
E tenner an ourgouil emez,
Ha dont d’en em humilia
D’ar poent ne servich da netra.

FABL 55.


Ar Bultur


Ar vultur a re ar seblant
Evit disquel en devoa c’hoant
D’en em rejouissa gant æz
En de deus e c’hiniveles ;
Hac e pedas al lapoucet
Da zont davitan d’ar bancqet.
Ha qazi oll en em gavet,
Excelant e voent recevet.
Laouen ha zeder a vizach,
Gant eur joa ha vajeste vras ;
Mæs evel ma voaint antreet
E voent oll gantàn depechet.

Sans moral.


Qement hini a gauje brao
Nen deint qet mignon atao
Dar re ma tisquel ho c’halon :
Dindan ar mel e man’r poezon.


————


FABL 56.


Al Leön hac al Louarn.


Eul leön clàn o langissa,
An oll loenet d’en bisita.

Nemet al louarn ne c’hoante qet
E nep fesson mont d’e voelet.
Al leön a gas eur messajer
Ha scrivet dezàn eul lizer
Dre pehini e c’houlenne
Brassa plijadur a raje
Ma qemerje ar gomplezanç
Da alloud guelet e bresanç ;
Agreaploc’h voa louarn qez
Evit ar re-all assambles.
Davantach c’hoas a lavare :
Qemer aon raan ne gleje,
Rac dre’n oll amzer tremenet
E voaint ordinal mignonet.
Abalamour da gement-màn
E c’hoante cauzeal ontàn.
En tuont d’ar pez a lare
E voa clàn bras var e voele ;
Hac en dije c’hoant da noazout
(Ar pez ne c’hoante morce tout),
Evit qement-ze ne aille qet,
Dre ar fesson ma voa dalc’het.
Al louarn en deveus scrivet
E tezire yec’het parfet
D’al leön ; abalamour da ze
An oll doueo a bede,
O chom cousgoude ep monet
En fesson ebet d’e voelet ;
Rac evellen a lavaras :
Effrayet hon gant an oll raz
Pere a voa ed da quelet
Na n’en deus nicun distroët.

E credan e maint deus a vern
O sellet en dro da cavern,
Ha dre-ze e meus lavaret
Cals a loenet so antreet.

Sans moral.


Leqet eves ne zouget qet
A fe da gement a glefet.
Ma na lecqet qet a evez
E vefet tromplet alies.
Ha gra da reflextiono
Var ar gundu hac ar c’homzo ;
Var oberio certenamant
Diasseet ho jujamant.


————


FABL 57.


An Azen clàn.


An azen clàn var e voele,
E voa ar brud dre ar c’hontre
En em gave fall bras ha clàn,
E voa ar maro tost dezàn.
Neuse ar chas hac ar bleizy
A deu d’en bizita d’e dy,
Hac e c’houlennet deus ar mab
Penaus en en gave e dad.
An azen bian pa glevas
Ho c’histion, a zifinas,
Ma respont ane en tenor,
Ha deus ar faout a voa en or :

Guelloc’h e màn, certenamant,
Evit n’oc’h eus-u santimant.

Sans moral.


Meur a hini a seblantfe
Cavet cunz eus marv egile
Ha cousgoude e vent contant
E varfe prest incontinant.


————


FABL 58.


Ar Bouc’h bian hac ar Bley


Eur bouc’h dre’r prenest a zelle ;
Ar bley o tremen a voele,
Hac e commanças a dro vad
Eus anezàn da ober goàp,
M’en em gave æz ha contant
D’en injuria excelant.
Ep en em droubla tam ar bley
Da sellet ontàn o tistreï :
N’en dê qet te, certenamant
Evidout da vea mechant.
Ne qet da gomso ma disc’hraç,
Mæs an assuranç eus da blaç.

Sans moral.


Ennes a so eun exempl crèn
A neubeut generosite,
Evel a ra ar boeltronet
Ha meur a hini a verc’het.

Nemet injur hac insulto
Ne glefac’h qen eus ho geno :
Pa vent placet en assuranç
Int effrontet d’en em avanç,
Mæs pa vent var an disolo
E ve chanchamant a gomso.


————


FABL 59.


Al Leön hac an Den.


Eur vech an den hac al leön,
Pa voaint o vale dre’r c’hanton,
Pep-hini ’ne gant e gomso
A veule cals e vertuio.
Pa voaint evel-ze o tremen
En ho c’hichen pilliero mein
En p’hini voa eun den gravet
Eul leön gantàn entouffet.
An den pa voelas ar gravur
A lare d’al leön a dra zur :
Aze e voeles ar fesson
E man an den dreist al leön
En ners, ha puissant meurbet
Dreist al leon hac an oll loenet.
Al leön en deus respontet :
Ma en divije al leönet
Taillerien mein ha graverien
Evel ma en deveus an den,

Muin a dud a pije guelet
Gant al leön bet entouffet.

Sans moral.


An den fur hac ive prudent
Ne gred netra certenamant
A nez beza sclerijennet ;
Rac cals so a charlatanet,
Ha pep-hini demeus anê
A chaç ordinal d’e goste.


————


FABL 60.


An Den hac ar C’hoanen.


Eur veach e voa eur c’hoanen
Hac a voa o picqat an den.
Pa dap anei e c’houlenne
Petra am picq-mèn evel ze ?
Y neuse e deus respontet
An natur en devoa e gred
Deus ar galite e devoa ;
Evel-ze e rencqe beva :
Dre ze aneàn a bede
Da lezel anei en bue :
Evit qelo ar pez a noaz
Ne re qet dezàn cals a c’hlaz.
An den, oc’h ober eur min c’hoarz,
A lavaras an tan yol farz :
Dre betra re zot resonio
Vez ampechet eus ar maro ?

Abalamour ne c’heus-te qet
Galloud da veza ma blesset,
Ne gleyez na cals na neubeut,
Breman e c’hi dindan ar meud.

Sans moral.


N’en dê qet red certenamant
Caout true eus an dud vechant ;
Dre n’ho deo qet gred cals a noaz,
Evel ma c’halfont e raint voaz.


————


FABL 61.


Ar Verienen hac ar Zardonen.


Pa voa ar goanvàn o commanç
Ar verienen a chaz d’e granj
Ar guinis a voa dastumet
En pad an ànvez tremenet.
Ar zardonen a gommanças,
Pa voele, da vlam ar venach,
Hac e tosteez neuse zouden
Da c’houl diganti eur c’hreunen.
Ar verienen a lar : perac,
N’en em lacqez da labourat
Dre ma exempl, en pad an ànv,
D’en em brepari d’ar goanvàn ?
Eben a respontas : en ànv
Ec’h e e c’hamzer da ganàn.
Ar verienen oc’h ober goap
A lavaras dei a dro vad :

Pa e guir e rez evel-ze
En pad an ànv an didalve,
Ha ne rez nep sort labour-all
Nemet o canàn ha bragal,
Bremàn dre voir droet, pa out scaon,
E cleez mervel gant an naon.

Sans moral.


Entre ma zomp crèn hac en oad
E c’heo gleet demp labourat,
Rac pa vo uzet hor c’horfo
E vezo fin d’al labourio.


————


FABL 62.


An Dànvad hac ar C’hornif.


Var gein an dànvad ar c’horneil
A zifrette e ziou-asqel.
An dànvades a lar dezi :
Ma raëz qement-all d’ar c’hy,
Deus ac’hane nen daës qet
Hep beza manific frottet.
Ar gornif a laras dezi :
O ! mèn voar mad eus piou c’hoari.
D’ar re douç mèn a so fachus
Ha mignon d’ar re rigourus.

Sans moral.


An dud so douç ha paciant
O deus brezel gant ar mechant.
An innoçanç a so bepret
Gant treid an dud falla foulet.

FABL 63.


Ar Voeen hac ar Benduën.


En disput e voa ar voeen
Assambles gant ar benduën
Abalamour d’ho c’halite
Ho c’honstanç hac ho fermete.
Mimprisa a re an voeen
Hac injuria’r benduën
Dre ma voa, emei, inconstant,
Gant an oll avel variant.
Ar benduën sur a dave
O c’hortos eur pennat goude,
Ha deus ma teuje ar c’hoari
E c’halje dont d’en em venji.
Arruout eta a eure
Abars eur pennat goude-ze
Avel rust hac a estonas
Ar forest oll gant an orach.
Ar benduën a obeisse
D’an avel vras-ze, pa scoe ;
Duman a deuont a bep coste
Deus an eil tu hac egile.
Gant eun ourgouil vras ar voeen
Da resista a selc’h e fenn.
O chom ep plega en e stad
Ma voe tennet memeus e zroad.

Sans moral.


Furoc’h ha prudant eo ar re
A dao gant crenvoc’h evite,

Ha rei plaç ive da dremen
Dar re so ourgouil en ho fenn.
Gant an amzer e c’haruo
En deo plaç ive ho comso ;
Rac n’eus den qen huël zavet
Gant amzer e vo discaret.


————


FABL 64.


Ar Mul hac ar Bley.


Eur mul o tremen dreist eur bern
Hac a voa deus a zres ha spern,
Ma c’hez eun tam piq en e droad
Ne rê qet dezàn cals a vad.
O voelet ar bley o tonnet :
Ma mignon, en deus lavaret,
E c’hàn da veza dide prey,
Pe d’ar vultur, pe d’ar brini.
Mæs qentoc’h evit ar maro
Gra eur plijadur evidon
Ha qemer ar volonte vad
Da denna’r spern so em zroad,
Hac e c’hallin douçoc’h a ze
Dont da finissa ma bue.
Ar bley en em laca contant,
A aplicq varnàn becg e zant
Hac a dren oc’h ober eur chas
E teu gantàn manific bras.
Ar mul neuse ancoueet
Ar poanio bras en devoa bed,

Gant e droad ouarnet deus-tu
E roas deàn eun tol ru,
A dorras e dal hac e zent ;
Neuse e partias qen qent.
Ar paour qez bley en em gleme ;
Dezàn e-unan e lare :
O ! justamant e c’handuran :
Qiger e voan bete vremàn,
Hac en deveus c’hoanteed va min
En em fourra da veudeucin.

Sans moral.


Neb a chanch a gondition
Da eun all, eb cavet reson,
A deu d’en em lacât dies
Hac a servich d’ar goaperes.


————


FABL 65.


Al Louarn hac ar C’hog.


Eul louarn hep conzantamant
A laze yer eur paysant ;
Ma clascq ar paysant fesson
Evit galloud tenna rezon.
E lassou en devoa stignet :
Al louarn a voe qemeret.
Ne voa presant nemet ar c’hog
P’en devoa gred e gammet zod.
Al louarn ontàn a c’houlle
Ober an eil pe egile

Eur gontel da droc’ha’r c’herden
Pe ne larje qet d’ar perc’hen,
Evit gant e zent dre amzer
Galloud ho zroc’ha en antier.
Ar c’hog dezàn a bromette
Qen couls an eil hac egile.
Ne voa petra en e galon
A neubeutoc’h intantion.
Da gonta d’e vest eo redet
E voa al louarn qemeret.
Ar paysant a gemeras
Neuse eun ors gant eun hast vras,
Ma voa ennàn cals a furi
O tont da gaout e inimi.
Al louarn p’en deus-an guelet
Deus a ziabell o tonet :
O ! mèn so malevrus ha zod
Credi en divije ar c’hog
Din a nep sort fidelite
Goude laza cals e vroage.

Sans moral.


Ne gleer qet lacât fianç
Da gaout sicour nac assistanç
Digant ar re hor be blesset
Na cruellamant offancet :
Pa voelfont ac’hanomp tapet
Sonch a deu d’e pa voaint goascqet.

FABL 66.


Al Louarn hac ar C’has.


Al louarn voa o tiviza
Gant eur c’has, m’en em vant dezàn
Deus a cals a finesseo,
Eur bissac’hat tromplezono.
Ar c’has a lavar ne voye
Nemet eur seul subtilite,
Mæs e c’houd a re qen patant
D’en em serviji excelant.
Gant cals familiarite
An eil o coms eus egile,
Souden avoalc’h gant eur spont vras
E clevjont eun drous, nombr a chas.
Neuse ar c’has a scrap buen
Evit pignat en eur voeen :
Al louarn pa voe goarnisset,
Gant ar chas a voe qemeret.

Sans moral.


Guel ê vijou eun avis mad
Evit steudi eun avocat.
Eun den grossier ha paysant
A el tapout eun den savant.


————


FABL 67.


Al Louarn hac ar Bley.


Al louarn en eur punç coeet,
En danjer da veza beuet,

Gant ar piril en devoa nec’h,
Ma ped ar bley a voa d’an ec’h
Da deurel dezàn eur gorden
Evit ma c’halje en em denn.
Ar bley diontàn a c’houlle :
Penaus oude queet aze ?
Egile a respont dezàn :
Ne ma qet an amzer bremàn
Da gonta did ar fessonio
Ma zeo bed aruet an dro.
Pa pezo ac’hanon tennet
Mèn gonto did tout var ho hed.

Sans moral.


Ar re a ve en pirillo,
O deve eöm zicourio,
Ne geront qet goulen onte
Comso inutil d’ar poent-ze :
Sicour aneze prontamant,
Lezel comso emporneant.


————


FABL 68.


Ar C’hy hac an Ijen.


Eur c’hy a voe gourveet
En craou an oc’hen da gousqet.
Dont a rê joaus an ijen
Da esse dibri eus e foen ;
Ma scoë anezàn ar c’hy
Evit en empech da zibri.
Maleur, eme’n ijen, varnout
Dre an avi a so ennout.

Eus ma ampech da zibri foen
Ha te ne zebres bruzunen.

Sans moral.


Cals a dud a so chagrinus,
Deus mad ho nessa avius :
Qement eo ho speret mechant
Ne ellont qet beza contant
Ha deze ne servichfe qet
Dre ar reson ma zeint loenet.


————


FABL 69.


Ar Bley hac ar Chas.


Eur bley var eur roc’h a zelle
Eus daou gy hac an em bile,
Pere voa o vessa dènvet,
O devoa ho ambandonet ;
Leset ho dènvet en ho hent
D’en em difframa gant ho dent !
Neuse e conceo esperanç
E c’halje gant pep assuranç,
E voa sur avoalc’h e affer
D’attacqi’n dènvet ep danjer :
Ma teue zioul dindan e art
Hac e qemeras unan lard,
Ha qerqent en em sauveteed.
Ar chas a zistro da voelet,
Ma lesjont neuse ho c’herel
Pa voeljont e venach cruël,

Hac e redjont var lerc’h ar bley
Ha gant courach d’e attaqi.
P’ho devoa anezàn tapet
Voe gante neuse maltretet,
Ma en devoe avoalc’h a boan
O clascq en em denn e-unan.
Pa voa o retorn d’e ganton,
E rancontras e gompagnon.
Penaus, diontàn e c’houlle,
E c’heus-te credet ober-ze,
El lec’h ma voeles qen patant
Cals a gombatterien vaillant ?
En em lezel da vout tromplet,
A respont ar bley, am eus gred
Gant ho disput particulier,
Pa ne aillent en em ober.

Sans moral.


Qement-màn a ro da gompren
E ve cals a amezeyen,
Breudeur, priejo alies
An eil gant egile dies.
Pa deui re-all en ho enep
Neuse ho guelfont accordet ;
E c’haint buan avoalc’h neuse
An eil da zicour egile.
Ma n’oc’h eus fourret re hir ho peg
Qazi sur e veet tapet.

FABL 70.


An Egl hac ar Vran.


Eun egl divar eur roc’h huël
A implijas e ziou-asqel :
Neuse an er gantàn e faout
Hac en em bosas var eur maout.
Eur vran a voa pell diontàn,
O zonch ober ar memeus tra,
A lammas var ar maout buan
Ma en em stagas eus e c’hloan.
Ar berjer a dap anezi
D’ar vugale evit c’hoari.

Sans moral.


Bea so hac o deve mall,
Pa voelont traou gred gant re-all,
Da zont da ober evelte
Hep beza eus ho c’halite.


————


FABL 71.


Al Louarn hac ar Bouc’h.


Al louarn, ar bouc’h disqennet
En eur punç p’ho devoa zec’het ;
Mæs effet gante poez ho fenn
E sonjent penaus en em denn.

Ar bouc’h jenet en em gave
Hac en dro deàn e selle.
Al louarn dezàn a laras :
Ma mignon qer, qemer courach :
Mèn so deut em ompinion
Da ober eun invantion,
Ha mar implijomp anezàn,
Ne vo qet red demp chom amàn.
Ne c’heus nemet zevel e sa
Da dreid araug er vur ar pa,
Hac er fesson-ze izellâd
Da ben eun tam da estomag,
Ha mèn neuse d’en em zevel
Guella allin var da gerniel,
Ha pa vin mèn êd evel-ze,
Goude mèn ho tenno ive.
Ar bouc’h tout a executas
Qement a lare pas-a-pas.
Pa voa al louarn deut emês,
Ne voa qen e speret dies,
E sonjas eur singlezon-all.
Commanç da ganàn ha dançzal ;
Var vord ar punç e re e fars
Ha lezel ar bouc’h qez ebars.
Laouen bras voa gant e ebat,
Ancouneet e gamallat
Pini en ep gis ne aille
Tenna venjanç var egile :
Ne aille nemet reprochi
Dezàn e oll ingratiri.
Al louarn a gommanç timad
Deus anezàn da ober goap.

O ! paour bouc’h, en deus lavaret,
Ma pije qement a speret
Hac a sqient da ober sonch
Hac a varo so eus da c’hronch,
Ne vijes james disqennet
Er punç-ze hep beza zonjet
Dre pez gis nac en pez moyen
E c’haljes goude en em denn.

Sans moral


Darn en em four en affero,
Re-all a gommanç labourio
Araug m’ho deve comprenet
Penaus e vezo finisset
Na da betra en em denno,
Pe var vad pe fall e vezo.
Dre ze e qemeront ar c’his.
Demeus ar bouc’h-ze diavis.

Item.


Dre’r louarn eo represantet
E qeffet cals a vignonet
Had a roï dec’h esperanço
Pa voint o c’houlen zicourio :
Evel m’ho deo tennet ho fenn
Ho lezfont en creis ar vouillen.


————


FABL 72.


Ar C’has hac ar C’hog.


Eur c’has a lamme gant furi
Da gaout eur c’hog d’en maltreti.

Ne voye petra da laret
Evit e repren hep sujet :
Nemet dre importunite
Oll dud an ty a zifune ;
Gant e zotis vras o canàn,
Ne aille den repos gantàn.
Ar c’hog, o clascq en em escus,
A respont dezàn truezus :
Mèn a ra qement ze evit
Ma servijo dê en profit,
D’ho difuni mintin c’houlo,
Da vont abred d’ho labourio.
Qê, eme’r c’has, causeer coant,
Ze ne ampech n’en dout mechant.
Ar c’hog a c’hoante adarre
Clascq e excus da gement-ze.
Ar c’has ne c’hoante qet qemer,
A yez voas eus voas en coler.
Canjoly, meàn, reomp re,
Mæs ne achapi qet fet dê.

Sans moral.


Pretexto voalc’h a ve cavet
Ha qistiono fessonet
Pa ve c’hoant da ober droug chanch
Ha combajo d’an innoçanç.
Caer en deve lavaret mad
Resonio hac a ve valabl,
Persuadi qement so red,
Gred e vo goap eus e glevet.

FABL 73.


Al Louarn hac an Drez.


Al louarn a voa en danjer ;
Ne voye pe gis na manier
E cavje eur voyen facil
D’en em denn demeus ar piril.
Gant qement-ze en douren c’hoej
E cavas eur hars spern adrez.
Sêl, emezàn, en creis ar harz ;
Hac en ober eul lamm ebarz.
O veza ferm en em dalc’het,
Malevrusamant voe picqet.
Maleurio da gueza varnout !
Mèn, emezàn, voa deut da caout
Da glascq eun azil diganed :
Ra vezi atao milliget !
Ne rez qet din a c’hraço bras
O lacât ma foan goas eus voas.
Ar hars dezàn a responte :
Da-unan gant da finesse,
Evel ma tromples ar re-all,
E zout lammet varnon gant mall.

Sans moral.


Inutil eo goulen zicour
Digant an dud fall ha treitour ;
Ordinal noas a vo cavet,
Evit profit n’ha pezo qet.
Eur zotis memeus eo goulen
Digant ar sort-ze neb zouten.

FABL 74.


An Den hac eun Idol.


Eur veach eun den en devoa
Eun idol coat, doue dezàn,
Pini voa gantàn en e dy,
Essoc’h a ze da serviji.
Sulvouin en pede d’e zicour
Goassoc’h a ze e teue paour.
An den scuiset er fin a fach
Ma qemeras gantàn an ach :
Neuse en em gavas soezet,
Agreablamant estonet,
Ma coe diontàn pezio aour.
O ! emezàn, ne vin qen paour.
Prest avoalc’h en ho dastumas ;
D’e idol neuse e laras :
Ouspen da valis out perfid :
Entre ma ren enorio did,
Da bedi, renta did gasso,
Ne rajes netra evidòn ;
Ha breman pa meus da bilet
E c’heus en bras ma sicouret.

Sans moral.


An idol-màn a represant
An dromplerien, an dud vechant.
Ne gaffer jamas er c’hontre
A nep sort profit dionte
P’e ho deo bet affer dies
Ha mancqet d’e ho zrompleres :

Dre ze mar be profit ebet,
Dre flaud e vo acquizitet.


————


FABL 75.


Ar Pesqetaër.


Eur pesqetaër a gemeras
E fleut, e roed, ma partias.
En tal ar mor en em rentet,
Var eur pes douar azeet,
Araug commanç e nep fesson,
E commanç gant e fleut da zôn ;
E c’himajin credi parfet
E tapje muin eus a bescqet.
P’en deus guelet ze innutil,
E tol e roed er mor subtil.
Eun nombr bras en devoa tapet,
Pa chassas gantàn e filet.
Pa denne ’nê eus e roedjou
Ne cessent oc’h ober lammou.
Craouadurien zod, emezàn,
Pa voan en imor da ganàn
Ne voac’h qet contant da zançzal ;
Bremàn ne red nemet tripal.

Sans moral.


Ar fablen a zisquel anât
Qement a so o deus gras vad,
Gred en ho amzer ha sezon,
N’en deus netra tout direson.

Mar bent diblasset, er c’hontrel,
Demeus ho etat naturel,
E vefont oll dister ha fall,
Pa vefont pauzet en tu-all.
Eun amzer a so da zançzal ;
Rejouissa, canna, farçzal ;
Eun all a so da hirvoudi,
Gant an anqen huanadi.


————


FABL 76.


Ar C’has hac ar Razet.


Eur c’has cozêt hac êd da fall,
Impuissant da chasseal.
Al logot tout hac ar razet,
Oc’h anveout e voa falleed,
Ne baouezent d’en insulti ;
M’en em glemet bemde en ty.
Hac en hac o sonjal neuse,
En em sicour dre finesse ;
Ma en em goachas eun neubeut
El lec’h ma tastumet ar bleud ;
Ma tapas logot ha razet
Qement voa en em bresantet.

Sans moral.


Ar sans fablen, allegori
A zisque scler da bep-hini
E cleer an eil goech divoal
Eus dorn an dud vechant ha fall.

FABL 77.


Al Labourer hac ar Cigogn.


Eul labourer en e barco
En devoa stignet e lasso
Evit ma tapie lapoucet
O devoa e barc diframmet.
Ar gru hac an ouidi sauvach
A rê deàn cals a zomach.
Pa arruas ar gistion
E tapas ive ar cigogn.
Evel m’en em santas tapet,
E zreit eus al laçou staget,
Al labourer a bed ractal
Lezel anei da zortial ;
Ne voa nac ar gru nac ouat,
Mæs ar cigogn e c’hano mad ;
An douça hac an deboner
Eus oll lapoucet ar c’hartier,
Accustumet a ziagent
Da serviji mat e c’herent,
Hep james ho ambandoni
Entre ma pado ho c’hosni.
Al labourer, eus e c’hlevet,
A voe qaziamant touchet ;
Mæs ar c’hontrel e commanças
Da ober neuse eur min c’hoars.
Mèn voar an traou-ze, emezàn,
Hac ac’hanout a anvean ;

Mæs bremàn pa zout qemeret
Assambles gant al lapoucet,
E zeo red e varfes ive
D’ar memeus maro evel-t-e.

Sans moral.


Ar gompagnunes a heuilfet
Ganti ive e partachet.
Leret dìn piou a frecantet,
Mèn laro dec’h piou e veet.


————


FABL 78.


Ar Berjer hac ar Bley.


Eur berjer bian er blazen
Gant e zènvet en eun dossen,
En devoa gred goap avoijo
Eus ar verjerien-all var dro,
O crial : roït zicour din
Rac emedi amàn ar bley !
Mæs pa voa sur en guirione,
Caer goulen zicour en devoe :
Tout o deveus-an bet lezet
Hac e c’haille crial êzet.

Sans moral.


Ne brofit qet cals ar gaouiat ;
Rac pa en deo lavaret mad
Ar voirione pur displiqet,
Gant den ebet ne vo credet :

Dre ze eo ennes eur viç fall
Pa vezo eöm an dud-all.


————


FABL 79.


Ar Verienen hac ar Goulm.


Gant ar zec’het eur verienen
Da gaout eur feunteun e tisqen ;
Ha pa c’hoantez mont da effa,
Dre valeur enni o quea.
Eur goulm voa presant o velet,
Enno er voeen o zellet
Pehini voa a uûs an dour ;
Hac hi, o sonjal e zicour
Demeus an danjer-ze presset :
Ma torras eur brancq gant e beg ;
Lacqât anezàn da guea
Justamant en andret ma voa,
Hac evel ze deus an danjer
En em denn brao bras a affer.
Eur finot a lapoucetaër,
Gant e ardo evel al laër,
A stign e laç a re e goulm
En rezon da dapout ar goulm.
Ar verienen p’e deus guelet,
So ennàn manific croget.
Al lapoucetaër a zistro
Da zellet, ha lêz e laço.
Ar pichon neuse, effrayet
Gant an drouz, a so partiet

Buan avoalc’h eur an danjer,
Hac a lezas al lapoucer.

Sans moral.


Qement-màn a zisquel er fat
Al loen memeus ne qet ingrat :
Evel-ze eur mad recevet
Ne ve cazi james collet,
Pe nìn recevo en douar,
Pe autramant ebars er gloar.


————


FABL 80.


Ar Geillenen.


Eur geillenen en e frofit
A gue er poutouarniat qig.
Ar fumezon e c’hentouffe,
Ha dei e-unan e lare :
Qement m’eus debret hac efet
Hac er pod-màn en em blonjet
Ma rencqan marvel rassazi,
Saoul a botach mar deus hini.

Sans moral.


Ar geillenen a zinifi
Gant volupte meur a hini,
Dre ho dibri hac effajo,
A deu da bressi ho deyo,
Hac e finissont ho bue
Assambles gant ho c’harante.

FABL 81.


An Doue Mercur hac ar C’halve.


Eur c’halveer o troc’ha coat
Var vord eur rinvier voa e droad
Consacret d’an doue Mercur,
Ma c'harruas dre avantur
E vouc’hel eus e zorn strinqet
Da fons an dour e voa lancet.
Pa ne aille ober qen sort
E c’haze neuse var ar bord
Gant anqen da huanadi,
Deus e goll d’en em gonzoli.
Mercur gant truez a c’houlle
Petra voa caus m’en em gleme.
Evel m’en deus anaveet,
D’ar c’halve en deus disquelet,
Savet gantàn demeus an dour,
Eur vouc’hel gred a vetal aour,
Ha diontàn e c’houlenne :
Ar vouc’hel-màn a so dide ?
Ar c’halve en deus respontet :
Allas ! emezàn, n’en dê qet.
Mercur arre en eun instant
A zisquel eun all a arc’hant
Hac adarre e c’houlenne :
Nac hommàn n’en dê qet ive ?
Ar c’halve a lar : qen neubeut ;
N’e c’hanval na cals na neubeut.

Mercur a zisqueas timad
Unan ouarn troadet en coat.
Ar c’halve, p’en deus-hi guelet :
Honnes ê, en deus lavaret.
Mercur neuse en deus jujet
En deus libr ha just disqleriet
Ne voa qet a speret contrel,
Ma ro dezàn an teir bouc’hel.
Ar c’halve a deuas joaüs
Deus a eur fortun qen evrus,
Ma c’ha da gaout e gonsortet
Ha tout deze en deus contet.
Unan deus anê, pa glevas,
Ar fantazi a gemeras
Mar boa possubl approu ive
Caout eun avantur evel-ze.
Mont a eure ta evit ze
Da gichen ar rinvier ive.
A volonte vad e taolas
E vouc’hel diontàn pell bras.
Er bord e teu da azea
Oc’h ober zeblant da voela.
Mercur a deu en un istant
Gant eur vouc’hel aour lugernant,
Oc’h anaout an hypocrizi
Eus ar gallant gant e c’hoari.
Digantàn neuse e c’houlle :
Hommàn e c’heo da hini-de ?
An impostor a respontas :
Honnes e sur manific bras.
An doue da denna venjanç
Eus e c’hevier hac imprudanç

Ne roas nac an hini aour
Nac an hini taulet en dour.

Sans moral.


N’eus fors petra a arruo,
Pe var vad pe fall e vezo,
Gueno an den honest bepret
Deus ar voirione vo carget :
E goms ferm, eun tammic volant,
O tenna var an arrogant.
Pa arru eun dra a henep
E rayo qent eul le-douet
Evit ne rayo juntrenes
A zorn nac a ben plegeres.
Dre ar signo-ze, mar qeret,
An oll dud francq a anvefet.
Mæs ar c’hontrel, an impocrit
A gause brao ha manific :
Qent ma teuint e mes e c’heno,
E royo dê qement a dro
Ma ho lavaro qen subtil,
Memeus da entent difficil.
Aon en devo en e galon
Ne gemerfac’h tentation.
Ne ouzoc’h qet en ep fesson
Petra en deus en e galon.
Fiet en den-ze, ma c’hredet,
P’ho po c’hoant da veza tromplet :
Ennès so capabl, ma c’halfe,
Da drompla an otro Doue.

FABL 82.


Ar Bugel hac e Vam.


Eur bugel deus a eur scolach
Leor e gamallat a laeras.
D’e vam e cassas anezàn :
En qemer joaus digantàn,
Hep ma laras deàn netra,
Na scandalat, na chatia.
Abars eur pennat goude-ze,
E laeras eur vantel arre,
Ha d’e vam e bea casset
Voe agreaploc’h d’he zouet.
Cepanant arruout eure,
Pa ne voa den en gourdrouze,
Ar viç milliget a grescqas
Dre ma teu en oad voas-eus-voas.
Er fin o vont qeit gant e c’his,
E coe entre dorn ar justiç.
E broces a voe dezàn gred,
E zeposition clevet,
Hac abars ma voa fin d’an dro
E voe condaonet d’ar maro.
Pa voa o vont d’ar supplisso
E voel e vam gant e c’hlemo
O tont d’e heuil, hac e pede
Offisser ar justiç neuse
D’e lezel, en devoa desir
Laret d’e vam daou pe dri gir.

Evel pa en dije c’hoanteed
Laret dei eun dra en secret,
E c’heno d’e scouarn applica,
Gant e zent e teu d’e zroc’ha.
E vam gant ar boan a zante
A ro mallos hac a grie.
Ar re pere voa eus e gas,
O voelet, en blamme èn bras ;
Non pas evit e laeronci,
Abalamour ma voa den cri
Dre eur grueldet qen infam
Gred gantàn en andret e vam.
Autrone, ne ved qet zoezet,
En deveus neuse lavaret,
Da vea e scouarn troc’het
D’an hini am leqeez er bed,
Rac hi eo a so caus ive
Ma lemer ac’hanon hirie.
Ma vije bet deut d’am pilat
Pa laeren leor ma c’hamallat,
Aon am bije bed qemeret
Na netra qen n’em boa laeret ;
Ne voan qet breman o vervel
Er fesson mezus ha cruël.


————


FABL 83.


An Den gant e ziou Vroeg.


Eun den ne voa coz na yaouancq,
A eun oad resonablamant,

E vleo commancet da c’hriza
Ha pourveet mad a beb tra ;
Pa voa evel-ze dibreder,
En sezon an neve amzer,
Dizourci avoalc’h a speret,
Hac en sonjeal qemer diou vroeg,
Unan goz hac unan yaouancq,
En atretene excelant.
Ar plac’h yaouancq en cherisse :
E vleo goen deàn a denne ;
Ne vanne hini tout deus tu,
Ma vije anval onti du,
An hini goz a re contrel ;
Cousgoude ne rê qet cals guel.
Pa aille cavet lec’h e zu
A denne dezàn e re du,
O veza zonjet en e fenn
E vije prest evelti guen.
O terc’hel da gontinui,
Eun toullat a den pep-hini :
En noas e benn ha moal rentet
Gant an dud-all e voe goapeed.

Sans moral.


En rouantelozo’n Azi
E telc’her ar poligami,
Da laret en deus ar voerzet
Ar pez a geront a verc’het.
Esop dre e fabl a zisque
Ne voa qet ze d’e volonte.

FABL 84.


Al Labourer hac e Vugale.


Eul labourer voa er c’hontre
En devoa cals a vugale
Pere en em gave dies
Oc’h accordi tout assambles.
Ne rent qet cals deus a etat
D’ar pez a lare d’ê ho zad.
Eun de e voa ebars en ty,
Gante oll ne vancqe hini,
An den mad en deus commandet
Ma vije dezàn digasset
Eur fagodennat goalinier
En devoa gante da ober.
Neuse en em adressi d’ê,
Er fesson-màn a commande :
Voa red terri ar goalinier,
Ar fagoden tout en antier.
Dre ho oll ners ar vugale
A eszez ho zerri neuse ;
Mæs ze ne voa qet re facil,
Rac ho foan a voe inutil.
Neuse en deveus lavaret :
Ar fagoden diserreet ;
Qemeret pep a dam bian
Hac ho zorret hep cavet poan.
Ar pez neuse o veza gred
N’ho devoe qazi poan ebet.

Silanç deze a imposas :
Ma bugale ger, a laras,
Entre ma veet evel-ze
Deus a eur memeus bolonte,
Ne elfet qet bea venjet
James gant ho c’hinimiet ;
Mæs mar delc’her inimitie
An eil en qever egile,
Nep piou bennac en devo c’hoant
D’ho coll, a raï facilamant.

Sans moral.


Pa rene an desunion,
An dud coz demeus ar c’hanton
Da represanti qement-ze
A gasse goalinier gante.
Eur roue demeus ar Scyri
A eure eur memeus c’hoari
Pa voa en articl ar maro,
E oll vugale var e dro.


————


FABL 85.


Ar Vageres hac ar Bley.


Eur vageres a venace
E bugel pini a grie :
Ma na geres tevel, emei,
Mèn roïo da zibri d’ar bley.
A boan e devoa prononcet,
Ar bley en devoa ententet ;
E zonjeal e tapje eun dra,
Da gichen an ty e tosta ;

Mæs er fin e voe contraignet
Da vont d’ar c’hoat ep tam ebet.
Ar bugel ne chom qet difun
Hac e rencqas mont quit var yun.
Ar vleyez, p’e deus-an guelet
Qen golo e goff retornet,
Diontàn neuse e c’houlle :
Petra a so deut ganez-te ?
Ar bley trist en deus respontet :
Allas ! nèn deus netra tapet.
Ar vageres a bromete
Reï din e buguel, mar goelje ;
Ne deus roët nemet comso,
Hac e deus tromplet ac’hanon.

Sans.


Esop en deus c’hoant da laret
Ne fiet qet re en merc’het,
Rac ho fenn a so variant
Ha sujet bras d’ar chanchamant,
Laret a ra meur a zoctor
E sujont d’al loar pe d’ar mor,
Mæs ar c’hredapla ve al loar
Da gas ho fenn el lec’h ma car.


————


FABL 86.


An Tortu hac an Egl.


An tortu scouis hac enaouet
Evel-ze o ruza ar bed,

Mor ha mene a bromette
D’an hini e dougje en ènv.
An egl e zeo hac a c’houlle
Beza recompancet goude.
O voelet ne voa peadra
En fesson ebet d’en pea,
Qeit e c’hriff enni a fourras
Hac ar miserabl a varvas.
Evel-ze e chom e bue
En qichen an astrou an ènv,
Pere e devoa zouetet
Gant qen bras dezir da voelet.

Sans moral.


Ambition vras an tortu
A zisque demp dre e c’hundu
Ne gleomp qet en ep fesson
Tremen cals hor c’hondition,
Pe omp resolvet da guea
Ha caout eul lamm ar mezussa.


————


FABL 87.


An Ecreviç hac e Merc’h.


An ecreviç, pa gommamças
Da vlam e merc’h, a lavaras :
Abalamour ma recule
Ne blije qet deï qement-ze ;
Nen don qet contant eus da c’his
O vont evel-ze var da gis.

Ar verc’h e deveus respontet :
Ma mam, an ent din disqueet.
Reït exempl, e veet heuillet.

Sans moral.


N’en deus netra qen eloqant
Hac eun exempl scler ha patant.


————


FABL 88.


An Azen guisqet croc’hen al Lëon.


Eun azen a voa egaret,
Dre eur forest vras o redec,
Eur c’hroc’hen leön a gavas
Ha gant ennes en em voisqas.
An oll loenet-all spourounet
A gommanç redec allarmet :
Ma clascqe aneàn e vest
A beb coste dre ar forest.
P’er guelas, e voe zoezet,
Dre ar fesson-ze dic’hiset.
Mæs estonetoc’h e voe c’hoas :
An azen d’e gaout a deuas
Gant bleujadenno direzon
O clascq yudal evel al leön.
E ziou scouarn dizolo chomet,
E vest gante a so lammet,
En eur lavaret evellen :
Ma c’hamallat coant an azen,
Trompl ar re-ally er blazen ;

Mèn anve facil da c’hoari,
Ne oufes qet ma zrubulli.

Sans moral.


Ne gemer qet eur galite
Ma na pe ’neï en guirione :
N’en em vant qet bea zavant
Mar dout eun azen ignorant,
Na beza nobl ha pinvidic
Mar dout eur paour qez reuzeudic ;
Rac pa voefer ar voirione,
E vi goapeet dre ar c’hontre.


————


FABL 89.


Ar Glesqer hac al Louarn.


Eur glesqer deus a eun arbrat
O sortial, a yez er c’hoat
Da gaout an oll loenet sauvach ;
Dèse neuse e lavaras :
Penaus e voa savant ha fin,
Memeus eun doctor meudeucin ;
Na Galien nac Hipocrat
Ne voïent sur an tan yolvat
Netra en tu-all na voye,
Nac eöm avis digante.
Al loenet brutal a gredas,
Nemet al louarn a laras,
Oc’h ober goap en eur farçal
Deus e vantezon disleal :

Istim a raïomp nìn ennes
Savant er veudeucineres ?

Sans moral.


En em vanti deus a eun dra
Ha ne ouzer qet anezàn
So eun dra dign a voaperes
D’an oll dud evit farceres.


————


FABL 90.


An daou Gy.


Bea e voa guech-all eur c’hy
Qen accustumet da gregi
En qement den a dremene,
Ma rencqas e berc’hen neuse
Staga eur vas en e gerc’hen
Da zisquel d’ê en em diffen.
Ar c’hy droug a imaginas
E voa ennes eun henor bras,
Eur mercq deus anoudeges,
En recompanç d’e vadeles,
Ha dre eur vanite eston
E vimprize e gompagnon.
Ar chas-all, p’ho deus-àn clevet,
Unan fur bras hac anoudec,
Dre e experianç ha oad
En toes ar re-all venerab,
Da isellâd e ourgouil vras :
Ma mignon qer, a lavaras,

Zod out mar credes ar vas-ze
A raffe enorio dide :
Qemer qentoc’h e zinifi
Eur mercq demeus a infami.

Sans moral.


Meur a hini a ra pompad
A draou dre natur so blamabl,
Hac e ve caër ha glorius
Traou dre reson a so mezus.


————


FABL 91.


Ar C’hanval.


Eur chameau, fachet a fesson
Eus e stad ha condition,
A gomanç ober e glemmo
Abalamour ar c’holeo
O devoa qerniel var ho fenn,
Armo evit en em diffen :
En n’en devoa netra ebet
Da erzel e inimiet.
Jupiter a bede neuse
Da reï qerniel deàn ive,
Mæs commanç a ra da hoarzin,
Pa gleo eur beden qen indign,
Ha goude bea en goapêd,
E ziou scouarn en deus berrêd.

Sans moral.


Peb-hini en em gontantet
Deus e galite var ar bed :

Meur a hini, o clascq brassoc’h,
A so queet gant bianoc’h.

|}


————


FABL 92.


An daou Vignon hac an Ours.


Daou zen a voa mignonet bras
Eun ours en ent a rancontras :
O vont evel-ze assambles
Ne zonjent en netra dies.
Unan a bign en eur voeen
Evit deus danjer en em denn,
Hac egile en em daulas
Var an douar, gant eun hast vras :
Ne voele qet esperanç vad
Da alloud en em zauvetâd.
An ours ractal, en eun istant,
A aru tost incontinant
Hac a c’hoeza partout en dro,
Qen couls e fri hac e c’heno.
En da ampech a lecqe poan
Da dremen ep tenna allan,
Hac ep nep zort finvadenno
An ours a zonch e voa maro ;
Rac laret a rer ne zeb qet
James demeus a charoignet.
Ma c’hez quit ac’hane buan,
Hep ober an disterra poan.
Goude ma voa bed disqennet,
An hini voa er voeen pignet,

O clascq farsal e gompagnon,
A c’houlenne en pe fesson
Na petra an ours a lare
D’e scouarn, pa guzuillicqe.
P’en deus an ours ma c’honseillet,
Evellen en deus lavaret :
En ent n’en dy biqen james
Gant eur mignon evel ennez.

Sans moral.


Ar fe, an adversiteo,
An danjer hac ar pirillo
A zisqueo hep mancq ebet
Pere eo ar guir vignonet.


————


FABL 93.


An daou Bod.


Daou bod (ouarn unan anê
Deus a bry e voa egile),
Var vord eur rinvier voaint lezet
Ha gant an dour e voaint roulet.
Ar pod pry en devoa morc’het
Hac aon bras ne vije torret.
Ne gemer aon rac qement-ze,
A laras dezàn egile,
Rac certen mèn a ampecho
Eus an dra-ze na c’hoarveo.
Ar pod pry en deus respontet :
Qement-ze so mad lavaret,

Mæs mar deuan d’en em stocqa
Ouzit-te ha d’en em vrinza,
Pe autramamt caout re a gour
Dre ar fors ners demeus an dour !
An dra-ze n’ell qet hoarveout ?
Coll a rin o stocqa ennout ;
Zede ar reson vad evit
En em zepari diouzit.

Sans moral.


Guelloc’h cals e vo e vefet
Antreteni ho conzortet
Vit frecanti puissantoc’h
Hac a ve cals pinvidicoc’h.
Deus ar puissant vo domach
Ha deàn ne alli qet noaz.


————


FABL 94.


Ar C’hole hac ar Bouc’h.


Eun taro a voa poursivet
Gant eul leon, ma voa o redec
O clascq eur plaç d’en em goacha :
Eur c’havern cavet en devoa.
Dirazàn ar bouc’h a deuas
Ha manific en recevas,
En eur fesson cri ha cruël,
A dolio bras gant e gerniel.
Ar c’hole dezàn a laras :
Deut out, o voelet ma disc’hraç,

Da ober goassa elles din,
Pa glascqen en em repui ;
Mæs ma c’haë divar ma zro
An hini bourziou ac’hanon,
Mèn a lacqafe da zantout
Em eus eun dra muin a c’halloud,
Rac eun differanç ners a so
Entre eur bouc’h hac eun taro.

Sans moral.


N’eus viç ebet muioc’h mezus
Evit redec d’eur malevrus :
Cousgoude eo commun er vro ;
Rac mar que varnout maleurio,
An dud dister a vo guelet,
Dre ar bouc’h-ze represantet,
O tont da gresqi da boanio
Dre langach faus hac obero :
Pa vo a enep ar re vras,
Ar re vian vo evel chas.


————


FABL 95.


Ar Marmous hac e Vugale.


Jupiter en deus desiret
M’en em assamblie al loenet
Evit gout pini deus anê
En devoa caëra bugale.
Al loenet tout en em gavas
En eur bazen, bian ha bras,

Hac an oll lapoucet ive,
Bras ha bian a bep coste,
En em dastument tout afour
D’en em renji en bord an dour.
An divea voa ar marmous.
Neuse e voe clevet eun drouz :
A ziabel, pa voe goelet,
Tout ar re-all so commancet
Farceres, goap a rent ive
Deus diadren e vugale.
Ar marmous ne voa qet contant
Hac a gomprene autramant.
Neuse e lavaras glorius :
Ne vo qet c’hui e vo ar juj ;
Jupiter vo a raï e c’hiz :
D’an hini garo vo ar priz ;
An hini jujo ar guella
Vo e vugale ar c’haëra.
Evit herve ma zantimant,
Eo ma bugale caër ha coant ;
Ma cleont bea preferet
Da gement hini so er bed.
Jupiter, pa gleo qement màn,
A gommanças hoarzin gantàn.

Sans moral.


Exempl ar garante dall-ze
D’ar marmous eus e vugale
A ziscq demp pegement ive
E qemeromp simplicite,
Ha pegement treo ar bed
A aparis demp dic’hizet

Pa deuomp da voelet anê
Gant daou-lagat an amitie.


————


FABL 96.


Ar Paün hac an Gru.


Ar paün gant ar gru a voa
En e zy ho daou o coania ;
M’e mimprize en eur fesson
Hac en em vanti direson,
O tisque dezi e blun coant,
Dre ma voaint brao hac excelant.
Mæs ar gru, pa voel qement-ze,
Droug-contant eus e vanite,
O tezirout ober rabat
Deus e ourgouil eun tamic mad,
Evellen dezàn a laras :
Ya, da blun a so caer bras,
Ne eller qet d’ê ajouti
Netra a gaër na coantiri ;
Mæs eur boan vras a pe gante
O clascq nijeal var an tye,
Ha mèn gant ma re en em four
Da doulla memeus ar c’houmoul.

Sans moral.


Dre’r fablen-màn eo disquelet
E zeuz roët d’an oll loenet,
Da bep-hini tout e vertu.
E nerz, e adres hac e du

Capabl, ma c’heller lavaret
E zeo an oll satisfiet
Gant qement a proportion
Ma contant hon ompinion ;
Ha ze gant eur justiç qen bras
Ma zomp contant eus hor partach.


————


FABL 97.


An Tigr hac al Louarn.


Eur chasseer o vont dre ast,
En etat vad e arbalast :
An tigr a zeziras neuse
Ma c’haje’r re-all ac’hane ;
E lavare caout e-unan
Fin d’ar brezel, hep re a boan,
Ar chasseer ne voa qet bêr
A lance cals flecho en êr.
Unan voe qen mad dirijet
An tigr en deveus bet touchet ;
En eur fesson en em stagas
Ebars er gouli e chomas.
Al louarn, p’en deus-an guelet
Tenna ar flech ne aille qet
Deus ar gouli voa gred dezàn,
A c’houlen neuse diontàn :
Piou e zê bed an temerer
En deus da vlesset qen fier ?
An tigr dezàn a responte :
Ne oun netra var gement-ze :

Qen goas gouli e zeo, certen,
E comprenan e zeo an den.

Sans moral.


Cals deus a dud crèn ha vaillant
So ive sod ha forreant :
Dre an tigr-ze represantet,
Evel-se e zeint bourboazet,
Rac an oll armo a dremen
Hac a surmont oll nerz an den.


————


FABL 98.


Ar C’holeo hac al Leön.


Pevar c’hole en em assamblet,
Eun accord o deveus bet gred
Da chom an eil gant egile,
Disparti ebet ne vije ;
Neb a raje da unan fall
A raje ive d’ar re-all.
Al leön, aneze pa voelas,
Attaqi pevar ne gredas :
Petra bennac m’en devoa naon,
E rencqas lezel e goff scaon.
Evit ze ne gretje james
Attaqi pevar assambles.
Ho dispartia a glascqe
Ha dré gomso caër e c’heure ;
Neuse varneze e saillas
Ha prest avoalc’h ho devoras.

Sans moral.


Ne oufet james ober guel
Evit accord mad ha formel :
An discord a laca facil
Ar puïssanta inutil.


————


FABL 99.


Ar Zab hac an Drez.


Ar zab, a lerer, eur veach
A vimprise cals ar chaufach :
En em vanti a re zeder
Abalamour d’e c’huelder,
Ma lare e voa implijet
Er c’haëra traou a voa er bed,
Da vatissa ar palezio
Ha da voernia batimancho,
Mæs gant ar spern ha drez dister
Netra ne aillet da ober.
Unan anê, brusq hac en oat,
A lavaras : otro ar zab,
Te en em vant eus da vado
Ha rejouis eus hon drougjo,
Ha te pegen miserabl out
Pa rer pejou eus ac’hanout,
Ha discaret gant ar vouc’hel :
Neuse e voeler ar c’hontrel.
Pegement a rofes neuse
Da vea eveldomp ive

Ha da vea qement en graç
Da gaout eun assuranç qen bras.

Sans moral.


Bea so eun dra a zies
Ordinal gant pinvidiges,
Hac an antre en deus a vad
Gantàn atao eun dra bennac :
An eil egile a voeler
Netra divorc’het a zanjer.
An tourio eus ar re vrassa
A so sujet bras da guea :
Aliessa var meneio
E que qenta ar c’huruno.


————


FABL 100.


Ar Pesq bian hac ar Pesqetaër.


Eur pesqic bian o voelet
Gant eur pesqeter voa tapet,
A bede anezàn neuse
D’en lacqâd en dour adarre ;
Demeus a goff e vam ractal
E voa o paoues sortial ;
O vea qen neubeut a dra
Diontàn n’alje profita ;
A volonte teuï er ret
Pa vije huelloc’h cresqet.
Ar pesqeter inexorabl
D’an oll gomso-ze dereat :

Ma mignon, dezàn a laras,
Mèn n’en don qet a avis c’hoas
E ve deus ma dorn achapet
Eur prey hac a ve assuret,
N’en deus fors pegen bian ve
Na pegen neubeut a dalfe :
Goud a oun bremàn petra so
Mæs ne oun qet petra’m bezo.

Sans moral.


Guelloc’h eo ar pez a ve sur
Evit an treo diassur :
Guelloc’h eo ar presant bepret
Evit an treo da zonet.
Eur profit bian ell digas
Eur vech bennac eur profit bras.


————


FABL 101.


An Den avaritius hac an Den avius.


Jupiter voe importunet
Gant daou zen voa estranch meurbet.
Unan ane voa avius
Egile avaritius.
Ma cassas deze Apollon
Da exaussi ho orezon,
Hac e roïe d’ê pen-da-ben
Ar pez a garjent da c’houlen,
Gant condition cousgoude
An hini n’ê a c’houlenje

D’egile, e vije doublet
Ar pez en dije goulennet.
An avar pell a isitas ;
Mæs a la fin e commanças,
Abalamour ne grede qet
Vije avoalc’h dezàn roët.
Meur a dra neuse a c’houllas,
Egile doubl a recevas ;
Hac an avius devennat
Ma teniet dezàn eul lagat,
O c’hesperout dre gement ze
Lacât tenna daou egile.

Sans moral.


Cetu aze eur poltret mad
Deus a zaou viç insuportabl
Aze comprenet assambles,
Rac bea e vent alies ;
E varchont ho daou evel-ze
Compagnon an eil d’egile.
Dies eo caret ar voyen
Hep caout avi eus ho ferc’hen.


————


FABL 102.


Ar Bugel hac ar Laër


Eur bugel a voele dourec
En qichen eur punç azeet.
Eul laer enno a arruas,
Diontàn’r sujet a c’houllas.

O ! reson am eus, emezàn,
Rag certen avoalc’h a gollan
Ma fod a voa demeus a aour
A so queet aze en dour :
Ar gorden a so bet torret
Hac e dapout ne allan qet.
Al laer, qement-se pa glevas,
E zillat buan a daulas :
Er punç ractal eo disqennet ;
Partout ennàn en deus fouillet.
O voelet collet e amzer,
E teu d’an ec’h en eun toll ber.
Pa arruas, voe soezet :
Rob na bugel ne voa chomet,
Rac gantàn, certen, e voa êd
Hac ar blazen gollo lezet.

Sans moral.


Lies a vech e tap e fall
Neb a gustum trompla re-all.


————


FABL 103.


Al Leön hac ar C’haor.


Eul leon eur c’haor a voelas,
Var eur roc’h huël pa zellas,
O crignat ar spern hac an drez.
E laras dezi : ma carfez
Caout ar sqient evit disqen
Aman da beuri er blassen,

Da vroutta’n tyn ; an alec glas,
O deveus cals muyoc’h a vlas.
Mæs hi ne c’hoante qet ober
Evit beza e gomso caer.
Fall, emei, e intantion
Ha carget deus a dromplezon.

Sans moral.


Ar sans demeus ar fabl a so
Da zivoal eus fals conseillo ;
Evel m’e devoa resistet
Ar c’haor, e diou scouarn zerret
Eus ar c’homso laret dezi
Gant al leön e c’hinimi,
Ha cousgoude en apparanç
E voaint mad bras a gonseqanç.


————


FABL 104.


Ar C’hornif.


Eur c’hornif e devoa zec’het ;
Eur podat dour e deus cavet.
N’aille qet tapout da effa,
An dour ennàn re don e voa.
Esze a eure e derri,
Mæs galloud a vancqe dezi.
En toez ar sablen e clascqas
Bily munut, (hac e cavas),
Gant e beg ebars da deulel,
Da lacqât an dour da zevel.

Dre gement-ze, o veza fur,
E c’heffe dour gant plijadur.

Sans moral.


Ar pez dre ners ne alli qet
Dre adrez vad e vezo gred,
Dre ar furnes hac ar brudanç
Ha conseillo mad da gommanç.


————


FABL 105.


Al Labourer hac e Gole.


D’eul labourer voa eur c’hole
Hac e staga ne andure.
Evit ampech ne vroche qet
Eur finesse en deus sonjet ;
Gant eun esqen dont d’ho zroc’ha,
Goude qement-ze d’e staga.
Deus an arat e voe staget
Evit ampech ne ruje qet,
Ma c’hell e arat dizourci
Pa ne aille ar c’hole sqeï.
Gant e dreït ne voeje qet
Hac e gerniel a voa troc’het ;
Mæs en obstant, da gement-ze
Atao e re goassa aille,
Ma taule poultr adrèn da vad
Leïs e c’heno ha daou-lagat.

Sans moral


Bea so cals a dud dies,
Dificil bras da lacqat êz :
N’e qet facil treti gante,
En giz ebet douçzâd ane.


————


FABL 106.


Ar Satyr hac ar Paysant.


Eur paysant en devoa cavet
Er forest eur satyr yenet.
True ontàn a gemeras ;
D’e dy gantàn en digassas
Hac en lacqât da azea
En qichen an tan da domma.
Pa voaint var an ent o vonet
Ar satyr en devoa goelet,
Ar paysant-ze, o c’hoeza
E zaouarn evit ho zomma.
Pa voa eus an doll, adarre
E voelas penaus e c’hoeze
En e zoub evit e yena.
Doue d’am divoal, emezàn,
Deus an dud doubl ! hac e zavas :
Neuse ractal e zortias.

Sans moral.


Dre ar satyr omp avizet
Deus on tol ne gemeromp qet

Eun den a vo doubl a gomso
Ha deus an daou du a droc’ho ;
Rac bea eo noazus ha fall
Couls d’e vignon ha da eun all ;
M’en em accommod alies
D’hor zantimant dre flateres,
Ha qen couls d’hon inimiet,
Dre eur vechantiri parfet.


————


FABL 107.


Ar C’hole hac ar Raz.


Eur c’hole eur vech a zantas
Voa croget en e droad eur raz,
Pini a yez incontinant
En toul da goac’h en istant.
Ar c’hole a gemeras foug,
A zao e gorn, a glascq partout ;
Mæs innutil, rac me voa qet
Possubl birfiqen e gavet.
Neuse e commanças ar raz
Da ober goap, ma lavaras :
Arabet eo sonjal ve te,
Dre ma zout robust evel-ze
Deus eur bern qig fortifiet,
E vez en amzer da zonet
O vimpriza qement hini
Deus al loënet, ne van hini,
Pa eo bremàn eun tammic raz
E deveus da vlesset qen goaz :

Evit qement-ze ne voeler
E deffe bed nep sort danjer.

Sans moral.


Honnès so eur gompareson
A re demp guelet ar rezon
Demeus en oll inimiet
N’en deus hini bian ebet.


————


FABL 108.


An Ouädez hac e Mestr.


Eun ouädes voa a zeve
D’e mest eun oy a aour bemde ;
Ha cousgoude e voe qen foll,
Evit mont pinvic en eun toll,
E laza en deus comprenet,
O sonjal voa e c’hoff carget
Deus ar metal-ze pricius.
Pa voelas e voa malevrus,
E chommas eno estonet ;
Pa n’en devoa netra cavet.
En em ambandon d’ar regret
Ha da huanadi, tristêd,
Hac e rê neuse e glemmo,
O coll esperanç ha mado.

Sans moral.


An allegori-màn gleer
Da entent en daou sort manier.

O caout re a avaristet,
Hep moderation ebet
Pe heuil re bront ar volonte
Hep sellet petra deuï goude,
Na ne anveomp qet anat
Ne vemp atao re diveat.


————


FABL 109.


Ar Marmouz hac e zaou Vugel.


Ar marmouz, o caout daou vian,
Dreist ordinal carie unan,
Ha biqen james ne aille
Soufr a galon vad egile.
Ar favorizet a zanç mad
Merveillusamant ha lammat :
Ne voa bouffouneri ebet
Ne vent gantàn manific gred.
Eun devez e voa ep e bar
Gant e zotis, ma tor e c’har.
An tad neuse a arruas ;
Entre e ziou-vrec’h en pacas,
Ha gant ar glac’har an devoa,
Qen start e serras varneàn
Dre ze ar marmouz malevrus
A varo evel-ze truezus.

Sans moral.


Ar fablen-màn demp a zisque
Carante’n tad d’ar vugale

Exordinal carantezus
Alies a ve d’ê noazus.
Ar c’hontrel, ar re a ve bed
Cruël avoalc’h gante tretet,
Guelloc’h fortunet er bet-màn
Ha memeus ar vertuusa.


————


FABL 110.


Al Louarn hac al Leopard.


Al louarn hac al leopard,
Pep-hini anez dre e art
O tisput ho daou assambles
Var ho braviri, coanteres.
Al leopard cals a veule
E groc’hen, huël a save
Palamour m’en devoa tarcho
Demeus a bep sort livajo,
Ar pez al louarn n’aille qet
Demeus e hini lavaret,
En fesson ebet preferi
D’al leopard deus e hini.
Mèn anzao, emeàn, guir ze
E c’heuz reson eus da goste :
En recompanç d’an traou-ze tout
E meus eun avantach varnout.
Pa deuan da gompren ennàn,
N’en dê qet deus ar biannan ;
Da c’houd eur speret marellet
Ha non pas eur c’horf poumellet.

Sans moral.


Guel eo eur speret excelant,
A ve fur, tranqil ha prudant
Evit n’en deo eur c’horf guisqet
A vraverio da voelet :
Alies ve displijadur
Gant ar sort-ze, faut bea fur.


————


FABL 111.


Ar C’hlanvour hac ar Meudeucin.


Eur meudeucin a c’houlenne
Digant e glanvour eun devoe
Penaus e voa en em gavet.
Ar c’hlanvour en deus respontet :
Reduiset hon, emezàn,
D’eun tomder excessif bremàn.
Qement-ze, emezàn, a blich din,
A respontas ar meudeucin.
An de varlerc’h e voe goullet
Penaus voa an nos tremenet.
Ar c’hlanvour en deus lavaret :
Eur yenien vras am eus bet.
Ze, emezàn, a so mad bras :
Ma c’houlen an drede gueach.
Ar c’hlan a lar e voa zimploc’h
Hac en devoa bet eur red coff.
Ar meudeucin a lavaras :
An dro-ze a gavan mad bras.

Abars eur pennat goude-ze,
E vignon a arru ive.
Diontàn en deus goulennet
Hac en voa guel en em gavet.
Herve a lerer e zon guel,
Cousgoude e c’han da vervel.

Sans moral.


Gleet eo demp lacqât hor pen
Da chasseal ar flatterien,
Non pas beza re amourous
O clevet caujeerien douç.


————


FABL 112.


Ar C’hog hac ar Gluyar.


Eun den en devoa en e dy
Eun nìnver bras deus a gegi :
Eur gluyar en devoa prenet
Da larda gante voe lacqeet.
Qer qent ma voelas ar c’hegi
Ar gompagnunes anezi,
E voe difesson saludet
Ha chasseet a dolio beg.
Y neuse voe afflijet bras,
P’en em voel reputet qen goaz ;
Mæs o veza lecqeet evez
N’en em c’hrent qet mad assambles,
Eus en em bilat ho goelas
Ha neuse en em gonzolas.

Arruet ar pez a garo,
Emei, en em rezolvet hòn ;
N’en em dourmantin qet buan
Pa en em bilont ho-unan.

Sans moral.


Eun den a ve fur ha parfet
A andur gant patiantet
Gant estranjourien injurio,
Pa ve entreze qerelo.


————


FABL 113.


Ar Glaouaër hac ar Fouler.


Eur glaouaër, p’en deus qemeret
Eun ty en feurm, en deus pedet
Ar fouler ma teuje ive
Gantàn da loja d’an ty-ze.
Ar fouler, p’en deus ententet
Ar pez en devoa proposet :
Ze n’en dé qet deus ma affer,
En deus respontet ar fouler,
En eur lavaret evellen :
Rac ar pez am be lecqeet guen,
Gant ar fumezon eus da c’hlaou
E teufes da zuad ma zraou.

Sans moral.


Ar fablen-màn a zinifi
Cals a dud o deus coantiri,

Mæs ma ne geront clascq an tu
D’ho c’haffero, o lacaï du.
Diouzimp ne zereont qet
Qement a so ebars er bed :
Ar pez a so da unan fall
A zere eus cals a re-all,
Dre ze qent qemer exempl vad
Guelomp hac èn so dereat.

|}


————


FABL 114.


Al Logoden-dall, an Drez hac ar Poc’han.


Al logoden-dall hac an drez
Ive ar plonjon assamblez
En em associ manific
En convers da ober trafic.
Al logoden-dall prontamant
Evit ze a brestas arc’hant
Da lacqat er gommunaute ;
An drez eur rob a zigasse ;
Ar plonjon aour a gemeras.
Goude ar breparezon vras,
Oll er mor e c’hejont contant,
Martolodet ha batimant.
Eun tempest a arru qen bras
Ar vatimant d’ar fonç a gas.
Goude coll tout, poan o devoe
O clascq sauvetâd ho bue.
Goude ar c’holl hac an danjer,
Eo chomet aboe ar ploncher

En bord ar mor evit sellet,
Pegouls vo e aour distolet :
Al logoden en em disque
En nos, non pas james en de ;
Gant naon rac e c’hreanzourien,
Ne gred qet a zevel e fenn ;
Hac an drez ive en em stag,
Pa dremen tud, eus ho dillat,
Evit goud hac hi a alfe
Anaout e rob var gein eur re.


————


FABL 115.


An daou Zen hac an Azen.


Daou zen, eun dezert o tremen,
Var ho ent a geo eun azen ;
Ma savas disput entreze
O clascq goud da biou e vije.
Pep-hini ’nê a zonch dezàn,
E voa deut ennes evitàn,
E voa’r fortun a zigasse
An azen da bep-hini ’nê.
Entre ma voaint gant ho debat,
An azen a ya eur pennat,
Hac evel ze a neubeudo
E c’ha quit hac ho lèz eno ;
Ha pa zistrojont da zellet,
E chomjont ho daou soezet :
Eur c’heun bras neuse ho devoa,
Pa voaint tremenet ep netra.

Sans moral


Meur a hini a ve frustret
Deus eur vad a ve arruet
En defot gouzout e gemer
D’e implich evel ma cleer.


————


FABL 116.


Ar Had hac ar Vaut.


Eur had eun deves a voele
An tortu gorrec o vale,
A larras neuse meur a dra
Evit ober goap anezàn :
E vlam hac en mimpris da vad
Abalamour ma voa goustad.
An tortu, pa voa mimprizet,
En just eo en em gemeret.
Ne roas respont-all ebet
E ziffia d’ar redadec,
Gant fermete ha gant courach.
Eben ive a acceptas,
Ha pa voaint ho daou accordet
D’an andret ma cleyent qerzet,
Al louarn a anvjont neuse
Evit bea juj entreze.
An tortu so prest partiet :
Ar c’had e deus pell gortoët,
Avantajet ar pez a garje
Abred e cave e vije.

Cepanant an tortu bepred,
Pa zalc’h a dosta d’en andret,
Dre ze o terc’hel contunu,
Gant ar born qenta e c’haru,
Hac ar bris en deus gouneet,
Gant ze ar had voe estonet,
Ma vilij e lezoreges
Ompinion e zalvoudeges.
Al louarn goap a gommanças :
Avizet fall, a lavaras,
Discq eur vech-all pegement so
A zotis ebars e sonjo,
Ha pa vo ar poent mont d’ar par
En em servich eus da ziou-c’har.

Sans moral.


Dre ar had eo reprezanted
An dud a so fals avizet,
Evite da gavet galloud
E teuont re d’en em fioud ;
E vent alies tremenet
Gant tud davalo ha gorrec :
Hac an tortu a represant
Eur speret gorrec, comprenant,
A gonzider a ziaraug
En dud a voelont o caout faut,
Evit galloud dre finesse
Bea victorius var-nê.

FABL 117.


An Ours hac ar Goenan.


An naon a chacheas da vad
An ours emês demeus ar c’hoad.
Pa voa o clasq eun dra buan ;
E qeo coloenno goenan
En ent ; ma commanças neuse
Da lipat ar mel en dro dê.
Eur voenanen a apercevas
E scouarn dezàn a bicqas :
Ar goenan-all a voa couscqet,
Hi e-unan a rê ar c’het.
Goude qement-ze e lesas
An ours en eur mortel arach.
Er goloen d’en em repui
An ours a zonjas e zerri,
Ma c’himajin bea tennet
Reson d’ar injur recevet ;
Mæs neuse tout en eun istant
An oll goenan-all prontamant
A zorti assambles da vad
Hac en picqent betec ar goad,
Ho-unan vit en em venji
Pa en devoa torret ho zy.
Qement a ell an ours ober,
Er violanç eus e zouler,
E voa ar buanna mont quit,
Eo e voa ar guella profit.

Mèn so miserabl, emezàn,
Caus ma-unan da gement-màn :
Guelloc’h vije din bea bed
Eur picur bian anduret
Hep bea bet qen dinatur,
Ha lipat mel gant plijadur
Evit ne voa bea cauzet
An droug en deus ar guenan gred.
Pa sonjen venji ha facha
Dìn ma-unan e bed goassa.


————


FABL 118.


Al Louarn hac e Gompagnunes.


Al louarn a voa tapet tost ;
Er filet e chommas e lost
Gant ar re-all nac en ho zoez
Ne grede mont, o cavet mez.
A la fin e qeo e reson
Ha gred e resolution
Da reï da gredi d’ar re-all
E voa ho lost eun defaut fall,
Hac e cleyent quitâd anê :
Neuse, dre voyen qement-ze,
E zefaut vije goloet,
Gant ar general engallet.
Ho assambli ra tro var dro
Hac e tisqueas ho losto :
N’ho c’have nac honest na coant,
Er c’hontrel traou emporneant

Dre ze e roë avis scler
D’ho zroc’ha er c’henta amzer.
Mæs unan bennac eus anê
A lavaras dezàn neuse :
Ne pije qet conseillet, mest,
Paneverde da interest.

Sans moral.


Ma sell ar mechant, an trompler
E interest particulier,
D’e nessa pa roï avijo
Ne zezir qet dê profito.


————


FABL 119.


An Den coz.


Eun den ancien, oajet mad,
En eur mene o troc’ha coat,
Var e choug gantàn voa zammet :
Eur pennat an ent en deus gred.
Dreist ordinal en devoa nec’h ;
Scuiz hac accablet gant e vec’h.
E vemprou a voa scarnilet,
E groc’hen sec’het ha ridet,
Carget a oad hac a anvi,
Fall ha simplêt gant ar gozni.
Pa dol e vec’h var an douar,
Neuse e clemm hac e lavar,
O chaly var e oll souffranç,
Er maro e lacq esperanç,

Evel pa vije enaouet
Pelloc’h o veza var ar bed.
Mæs ar maro en eun istant
D’e zaou-lagat en em brezant.
Diontàn en deus goulennet :
Petra oc’h eus c’hoant a ve gred ?
En a respont gant cals a nec’h :
Sicour da ad gouren ma bec’h.

Sans moral.


An den ordinal en deve
Inclination d’ar vue,
Memeus en creis an anvio,
Er boan, en afflictiono.
Cousgoude alies dre glemm
Ar maro a zeblant goulen.
Evit qement-ze e car guel
Chom en bue evit mervel,
Ha mar roër dezàn da choas
Ne vo qet an ancqo e voaz.


————


FABL 120.


Ar C’heginer ha daou Scolaër.


Daou scolaër en ty antreet,
Ar c’heginer voa occupet
Gant e afero domisticq.
Unan a laëras ur pez qig :
Ma ro anezàn d’egile.
Ar c’heginer a santas ze,

En devoa deffaut a eun dra,
Ma c’houlen neuse digantàn
Hac int o devoa qemeret
Ar pez qig a gave mancqet.
An hini en devoa laëret
A doue gantàn ne voa qet,
Hac an hini gantàn ma voa
N’en devoa qemeret netra.
Ar c’heginer a anveas
Ho maliç, hac a lavaras :
Ma zrompla a ellet patant
Er fesson-ze gant ho sermant ;
Trompla Doue ne ellet qet,
A voel qement oc'h eus dìn gred.

Sans moral.


An dud a ell en meur a c’his
Golo ha coach ho c’holl maliç,
Ha trompla ho nessa ezet ;
Evit Doue ne dromplfont qet.


————


FABL 121.


An Difiner.


Eun difiner a lavare
Ho chach d’ar re a dremene ;
En em ambuz da laret tout
Qement a gleye arruout.
Mæs en em gaout a ra eun den
Hac en avertis evellen :

Al laëron so antreet prest
Ebars e ty dre ar prenest
Ho deus casset treo gante.
En gommanças redec neuse.
Gant e eston, a greis redec,
E rancontr eun den en arret,
Pini deàn a lavaras :
O ! mestr an difinerien vras,
Te en em vel da lavaret
Ar pez a ve bet tremenet
En ty an eil hac egile,
Na ne ouzout qet evit ze
An treo a ve gret a fall
E ty da-unan gant re-all.

Sans moral.


Disqet eo demp dre ar fablen
Cals a dud a laca ho fenn
Gant ar re-all d’en em veli
D’ho c’hourija hac istrui,
Hac alies ne ellont qet
Mont dre al lec’h ma zeo gleet :
Reï an ent guella d’ar re-all
Ha qemeret an hini fall.


————


FABL 122.


Ar Paün hac al lapoucet.


Al lapoucet voa assamblet
Ma vije eur roue choaset.

Ar paün en devoa credanç
Dre e blun caout ar breferanç.
Pep-hini ’nê dre gement-màn
A gommanç reï moez varnezàn.
Mæz unan prudant eus ho zoez,
Ive eus ar gompagnunes :
Mest, emeàn, roue pa vi,
Mar deu an egl d’hon attaqi,
Pa vide o ren curunet
Penaus vomp ganet divoallet ?

Sans moral


Dre ar fabl-màn eo disquelet
Eur gouarner, pa ve choazet,
Ne gleer qet demeus e vin,
Evit coant na brao beza din.
Guelloc’h eo evit apparanç
Ar furnes, courach ha prudanç.


————


FABL 123.


Ar C’higer hac ar C’hy.


Eur c’higer chomet zoezet
Gant eur c’hy prest e voe laeret :
Divar ar banc, hep reï da c’houd,
E cas gantan calon ar maout.
Ar c’higer, pa voa distroët,
Ar c’hy a voelas o vonet
Hac e oommanças da grial :
Laer, mèn ampecho eur vech-all

Amzer ebet qen n’e pezo
Da laeres dìn-me calono.
Ne gollan qet gant cabonach
Mæs reï a res din davantach.

Sans moral.


Ober a ra demp eun tam mez
O veza seul tromplet eur vech :
Qement-se ve caos alies
Ma lecqeomp guelloc’h evez.
Dre ze eur c’holl hep bea bras
A espern demp eun-all cals goaz.


————


FABL 124.


An Egl hac an Escarbot.


Eur had gant an egl pourcivet
En ty’n escarbot sauveteed,
Pehini mad e recevas.
An egl en graç a zuplias,
Pa voa qemeret en e dy,
Ne raje droug ebet dezi,
Evitàn da vea dister ;
E c’houl dre’n doue Jupiter.
An egl, o vea erellet,
Eun tol asqel en deus roët
Evit c’houcha an escarbot.
Neuse e c’havanças araug
Var ar had, hac e difframmas
Ha buan avoalc’h e debas.

An escarbot neuse, fachet,
Var lerc’h an egl a zo nijet
Da c’houd pelec’h e voa e nez.
Evel m’en deus gallet goud rez,
N’en dê qet mancqet d’e ardo :
E torras tout e oll voyo.
An egl neuse, injuriet
Dre an tor a voa dezàn gred,
E nez cals huelloc’h a ra :
Egile deu eur memeus tra.
Ne voye petra da ober.
Ma nijeas bete Jupiter ;
(Dre ordinal e lavaret
Eo dezàn lapouç dediet.)
Ma laca e voyo neuse
Var benno daoulin e zoue,
Eus ho recommandi dezàn
Da zivoal anê evitàn.
An escarbot a ra neuse
Eur pilul teil ha nich ive
Da gaout Jupiter nep trubuil,
Ma tol ané en e c’hrubuil.
Jupiter neuse a zavas ;
An traou udur-ze a hijeas.
En oyo ’n egl ne zonje qet,
Da guea en deus-e lezet.
Avertiszet voe Jupiter
Penaus e voa bet an affer ;
An escarbot en devoa gred
D’en em venji demeus an egl
Ne raje deus aneàn van,
Var digare ma voa bian,

Memeus en ano Jupiter
Abalamour ma voa dister.
D’an egl neuse e voe laret
An escarbot en devoa gred
Hac en devoa bed jujet just
D’e dreti en eur fesson rust.
Evit qement-se ne c’hoante qet
E vije collet raç an egl.
Clascq ho c’haccordi a voe gred ;
Mæs an escarbot ne c’houl qet :
Ar pez a lecqes Jupiter
Da lacqat an egl da ober
E nez en amser a so prob
Ne voeler qet an escarbot.

Sans moral.


Dre ar fabl-màn eo disqueet
Mimpriza den ne gleer qet.
Gant amzer e c’hell pep-hini
Caout ar voyen d’en em venji ;
Evitàn da vea bian
E teuï a ben, mar laca poan.


————


FABL 125.


Assamble bras ar Razet.


Eun deves e voa ar razet
Da ziliberi assamblet
Dre be zort moyen caout ar c’hras
D’en em dilivra eus ar c’haz.

Cals a lavar ho zantimant,
A zonch meur a expediant,
Er fin an hinìn a henor,
A zavas demeus e c’hador.
Gant an oll eloqanç razet
E discour e neus aranjet :
Autrone, ma muya caret,
Caout a ran bremàn ar secret
Hep mancq ebet d’hon prezervi
Demeus an c’haz, hon inimi :
Laret a ran e meus cavet,
Goude eur soign vras implijet,
Hac e roan avis dec’h tout
Staga’r grizillon eus e c’houg,
Evit, p’er c’hlefomp o tonet,
Ma c’halfomp mont quit ha redec.
An avis a voe cavet mad,
Exceptet unan dilicat.
Silanç e deveus impozet :
Autrone, e deus lavaret,
Avouvi a ràn e zeo mad,
En affero deus a etat,
Interest ar rouanteles,
Conseillo mad gred gant furnes ;
Mæs araug heuil an avizio
O c’hober ha nín a allo ?
Avouvi a ran pen-da-ben
Avis an hini ancien ;
Mæs piou a vo ardi ha bras
Da staga grizillon ar c’haz ?
Evidòn-mèn am boa ar c’hiz
Deus an armo, em yaouancqiz,

Ha cousgoude ne gredan qet
Ober ar pez a leveret.
Ma c’haze neuse en e flaç.
An assamble a gomanças
Pep-hini d’en em escuzi :
D’e staga n’en daje hini.
Evel-se int dispartiet.
Hep resolution ebet.

Sans moral.


Alies avoalc’h e qever
Conseillerien var eun affer ;
Gant neubeutoc’h evit netra
A deuïo a ben a bep tra,
D’an importanta affero,
Principalamant p’ho devo
Ho c’hoff troët da eun doll vad
Hac en qichen an tan ho zroad.


Fin


Taulen


deus ar Fablou.


————
 24
31. 
 39
 52
55. 
 68
 70
 90
 95
 108
 109
 111
 123
 135
119. 
 139
121. 
 141


Fin eus an Daulen.


Adtapet diwar « https://br.wikisource.org/w/index.php?title=Fablou_Esop/a-bezh&oldid=68325 »